ONIVERSITEN ANTANANARIVO FAKIOLTEN NY TENY AMAN-TSORATRA ARY NY SIANTSAN NY MAHAOLONA

Transcription

1 ONIVERSITEN ANTANANARIVO FAKIOLTEN NY TENY AMAN-TSORATRA ARY NY SIANTSAN NY MAHAOLONA Sampana Vinanin-taranja Manofana Aman asa Sampana Serasera Tatitrynyfizarana asa mikasikanyfitantananasyfampandrosoanamaharitrany Mahaolona (GDHD) «Fampiasanany zaza tsyampytaona: tranga irayamin ny fitrandrahana volamena any amin ny faritra Mananjary»» Mpanatontosa : ZAFISAONA Anna Rantsam-piofanana : Fanaovan-gazety ara-pihariana (Journalisme économique) Fari-pahaizana: MII Mpitarika: Pr RAHARINIRINA RABAOVOLOLONA Lucie Mpitarika arak asa : Faly RAKOTOARIVONY Taom-pianarana 2014

2 Teny fisaorana Eto ampanombohana dia tsy hay ny tsy hisaotra eram-po sy eran-tsaina ireo rehetra izay nanampy mivantana na tsia, tamin ny fanatontosana ity tatitry ny fizarana asa ity. Tolorana saotra mitafotafo sy haja ary fankatelemana manokana ireto anarana voatanisa manaraka eto ambany ireto: - PNUD: Programme de la Nations Unies pour le Developpement -UNESCO: Organisation des Nations Unies pourl Education, la Science et la Culture -CS, ONIVERSITEN ANTANANARIVO (Tarika G/DHD Tarihin Andriamatoa VPFR), -Ny Trano Aro Zo mananjary sy ny fikambanana Fiantso ary ireo mponina tao amin ny kaominina Vohilava -Andriamatoa Faly RAKOTOARIVONY, talen ny Radion ny Oniversite, mpitarika arak asa -Ramatoa Pr RAHARINIRINA Lucie Rabaovololona, Mpitarika teo amin ny sehatra akademika Raha tsy teo ny fanohanana sy fitarihana manokana nataon ireo olona voatanisa ireo dia tsy ho azo notanterahina izao asa fanadihadiana izao. Koa noho izany dia ankasitrahana manoka izy ireo.

3 FIZAHAN-TAKILA Fisaorana Fizahan-takila... 1 Fintina.. 2 Tenyfampidirana.. 3 I.Fizarana voalohany: Fampahafantarana ny toerana fizarana asa...5 I.1.Fiantso.. 5 I.2.Trano Aro Zo Mananjary I.3. Kaominina ambanivohitra Vohilava I.4. Toeram-pitrandrahana telo ao anatin ny kaominina...6 II. Fizarana faharoa: Fanehoana ny paik ady nahazoana vaovao...7 II.1.Fitsidihana ara-pomba ofisialy....7 II.2.Fanadihadiana sy fifampiresahana mivantana.7 III.Fizarana fahatelo: Vokatra azo nandritra ny fanadihadiana....8 III.1. Miasa adin ny fito hatramin ny adin ny valo tsy ankiato isan andro... 8 III.2. Fahatsapan-tena manokana... 8 III.3. Iza no mitantana ny vola azo...8 III.4. Fomba fijerin ireo Ray-amandReny...9 III.5. Tahan ny fialana antsekoly...9 III.6. Fahafantarana ny atao hoe zon ny ankizy III.7. Kilema arabatana eo amin ireo zaza miasa. 10 III.8. Fandalinana manokana...10 VI. Fizarana faha efatra : vokatra tsy nandrasana nefa azo VI.1. Soso-kevitra sy vinavina azo tanterahina Fandravonana 13 TOVANA 14

4 Fintina Mifandrirotra amin ny antony maro samy hafa ny resaka zon ny ankizy amin ny ankapo-beny. Raha ny kaominina Vohilava manokana, dia ny atsasa-manilan ireo zaza latsaky ny efatra ambin ny folo taona (14) eo an-toerana no mandray anjara mavitrika amin ny asa fitrandrahana volamena. Ny dimy ambin ny roapolo isan-jaton ireo(25%) no efa tsy mianatra any antsekoly intsony. Ny fahantrana sy ny tsy fisiana mazana no antony mahatonga ireo zaza tsy maintsy miasa manampy ireo Ray-amandReniny. Ankoatra izany anefa dia maro amin ireto farany ihany koa no tsy mahafantra ny atao hoe zon ny ankizy. Marefo dia marefo ireo mponina any an-toerana eo amin ny lafiny fanaraham-baovao, ka tsy mahagaga raha miantraika amin ny lafiny maro eo amin ny fiainan izy ireo izany, indrindra fa eo amin ny tsy fanajana ny zon ny ankizy. Résumé Plusieurs causes sont interdépendantes, quand on parle de droits des enfants. Pour la commune rurale de Vohilava, la moitié des enfants moins de quatorze ans participe activement dans le travail d exploitation de mine d or, dont les 25% n ont plus accès à l éducation scolaire. Les parents explique que, la pauvreté et l inexistance des moyens suffisants pour survivre, obligent les enfants à participer dans les activités économiques de la famille. A part de tout cela, ils ne savent même pas à ce qu on attend par droits des enfants. Vue de la mauvaise condition géographique, la majorité de la population a un faible accès à l information. Cette situation a des effets sur la vie quotidienne dans la commune, et surtout sur le non respect des droits des enfants. Summary Many reasons are interdepadents when we talk about rights of children. For rural commune of Vohilava, half of the children less than fourteen years works in the exploitation of gold mine, of which, 25% don't have access anymore to the school education.the parents explains that, poverty and the inexistance of the sufficient means for survive oblige the children to participate in the activities economic of the family.to part all of it, they don't know what a right of children is.because of the bad geographical condition; the majority of the population has a weak access to information. This situation has some effects on daily life in the commune, about the no respect in rights of the children. Teny fampidirana Raha ny zon ny ankizy no resahina, dia tena hita sy tsapa fa mbola tsy voahaja tanteraka ny ankamaroan ireo voalaza fifanarahana iraisam-pirenena mahakasika izany, indrindra, raha ny any amin ny tany andalam-pandrosoana tahaka an i Madagasikara. Ny laharana faha 32 ao anatin izany fifanarahana izany dia manazava fa ny zaza latsaky ny 18 taona dia «Manana zo harovana amin ny asa

5 izay manimba ny fahasalamany na manakana azy tsy hiditra antsekoly. Raha miasa izy, dia manana ny zo hiaina ao anaty fandriam-palemana tanteraka ary hadray ny karama sahaza ny asa nataony» Azo lazaina ho antoka ho amin ny fampandrosoana maharitra an i Madagasikara ny fanajana sy ny fahafantaran ny olona rehetra ny momban ny zon ny ankizy. Ireo tany mandroso, dia zara raha tranga tsy fanajana ny zon ny ankizy. Saika any amin ireo firenena andalam-pandrosoana naany amin ireo tany mahantra no tena ahitana tranga betsaka mahakasika ny fampiasana zaza tsy ampy taona. Araka izany dia manana zo hianatra sy ho arovana amin ny zavatra rehetra mety hanimba azy ny zaza. Tsy misy na inona na inona manery na manome rariny ny zaza, handray anjara amin ny asa fampidirambola ao antokatrano. Adidin ny Ray syny Reny tanteraka ny mitaizasy ny mikarakara ireo zanany, amin ny filany rehetra, indrindra eo amin ny lafiny fianarana sy ny fanabeazana. Raha i Madagasikara anefa no jerena manokana, araka ny fanadihadiana natao tamin ny taona fito sy roarivo(instat 2007), dia mahatratra 28% ny tahan ny zaza dimy taona(5) hatramin ny efatra ambinifolo taona(14), manao asa idiram-bola, tsy sahaza ny taonany. Maro an isa ireo zaza tsy ampy taona no efa hita eny amin ny sehatry ny fitadiavana, miahy ny tenany sahady, nohon ny fahantran ireo ray aman-dreny.izany indrindra no nahatongan ny lohatenin ity fikarohana ity hoe: «Fampiasana ny zaza tsy ampy taona: tranga iray amin ny fitrandrahana volamena any amin ny faritra Mananjary». Zava-dehibe araka izany ny fandinihina akaiky sy fijerena ifotony ny zava-misy mikasika izany, tany amin iny faritra antsinanan ny Nosy iny. Ny tanjona ao anatin izao asa fanbadihadiana izao moa dia ny mahita sy mahafantatra ifotony ny zava-misy mahakasika ny fampiasana zaza tsy ampy taona ka ahafahana mandroso tetik ady manokana hiatrehana ny zava-misy sy hamahana ny olana raha hita fa tena misongadina izany. Raha i Mananjary no resahina dia, manana ny mampiavaka azy manokana izy, ao anatin ny faritra Vatovavy Fitovinany. Eo amin ny ara-tantara dia izy no foibem-paritra fahiny izay nosoloina an i Manakara ankehitriny. Manana tsiambara-telo maro mahakasika ny tantaran ny Madagasikara izy, tamin ny vanim-potoanan ny fanjanahan-tany, vanimpotoanan ny faha Mpanjaka, indrina fa teo amin ny resaka fanondranana andevo mankany ivelany. Ankoatra izany, dia misongadina manokana i Mananjary, noho izy saika ahitana mpiavy teratanysinoa, manerana ny faritra ambanivohitra sy renivohitra rehetra. Isany toerana ahitana volamena sy vatosoa betsaka indrindra ihany koa izy raha ny harena ankibon ny tany no resahina. Hita taratra izany eo amin ny hamaroan ireo mpitrandraka avy amin ny lafivalon ny Nosy, any an-toerana. Manana karazam-boankazo maro ihany koa io faritra io, izay miantoka ny ampahany betsaka amin ny sakafon ny mponina, indrindra fa ireo zaza tsy ampy taona. Ohatra amin izanyny akondro, soanambo, fraipaina (fruit à pain), ampalibe, letisia,voasary, zavoka sns

6 Azo lazaina ho marefo ihany anefa ny faritra Mananjary, noho izy toerana amoron-dranomasina, ka lasibatra matetika amin ny rivo-doza. Miteraka fahasimbana maro eo amin ny fianinan ny vahoaka izany, ka miantraika mivantana amin nyasa fiveloman ireo mponina any an-toerana. Loha-hevitra efatra no ho hita ato anatin ity tatitra ity, dia ireto avy izany: Voalohany:fampahafantara fohy an i Vohilava, toerana isian ireo zaza miasa amin ny fitrandrahana volamena. Eo ihany koa ny Trano Aro Zo; toerana manokana azo anaovana fitarainana mahakasika ny tsy fanajana ny zon olombelona, ary miaro izany. Faharoa: fanehoana ireo fomba natao nahafahana niresdresaka tamin ireo olona voakasik ity asa fanadihadiana mahakasika ny fampiasana zaza tsy ampy taona amin ny fitrandrahana volamena. Fahatelo: fampahafantarana ireo vokatry ny fikarohana izay ahitana ny atony manosika ireo zaza hiasa sy ny vokatra aterak izany mivantana eo amin ny fiainan izy ireo. Ahitana ihany koa, ny fomba fijerin ireo mpanabe sy mpitondra eo anivon ny kaominina mikasika ny tsy fanajana ny zon ny ankizy. Fahefatra: Fanehoana ireo vokatra tsy nandrasana nefa azo nandritra ny asa fanadihadiana natao sy fandroasoana soso-kevitra ary vinavina azo tanterahina.

7 I.Fizarana voalohany: fampahafantara fohy an i Vohilava, toerana isian ireo zaza miasa amin ny fitrandrahana volamena. Eo ihany koa ny Trano Aro Zo; toerana manokana azo anaovana fitarainana mahakasika ny tsy fanajana ny zon olombelona, ary miaro izany. I.1. Fiantso Ny Fiantso dia fikambanana tsy miankina, nantsoina manokana ho amin ny fampandehanana ny tetik asa Trano Aro Zo, tao anatin ny fotoana voafetra. Ankehitriny dia efa mitsahatra izany asa fampandehanana izany, satria efa tapitra ny fe-potoana nifanarahana tamin ny Minisiteran ny Fitsarana. I.2. Trano Aro Zo Mananjary Ny Trano aro Zo, dia sampan-draharaha miankina tanteraka eo ambany fiahian ny Ministeran ny Fitsarana. Mandray ireo fitarainana manokana ataon ny olona, mikasika ny tsy fanajana ny zon olombelona. Izany no tena andraikitra sahaniny. Arak izany, dia manampy ny olona rehetra tonga mitaraina izy, Ka manoro hevitra azy ireo ny amin izaytokony hatao rehetra, mba hamahana ny olana. Tsy vitsy amin ireo fitarainanana tonga eo ampelatanan ny Trano Aro Zo, izay ao amin ny Kaominina renivohitra Mananjary,no mahakasika ny zon ny ankizy.araka ny fanazavana nentin ny ANDRIATSIRESY André Johnson, mpampihavana ao amin ny Trano Aro Zo, dia maro ireo zaza enina ambin ny folo taonano ho midina no tonga mitondra ny fitarainany, mikasika ny tsy fiheveran ny Rainy azy ( na eo amin ny lafiny fitiavana izany na eo amin ny lafiny fanohanana ara-bola). Raha ny fampiasana zaza tsy ampy taona no resahina, dia mbola tsy nisy ny tranga na fitarainana manokana tonga teo ampelatananay. Ny fitarainana mahakasika ny fanampiana ara-bolano tena mateti-pitranga. Mbola maro, aty amin ny faritra Mananjary ireo olona tsy misoram-panambadiana ary ireo vehivavy miteraka tsy manambady, ka izany no maha maro anisaireo ankizy tsy mahazo ny zo maha zanaka azy eo anatrehan ny Rainy. I.3. Kaominina ambanivohitra Vohilava Vohilava no nosafidiana manokana, hanaovana ny fanadihadiana mikasika ny fampiasana zaza tsy ampy taona. Na dia maro aza ireo toerana hisehoan izany amin ny faritra Mananjary, dia izy no tsy mananosarotra kokoa, na eo amin ny halaviran-toeranana eo amin ny lafiny fandaniana ary indrindra ny lafiny fandriam-pahalemana. EnimpoloKilaometatra (60Km) miala ny kaominina renivohitra Manajary no misy azy.nyatsasaky ny lalana dia vita tsara,fa ny atsany kosa dia lalan-tany mikitohatohana. Adiny efatra eoho eo ny faharetan ny dia raha miaraka amin ny fiara fitaterana, miala ao Mananjary renivohitra mandra-pahatonga any Vohilava.

8 Ankoatra ny fambolena sy ny fiompiana ary ny varotra sy ny asa birao, dia ny fitrandrahana volamena no tena fiveloman ireo mponina ao antoerana.manana fokotany miisa 24 sy sekoly ambaratonga voalohany miisa 14 ihany koa ny kaominina. I.4. Toeram-pitrandrahana telo ao anatin ny kaominina Ny kaominina vohilava dia ahitana toeram-pitrandrahana telo(3). Nyvoalohany dia ao Antokobe, ahitana mpitrandraka maroanisa, ka zary lasa tanàna vaovao niforona izay mahasarika olona avy amin ny lafivalon ny Nosy. Araka ny fanazavana nentin ireo efa mpitrandraka amin izany toerana izany, dia saika maherin ny 40 isan-jaton nympitrandraka volamena dia zaza latsaky ny 18 taona avokoa. Manao diantongotra indray andro tontolo ny ankamaroan izy ireo mba hiazo io toerana io. Ny faharoa dia ireo toerana manokana fitrandrahan ireo tera-tany Sinoa volamen, miaraka amin ireo fitaovana vaventy efa ari-fomba. Ny fisian ity toerana ity dia miteraka fahasimban ny tontolo iainan ireo mponina manodidina. Any amin ity toerana ity dia, tsy ahitana zaza tsy ampy taona loatra, satria efa vitan ny milina avokoa ny asa rehetra. Vokatr izany, dia olana goavana manokana ho amin iny faritra iny,ny resaka ady tany sy fananan-tany, ifanaovan ireo tompon-tany sy ny mpivahiny. Ny fahatelo dia ireo toerana maro madinidinika sy mitsitokotoko. Fianakaviana iray, manana tany iray voafaritra, dia miaraka mitrandraka eo izy mianakavy. Amin ity farany ity no tena ahitana zazatsy ampy taona maro anisa, enina(6) taona ka hatramin ny efatr ambinifolo(14)taona, miasa mafy, manampy ireo Ray aman-dreny amin ny fitadiavam-bola. Arakyny fanazavana nentiny lefitry ny Ben ny tanàna, dia tsy mampiditra vola ho an ny commune ny fisian ireo toeram-pitrandrahana volamena ireo. Ny antony izany dia satria, tsy tonga nandalo teo aminay akory ireo vahiny mpitrandraka naneho taminay ny taratasy fahazoan-dalana avy any ambony any, ka na izahay dia tsy mahalala na mahazo aradalana izy ireo na tsia hoy ny fanazavana entin nyboto Romin, lefitry ny ben ny tanana ihany. Nanamafy io fanazavana io ihany koa ny lefitry ny sefo disitrikan ny Mananjary. Ny moron-drano rehetra eo amin ny Kaominina dia saika ahitana mpitrandraka avokoa. II. Fizarana faharoa: fanehoana ireo fomba natao nahafahana niresadresaka tamin ireo olona voakasik ity asa fanadihadiana mikasika ny fampiasana zaza tsy ampy taona amin ny fitrandrahana volamena II.1.Fitsidihana ara-pomba ofisialy Mialohan ny hiazoanany Kaomina ambanivohitra Vohilava, dianisy ny fanantonana sy ny fihaonana tamin ireo Tompon andraikitry ny Distrikan ny Mananjary, mba hazahoana ny alalànarehetra. Nandritra izany fihaonana izany ihany koa no nahazoana vaovao mahakasika ireo toerana maro ao amin ny

9 Distrika, izay ahitana ny endrika maro samihafa amin nyfampiasana ankizy tsy ampy taona, indrindra, ny amin ny fitrandrahana volamena. Noho io fitsidihana io no nahafahana nisafidy manokana an i Vohilava. Nisy ihany koa ny fitadiavana olona azo antoka, mahafantatra tsara ny distrikan ny Mananjary, mba hitarika sy hanoro ny lalana ary hampahafantatra ny fihetsika rehetra tokony hatao mifandraika amin ny fomban-tany. Rehefa tonga tany Vohilava dia tsy maintsy nanantona ny biraon ny kaominina ka nifampiresaka tamin ny lefitry ny Ben ny tanàna, nampahafantatra azy ny anton ny dia rehetra, ary nangataka alàlana ihany koa.tsy nihanina tamin izay ihany anefa, fa tsy afa-po mihitsy, raha tsy nanantona sy nihaona mivantana tamin ny Ben ny tanàna. Ity farany moa dia tsy miditryny birao mihitsy, ka any antokatranony izy no vonjena raha misy mila fihaonana manokana aminy.ny mponina sy ny lefitry ny Ben ny tanàna no nitondra izany fanamarihana izany. Ankoatra ny fangatahana alàlana sy fampahafantarana, dia efa nanomboka sahady ny fanadihadiana natao tamin ireo mpiandraikitra ny kaominina, mahakasika ny asa fikarohana izay atao. Ny andro faharoan ny nahatongavana tany an-toerana vao tena afaka nanomboka nanao ny fanadihadiana, mahakasika ny asa fitrandrahana volamena ataon ny zaza tsy ampy taona izahay. II.2.Fanadihadiana sy fifampiresahana mivantana Ankoatra ireo vaovao azo avy amin ireo tompon andraikitra voalohany eo amin ny tanàna, ny zava-misy hitan ny maso dia efa nahazoana vaovao sy nahafahana nanao fandalinana avy hatrany sahady.tsy nianina tamin izay ihany anefa, fa nidina teny ifotony, izany hoe teo anivon ireo mpiantsehatra voakasika mihitsy. Nisy araka izany ny fanadihadiana sy ny resadresaka natao manokana, tamin ireo zaza miasa, nyray aman-dreny ary ireo tanora lahy sy vavy. III.Fizarana fahatelo Vokatra Nandrasana: atony manosika ireo zaza hiasa sy ny vokatra aterak izany mivantana eo amin ny fiainan izy ireo. Ahitana ihany koa, ny fomba fijerin ireo mpanabe sy mpitondra eo anivon ny kaominina mikasika ny tsy fanajana ny zon ny ankizy. III.1. Miasa adin ny fito hatramin ny adin ny valo tsy ankiato isan andro Vao miditra ny tanànan ny Vohilava dia taza-maso avy hatrany ireo zaza madinika maromaro, mitaona sy manivana ranon-tany. Io asa ataon ny ankizy io no ampahany betsaka amin ny fitrandrahana volamena. Izany hoe, raha zaraina tsotsotra ny asa fitrandrahana dia mizara telo lehibe: Ao aloha ny mihady tany na mihady lavaka, ary avy eo ny mitatitra ny ranon-tany, mitaona azy eny amorondrano izay toerana ahafahana manivana, ary farany dia ny manivana azy amin ny sahafa mba hipoiran ny volamena. Ny roa ampahatelon ireo asa ireo izany no tena sahanin ny ankizy sy ny vehivavy amin ny ankapobeny.

10 Mandehana manivana hividiananao cartable!, io no baiko nomen ny reniny araka ny fitantaran ny Edna, tovovavy kely Vao folo taona monja. Mandehana raha hanaraka ny olona hanivana ; Mandehana manivana hividianantsika lambo. Ny teny toy ireo voatanisa ireo mazana no mivoaka eo ambavan ireo rayaman-drenin ireo ankizy miasa eny amin ny tany fitrandrahana volamena. Manomboka amin ny valo ora(8ora) maraina izy ireo no midina any ampiasana, ka tsy miala mihintsy raha tsy amin ny efatra ora(4ora) folakandro.ny an-kamaroan ireo zaza miasa ireo, dia tsy misakafo atoandro fa ny maraina sy hariva ihany no tena miantoka ny tontolo andro. Ankoatra ireo Ray aman-drenymaniraka, dia tsy vitsy ihany koa ireo fianakaviana iray manontolo, hatramin ny kely indrindra ka hatramin ny lehibe indrindra, no mirotsaka antsehatra amin ny asa. III.2. Fahatsapan-tena manokana Ny dimapolo isan-jaton ny ankizy (50 %),enina taona (6) ka hatramin ny efatra ambin ny folo(14) taona nanaovana fanadihadiana no nilaza, fatsy misy olona maniraka na manery azy hanao io asa io. Eny fa na dia ireo Ray aman-drenin izy ireo aza, dia tsy manery azy ireo, fa ny fahitany ny zava-misy iainany no manery azy. Ny fahatsapan izy ireo ny tsy fahampiana eo amin ny filany andavan andro, no manosika azy ireo hiasa. Tsy fahampian ny sakafo, fitafiana, fitaovam-pianarana ary tsy fisian ny fialam-boly handanian andro, ireo no tena mananiga azy hikarama. III.3. Iza no mitantana ny vola azo? Rehefa nametrahana fanontaniana ireo ankizy ny amin ny vola azony isan andro dia mahatratra valonjato Ariary (800ar) ka hatramin ny valo arivo Ariary(8000ar). Misy tranga roamiseho,mikasika ny vola azon ireo ankizy miasa amin ny fitrandrahana volamena ireo. Voalohany dia misy ireo ankizy tsy maintsy manome ny volany ho an ireo Rayaman-dReniny, ka ity farany no mitsinjara azy, araka izay itiavany azy.ny faharoa, dia misy ireo ankizy manana fahafahana misafidy malalaka, ny amin izay fomba hitantanany ny volany. Mazàna anefa, araka ny hita teny an-toerana, dia eny amin ny mpivarotra hani-masaka na fitafiana no tena ahitana ireo ankizy avy nivarotra volamena. Araka ny fanadihadiana natao, dia tsy mahazo antoka tanteraka ny mizàna ampiasain ireo mpividy volamena ireo olona mpivarotra mpitrandraka. Amin izany dia misy ny mety ho fanambakàna na famitahana ireo zaza, amin ny vidin ny entam-barotr izy ireo. III.4. Fomba fijerin ireo Ray aman-dreny Die fantatray fa tokony hianatra ize, fa nefa sarotra ny fiaignana, lafo ny écollage ho an ny zaza raika, die aleo izy mba mitahy anay Rayaman-dReny sambatra iay manana zaza afaka mitahy anay. Izany no fahatsapan ny Marolahy, Raim-pianakaviana, mpitrandraka volamena miaraka amin ireo zanany sy ny zafiny. Saika toy izany avokoa ny hevitr ireo Ray aman-dreny manana zanaka tsy ampy taona, tsy

11 miditra antsekoly intsony, fa miasa amin ny fitrandrahana volamena. Tsy olana eo amin izy ireo mihitsy ny mahita zaza ireo zazany miasa asa mafy. Miaiky izy ireo fa tokony hianatra ny zanany fa tsy afamanoatra nohon ny fahantrana sy ny tsy fisiana. Manomboka eo amin ny faha folo(10) taona eo ny zaza no miato tsy miazo ny toeram-pianarana intsony. Ankoatra ireo moa dia manginy fotsiny ireo zaza tsy miditra an-tsekoly mihitsy ka, sady tsy mahay mamaky teny no tsy mahay manoratra. III.5.Tahan ny fialana antsekoly Misy fiantrakany goavana eo amin ny sehatry ny fampianarana sy ny fanabezana ihany koa, ny fisian ireo toeram-pitrandrahana volamena ireo, rahany ao amin ny kaominina vohilava no resahina. Tsy mifantoka amin ny fianarana intsony ny ankizy rehefa tongany zoma! Satria maika die maika nyhamonjy ny asa fanivanana volamena. Misy tsy tafaverina mianatra mihintsy ny sasany rehefa tongany Alatsinainy,satria tsy mahafoy ny an le asa. Misy die Talata mihitsy vao tonga aty andakilasy.nisy zazaviavy telo ambinifolo taona zay, efa eo andalam-pikarakarana ny antotantaratasim-panadinana, tapa-kevitra, tsy hanohy fianarana koa! satria tsy maintsy hanampy ny rayaman-dreniny, mba hikarakara ireo zandriny.rehefa anontaniana anefa ny Ray-amandReniny dia nilaza fa tsy nanery azy hanao an izany, kanefa tsy sarotiny amin izany koa. Ny fahatsapan-tenany manokana mihitsy no nanosika an azy. Hatramin ny nanombohan ny kirizy teto Madagasikara no tena nampirongatra ity asa fitrandrahana volamena ity, teto amin ny Kaominina Vohilava. Nazoto nianatra ny zaza taloha, ambany de ambany ny tahan ny fialana antsekoly talohan ny taona sivy sy roarivo (2009).Izany no fanazavana nentin ny Ramatoa RANJAMALALA Justine, talen nysekoly ambaratonga fototra ao amin ny kaominina Vohilava. Mahatratra 25% isanjato ny tahan ny fialana antsekoly, nohon ny fisian io asa fanivanana volamena io, araka ny fanazavana entin ny tale ihany. Ankoatra ireo dia maro amin ireo zaza miasa ihany koa no manana olana eo anivon ny fianakaviana.rehefa nanontaniana ny amin izay mitaiza azy izy ireo, dia milaza hoe Mipetraka amin ny Vaviko; mipetraka amin ny Gaiko. Izany hoe tsy eo ambany fiahian ireo tena Ray aman-dreniny izy ireo fa ny Raibe sy Renibe no miahy azy.ankoatra ny fampiasana ankizy dia, azo antoka tanteraka fa maro ireo zon ny ankizy tsy voahaja raha ny fiainan ireo zaza any ambanivohitra no resahina. III.6. Fahafantarana ny atao hoe zon ny ankizy Rehefa natao ny fanadihadiana ireo mpampianatra, mahakasika ny zon ny ankizy, dia nanazava ny talentsekoly hoe fantatr ireo raiaman-dreny tsara, fa zon ny ankizy ny mianatra. Na tsy mahay mamaky teny aza ireo, diahitanyeny amin ny peta-drindrina eny andakilasy eny zay. Ny an-kamaroan ireo Ray aman-dreny anefa dia manamafy fa tsy mahafantatra ny atao hoe zon ny ankizy izy ireo. Mbola nohazavainy ihany koa, fa na mety ho misy aza ny fanentanana amin ny hainoaman-jery, dia tsy manana fahafahana hahita na haheno izany izy ireo. Tsy maharaka ny vaovao miainga

12 avy aty an-drenivohitra ny ankamaroan ireo mponina any ambanivohitra.variana amin ny asa amandraharaha eny an-tsaha sy eny amin ny toeram-pitrandrahana volamena izy ireo, ka tsy manam-potoana hanarahana vaovao. Ny Tompon andraikitra teo anivon ny kaomina dia nanazava ihany koa fa tsy mahafantatra ny atao hoe zon ny ankizy ireo Ray aman-dreny. Mbola tsy nisy ny fanentanana mahakasika izany teto amin ny kaomina, ny haino amanjery rahateo moa tsy manentana ny amin izany Fanazavana nentin ny BOTO Romain, lefitry ny ben ny Tanana ao amin ny kaominina ambanivohitra Vohilava. III.7. Kilema ara-batana eo amin ireo zaza miasa Nandritra ny resadresaka nifanaovana tamin ireo zaza tsy ampy taona miasa, sy ny fifaneraserana taminy, dia hita sy tsapa fa misy ny tsy fahatomombanana eo amin ny fitomboan ny vatan izy ireo. Ireo zaza miasa any ambanivohitra ireo, dia manana fahasamihafana miavaka raha oharina amin ireo zaza mitovy taona aminy fa tsy miasa. Izany tsy fahatomombanana izany, dia hita eo amin ny hakelezan ny vatany raha oharina amin ny taonany. Hita taratra avy hatrany ny tsy fahampian-danja eo amin izy ireo. Tsy mahagaga koa anefa izany, satria ny ankamaroan izy ireo dia tsy mihinana afa tsy in-droa isan andro. III.8. Fandalinana manokana Ny fisian ny kirizy teto amin ny firenena dia vao maika nampirongatra hatrany, ny tsy fanajana ny zon ny ankizy. Porofon izany ny fanazavana nentin ny talen tsekoly tao Vohilava tetsy ambony iny. Nihabetsaka ihany koa ireo teratany Sinoa mpijirika volamena, tafiditra teto Madagasikara, ka nameno ny faritra ambanivohitra rehetra, izay misy io harena ankibon ny tany io, isan izany i Vohilava. Noho izany dia voasarika tany amin ny fitrandrahana volamena avokoa ireo mponina sahirana, ary mpandray anjara mavitrika amin izany ireo zaza latsaky ny efatra ambin ny folo taona (14). Mazava ho azy fa dia nitombo hatramin ny 25% ny tahan ny fialana antsekoly. VI. Fizarana faha efatra: vokatra tsy nandrasana nefa azo Araka ny fanadihadiana natao tany amin ny lehiben ny distikan ny Mananjary, dia fantatra fa izy ireo dia tsy mahalala na nahazo alalàna na tsia ireo Sinoa mitrandraka volamena any amin iny faritra iny. Ankoatr izay anefa dia maro ireo tompo-tany tonga mitaraina any amin ny distrika fa alaina ankeriny ny tanin izy ireo, izay efa nobeaziny voho hatramin ny ela. Vokatr izany, dia mitombo hatrany ny fahasahiranana ara-piveloman ny an-kamaroan ireo mponina any amin ireo faritra misy harena ankibon ny tany. Izany anefa dia antony lehibe mampirongatra ny tsy fanajana ny zon ny ankizy. Noho izany dia miaina ao anatin ny fahantrana ara-batana, ara-tsaina, ara-toe-karena ireo ankizy ka tsy azo antoka ny hisian ny fandrosoana any amin izany toerana izany

13 Zava-misy tsy azo hodian-tsy hita nandritra ny asa fikarohana natao tany amin ny Distrikan ny Mananjary iny ny olana eo amin ny resaka fananan-tany. Araka ny fanazavana nentin ny lefitry ny ben ny Tanana ao Vohilava, andriamatoa BOTO Romain, Maro ny olona eto amin ny kaominina Vohilava no tonga mitaraina aty amininay fa lasan ny Sinoa mpitrandraka volamena ny tany tokony amboleny.die tsy hitanay ze atao, Iay koa tsy te hiditra laligna amin io resaka volamena io fa manahirana. Hatramin ny rano sotroina de maloto, ny tanimboly samba Arak io fanazavana io dia tsy any amin ny ankizy irery no miantraika mivantana ny firoboroboan ny asa fitrandrahana volamena fa manohitohina ny fiainan ireo vahoaka rehetra monina any amin iny faritra Vohilava iny. VI.1 Soso-kevitra sy vinavina azo tanterahina Araka ireo zava-misy ireo, dia tsapa fa raha ny zon ny ankizy no resahina, dia tsy ampy ny hery, tanjaka, ary fahafahana ananan izy ireo hitakiany ny izany. Noho izany dia, ireo Ray-aman-dReny no tokony hampahafantarina voalohany ny atao hoe zon ny ankizy. Tsy izay ihany anefa fa, resena lahatra mihitsy izy ireo ny amin ny maha zava-dehibe ny fanajana ny zon ny ankizy rehetra. Fanentanana amin ny haino aman-jery Araka ny hita dia mahatsapa ny tsy fisian ny fanajana ny zon ny ankizy ireo tompon andraikitra maro samy hafa eo anivon ny kaominina ka hatrany amin ny distrika. Noho izany dia zava-dehibe ny tokony hisian ny fiaraha-miasan ny UNICEF sy ny mpitondra amin ireo radio-mparitra eo antoerana mba ahafahana mamokatra fandaharana manokana mba ho fampahafantarana ny atao hoe zon ny ankizy. Araka ny hita tery ambony moa dia maro amin ireo Ray aman-dreny no tsy mahalala ny tokony ho zon ny zanany. Ankoatra izany, dia ilaina maika ihany koa ny fiaraha-miasa matotra sy maharitra ary mitohy amin ireo haino-amanjery miankina amin ny fanjakana. Ity farany moa dia isan ny fomba iray tena mahomby no izy miainga avy aty an-drenivohitra ka afaka mampita ny vaovao sy ny fandaharana rehetra amin ny vahoaka manerana ny Nosy. Raha miasa ho amin ny tombotsoan ny vahoaka tokoa ny haino aman-jerimpanjakana dia hisy ny fitoviana amin ny fazahoam-baovao ary mifandanja ny vaovao azon ny Malagasy rehetra, ka tsy hisy ireo zay hahatsapa an-kilabao, ary hitombo kokoa ny fiaraha mientana ho amin ny fampandrosoana. Ilaina ny fanatsarana ny fitaovana, toy ny antena, herin aratra, vata fandraisam-peo mandeha amin ny herin ny masoandro sns Izany moa no aroso dia mba hanatsara ny fahazoam-baovao ho an ireo olona any ambanivohitra, mba ananan izy ireo fahafahana manapakevitra manoloana ny tranga na seho iray. Fametrahana mpanentana manokana Ilaina ny fahaiza-mitrandraka vaovao ho an ireo mpanao gazety any amin ireo toerana hitrangana tsy fanajana ny zon ny ankizy ireny. Izany hoe, tsara ihany koa ra mamokatra fandaharana manokana mahakasika ny zon ny zaza ny mpiasa amin ireny haino-amanjerim-paritra ireny. Raha azo atao dia

14 tokony ho maro ireo mpanao gazety misahana manokana ny ankizy eto madagasikara, toy ny fisian ireo mpanao gazety ho an ny vehivavy ihany. Ny ankizy no ho avin ny firenena ka miankina tanteraka amin ny fitsinjovana ny fanabeazana atolotra azy ireo no mety hisian ny fampandrosoana maharitra na tsia eto amin ny firenena. Zava-dehibe ihany koa ny tokony hisian ny mpanentana manokana momba ny zon ny ankizy, any amin ny faritra ambanivohitra any, tahaka ny fisian ireo mpanentana ny tekinikam-pambolena ihany.

15 Fandravonana Miasa ankarihary tokoa amin ny fitrandrahana volamena ireo zaza any amin ny kaominina ambanivohitra Vohilava, distrikan ny Mananjary. Maro amin ireny zaza miasa ireny anefa no tsy novozonana na noterena. Ny fahatsapany fa misy fahabangana mila fenoina eo amin ny filany andavan andro, izay tsy vitan ireo rayaman-dreniny ny mameno azy, dia izany no manosika azy hanao asa fampidiram-bola. Ho an ny ankizy sasany moa, dia zary lasa fialamboly ho azy ity asa fikarohana volamena ity. Na dia eo aza izany rehetra izany, dia tsy misy sahy mandray andraikitra ny tsirairay, ny amin ny tokony hijerena akaiky ireto zaza very zo ireto. Azo lazaina fa hiharatsy kokoa ny trangan-javatra mahakasika ny zon ny ankizy atsy ho atsy, ary ho sarotra ny hirosoana any amin ny fampandrosoana ny maha olona, raha tsy misy ny fandraisana andraikitra dieny izao. Raha mitombo ny fahantran ny vahoaka Malagasy, dia azo antoka tanteraka ny mety ho firongatry ny fampiasana zaza tsy ampy taona..

16 Tovana

17

18

19

20

21