FOTOPOTOTRY NY FIVORIANA. Natao ny. Alarobia 29 Jona Tolak andro. Pejy - Fitohizan ny fivoriana Fiantsoana anarana...

Transcription

1

2 FOTOPOTOTRY NY FIVORIANA Natao ny Alarobia 29 Jona 2016 Tolak andro Pejy - Fitohizan ny fivoriana Fiantsoana anarana Famakiana ny tatitra Fanamarihana na fanitsiana ny tatitra Fanazavana ny antonanton ny volavolan-dalàna Adihevitra ankapobeny Fandraisana fanapahan-kevitra mikasika ny volavolan-dalàna laharana faha-015/ Fiatoan ny fivoriana... 35

3 1 FIVORIAMBE FILOHA : Andriamatoa MAHAZOASY Mananjara Freddie Richard MPITANTSORATRA : Andriamatoa isany: - RAZAFINDRAVELO Hermann - RANDRIANARISOA Guy Célin Rivoniaina FOTOANA : Alarobia 29 Jona 2016 tamin ny 3 ora sy 40 minitra, tolak andro. FANDAHARAM-POTOANA: Fandinihana sy fandraisana fanapahan-kevitra momba ny volavolan-dalàna laharana faha-015/2016 tamin ny 2 Jona 2016 «portant statut de la Banque Centrale de Madagascar» Fitohizan ny fivoriana - Tompokolahy sy Tompokovavy, mitohy ny fivoriantsika. Miarahaba antsika tonga manatrika izao fivoriana izao. Arahabaina torak izany koa ianareo solotenan ny Governemanta. Arahabaina koa ianao Andriamatoa Governora sy ireo teknisiana avy amin ny Minisiteran ny Fitantanam-bola sy ny Tetibola ary ireo mpiara-miasa aminao ao amin ny Banky Foibe. Alohan ny hirosoana amin ny votoatin-draharaha, iangaviana ianao Andriamatoa Filoha Lefitra avy amin ny Faritanin i Toamasina mba hanao ny fiantsoana anarana Fiantsoana anarana - Andriamatoa RAZAFINDRAVELO Hermann Misaotra anao, Andriamatoa Filoha, nanome ny fitenenana. Mamerina ny fiarahabana antsika Solombavambahoaka, Ianareo avy ao amin ny Banky Foibe sy ny Minisiteran ny Fitantanam-bola sy ny Tetibola, manatrika eto. Aleo samy manonona ny tenany isika Solombavambahoaka amin izay malaky ny zavatra atao. ABDILAH TSIVOULANGNE Maximin

4 2 Izay no fiantsoana anarana, Andriamatoa Filoha. Mino aho fa mbola ho avy eo ihany ny Solombavambahoaka sasany. Isaorantsika ny Mpitantsoratra nanatontosa izay fiantsoana anarana izay. Tompokolahy sy Tompokovavy, ny fandaharam-potoanantsika izao tolak andron ny Alarobia 29 Jona 2016 izao dia fandinihana sy fandraisana fanapahan-kevitra mikasika ny volavolandalàna laharana faha-015/2016 tamin ny 2 Jona 2016 portant statut de la Banque Centrale de Madagascar. Koa hiroso amin izany isika izao. Aiza ianareo Mpitantsoratra avy amin ny Vaomieran ny Vola sy ny Tetibola; vonona ve ianareo. Iangaviana handray ny toerana ianareo, Tompoko. Omena anao am-panajana, Andriamatoa Mpampakateny, ny fitenenana Famakiana ny tatitra - Andriamatoa RANAIVOSON Andrianavalona Fanomezanjaka P. Misaotra, Andriamatoa Filoha. Miarahaba anareo avy ao amin ny Banky Foiben i Madagasikara. Miarahaba antsika rehetra ihany koa. Toy izao no vakin ny tatitra, Andriamatoa Filoha sy isika Solombavambahoaka. Nivory ny Alarobia faha-22 Jona 2016 tamin ny 2 ora, tolak andro, ny vaomiera mitambatra nahitana ny Vaomieran ny Fitantanam-bola sy ny Tetibola sy ny Vaomieran ny Lalàna nandinika ny volavolan-dalàna laharana faha-015/2016 tamin ny 2 Jona 2016 «portant statut de la Banque Centrale de Madagascar». Andriamatoa RAZAFIMILY Constance, Filohan ny Vaomieran ny Fitantanam-bola sy ny Tetibola no nitarika ny fivoriana. Ireto avy ireo mpikambana ao amin ireo Vaomiera tonga nanatrika ny fivoriana, Ramatoa sy Andriamatoa isany: 1- RAZAFIMILY Constance 2- RAZAFIMANANTSOA Hanitra 3- MAHAZOASY Freddie 4- RANDRIANARISOA Guy Rivo 5- RAVELONANOSY Mamy Tiana 6- RANAIVOSON Andrianavalona Fanomezanjaka 7- RANDRIANASOLO Jean Nicolas 8- RAHOLDINA Naivo 9- ZAFIMAHATRATRA Abel 10- RAHERISOA Vololona Victorine

5 3 11- RANDRIAMBOLAINA Gerry Ireo tsy mpikambana ao amin ny Vaomiera tonga nanatrika ny fivoriana, Andriamatoa isany: 1. ANDRIANTSIZEHENA Benja Urbain 2. BEHAVANA RAVELOARIVONJY 3. RAKOTOSON Manoelina Hery Ireto avy ny teknisiana nisolotena ny Governemanta: 1. RASOLOFONDRAIBE Alain Hervé Gouverneur BCM 2. RANDRIANASOLO Alexandre SG/MFB 3. RABEANTOANDRO Joé A. BCM/CPM 4. RABEARIVONY Niaina BCM/CCE 5. RALAROSY Hary BCM/RCG 6. RANOASY Norohanta J. DAJ/Banque Centrale 7. ANDRIAMBELO Do MFB/SG 8. RANDRIANARISON Pierrot SRI/Primature Rehefa avy niarahaba ny mpivory, Andriamatoa Filoha, dia nomeny ny teknisiana ny fitenenana mba hanazavany fohifohy ny antonanton ny volavolan-dalàna. Nambaran ny teknisiana fa ny volavolan-dalàna mikasika ireo rafitra anatin ny Banky Foibe dia mila fanavaozana mba hifanaraka amin ny toetr andro. Ny lalàna faha tamin ny 10 Jona 1994 no mifehy ny Banky Foiben i Madagasikara dia mila fanavaozana mba hifanaraka amin ny fenitra iraisam-pirenena sy ny fanaon ireo Banky Foibe hafa. Misy amin ny zavatra sahanin ny Banky Foiben i Madagasikara no efa tsy ao anatin ny asa sahaniny intsony. Amin ny ankapobeny, ny fanovàna izay kasaina hatao dia mifototra amin ny lafiny fiarovana ny sandam-bola malagasy eto an-toerana sy any ivelany ary ny fahamarinan-toeran ny vola ao anatin ny rafitra ara-bola matanjaka. Hita ato amin ny volavolan-dalàna ihany koa ny fitondrana tsara tantana hataon ny Banky Foibe izay mifototra amin ny fahaleovatenany, «redevabilité» ary ny fangaraharana. Izany hoe tsy azon iza n iza baikoina amin ny asany ny Banky Foibe, tsy maintsy mamoaka ampahibemaso ny toe-bolany amin ny tranokalany koa izy ary tsy maintsy mandefa tatitra any amin ny Filohan ny Andrimpanjakana. Marihina ihany koa fa ny Goverinoran ny Banky Foibe dia azon ny Filohan ny Vaomieran ny Fitantanam-bola sy ny Tetibola roa tonta atao ny mampiantso azy mba hamelabelarany ny toe-bolany. Ny tanjon ny Banky Foibe dia: ny famaritana ny ady amin ny fidangan ny vidim-piainana sy ny fiarovana ny sandan ny vola malagasy; ny fanamafisana ny rafitra eto an-toerana mba hisian ny fahamarinan-toeran ny vola; ny fanohanana ny politika ara-toekaren ny Governemanta.

6 4 Amin ity volavolan-dalàna vaovao ity koa dia nofoanana ny Tale Jeneraly sy ny Censeur ary noforonina ny komity mpanatanteraka izay mamolavola ary manatanteraka ny politika arabola tapaky ny Filankevi-pitantanana. Ny komity mpanatanteraka dia ahitana ny Goverinora sy ny Goverinora Lefitra roa. Misy olona sivy mandrafitra ny Filankevi-pitantanan ny Banky Foiben i Madagasikara, ka ny telo amin izany dia efa ao amin ny komity mpanatanteraka ary ny enina ambiny kosa hotendren ny Andrimpanjakana telo dia: 2 an ny Fiadidian ny Repoblika; 2 an ny Antenimierampirenena; 2 an ny Antenimierandoholona. Rehefa izany dia niroso tamin ny fametraham-panontaniana ny mpivory: Fanontaniana 1- Azo atao ve ny mampiasa ny taham-pifanakalozana tokana (taux de change unique) eto amintsika mba hisian ny fahamarinan-toeran ny vola malagasy? 2- Misy stabilité monétaire ve eto Madagasikara? 3- Ahoana ny mikasika ny «prévisibilité -n ny taux de change»? 4- Mety hitondra «stabilité» ao amin ny filankevi-pitantananan ny Banky Foibe ve ny fanendren ny Andrimpanjakana solotena ao? 5- Mikasika ny «réserves en devises» 2,8%, inona no vahaolana raha toa ka tonga amin ny tsy fananana «devises» intsony ny firenena, ahoana ny resaka «comptoir de l or»? Valim-panontaniana 1- Efa tany amin ny taona 1980 no nisafidy ny taux de change flexibles ny mpitondra teto an-toerana hitantanana ny vola vahiny, izay mifandray amin ny hevitra fanalalahana (libéralisation) ka rehefa marefo ny toe-karena dia mihen-danja ny sandam-bola. Raha miditra amin io taux de change unique io dia tsy maintsy mivoaka ny «système financier international» ka tsy afaka hanondrana entana isika ary hikatona daholo ireo orinasa mpanondrana. 2- Raha ny «indice de prix» eny an-tsena no jerena, tato anatin ny taona vitsivitsy dia voatazona eo amin ny 6 à 8% ny tahan ny fiakaran ny vidim-piainana. Azo lazaina fa kely izany raha ampitahaina amin ireo firenena izay vao avy nivoaka tamin ny krizy. Raha misy ny fanampiana avy any ivelany dia azo eritreretina ny hidinan izany ho 2%. 3- Sarotra be ny manao prévision ny taux de change fa tendance no hatevenina tsikelikely iarahan ny INSTAT, ny Ministeran ny Fitantanam-bola sy ny Tetibola ary ny Banky Foibe manao. 4- Ny tombotsoa iombonana no iarahana ka heverina fa tsy hisy izany instabilité izany sady manamarika ny fandraisana andraikitr ireo Andrimpanjakana ny fanolorana izany. 5- Tsy maintsy misy foana ny vola miditra satria misy ny fifanarahana ara-bola amin ny any ivelany hitondra vola vahiny (FMI, BAD), mbola eo koa ireo diaspora any ivelany handefa ny volany atz an-tanindrazana ary ny fanondranan entana izay hatao. Ny comptoir de l or dia lalana haingana ahafahana manarina ny «réserves en devises».

7 5 Taorian izay dia niroso tamin ny fandaniana sy fandraisana fanapahan-kevitra momba ny volavolan-dalàna ny vaomiera mitambatra: FAMELABELARANA NY ANTONANTONY: lany tsy nasiam-panitsiana sy tsy nasiam-panovàna. TITRE PREMIER: DISPOSITIONS GENERALES Andininy voalohany ka hatramin ny andininy faha-7: lany tsy nasiam-panitsiana sy tsy nasiam-panovàna. TITRE II : FONCTIONS DE LA BANQUE CENTRALE Andininy faha-8 ka hatramin ny andininy faha-50: lany tsy nasiam-panitsiana sy tsy nasiampanovàna. TITRE III : STRUCTURE ET ORGANISATION DE LA BANQUE CENTRALE Andininy faha-51 ka hatramin ny andininy faha-77: lany tsy nasiam-panitsiana sy tsy nasiampanovàna. TITRE IV: DISPOSITIONS DIVERSES Andininy faha-78 ka hatramin ny andininy faha-86: lany tsy nasiam-panitsiana sy tsy nasiampanovàna. TITRE V: DISPOSITIONS TRANSITOIRES Andininy faha-87 ka hatramin ny andininy faha-91: lany tsy nasiam-panitsiana sy tsy nasiampanovàna. TITRE VI: DISPOSITIONS FINALES Andininy faha-92 ka hatramin ny andininy faha-95: lany tsy nasiam-panitsiana sy tsy nasiampanovàna. Noho ny tsy fahatrarana ny fetr isa ahazoana manapakevitra dia naato 30 minitra ny fivoriana mba ho fanajana ny Fitsipika Anaty mifehy ny Antenimierampirenena. Nolanian ny Vaomiera mitambatra nahitana ny Vaomieran ny Fitantanam-bola sy ny Tetibola sy ny Vaomieran ny Lalàna ny volavolan-dalàna laharana faha-015/2016 tamin ny 2 Jona 2016 «portant statut de la Banque Centrale de Madagascar» ka hoentina eny anivon ny fivoriambe handraisana fanapahan-kevitra farany. Nifarana tamin ny 3 ora, tolak andro, ny fivoriana rehefa avy nisaotra ny mpivory, Andriamatoa Filoha. Izay ny tatitra, Andriamatoa Filoha, saingy raha nitohy ny asam-baomiera, nisy amendement nentin ny Sénat efa teo am-pelan-tànanay vaomiera ka niverina nivory izahay. Raha sitrakao, Andriamatoa Filoha, hovakiako ny amendement nataon ny Sénat.

8 6 Alefaso, Andriamatoa Mpampakateny. Andriamatoa RANAIVOSON Andrianavalona Fanomezanjaka P. Ao amin ny Titre III, article 57 izany amendement nentin ny Sénat izany ary nenkenay tao amin ny vaomiera ny nanovàna azy ary entina eto anivontsika Antenimierampirenena. Hovakiako aminareo ny article 57 : Le Gouverneur assume la direction et la gestion de la Banque Centrale. Il représente la Banque Centrale vis-à-vis des tiers, il signe seul au nom de la Banque Centrale tous les traités et conventions auxquels la Banque Centrale est partie. Les actions judiciaires sont intentées et défendues à ses poursuites et diligences. Il prend toutes mesures d exécution et toutes mesures conservatoires qu il juge utiles. Eto amin izay no miditra ny «amendement» nataon ny «Sénat». «Il assure l application des lois et règlements relatifs à la Banque Centrale et des résolutions du Conseil d Administration. Sur proposition du Comité Exécutif, le Gouverneur : - organise les services de la Banque Centrale et en définit les tâches ; - dans les conditions prévues par le Statut du personnel, recrute, nomme à leur poste, révoque et destitue les agents de la Banque Centrale ; - désignent les représentants de la Banque Centrale au sein d autres Institutions». Misaotra, Andriamatoa Filoha. Izay no amendement, koa misaotra antsika rehetra, Tompoko. - Tehaka Fanamarihana na fanitsiana ny tatitra - Misaotra anao, Andriamatoa Mpampakateny, nitondra izay tatitra izay. Sao misy manana fanamarihana na fanitsiana momba ny tatitra novakiana tamintsika teo. Mbola tsy miditra amin ny adihevitra ankapobeny aloha isika, fa fanitsiana ny tatitra no hatao. Jugement sur la forme avy amintsika Solombavambahoaka aloha, avy eo ry zareo teknisiana. Koa atsangano ny tànantsika izay handray fitenenana handraisana ny anarany. Andriamatoa Solombavambahoaka, mikasika ny tatitra aloha. Tsy misy. Sao misy fanamarihana indray ny avy amin ny Banky Foibe na ny Minisiteran ny Vola sy ny Tetibola.

9 7 Omena anareo am-panajana, Tompoko, ny fitenenana. Andriamatoa RAKOTONDRAMANGA Jules Théodore, Tale Jeneralin ny Banky Foiben i Madagasikara Misaotra, Andriamatoa Filoha. Andriamatoa Filoha; Ianareo mambra ao amin ny Birao Maharitra; Tompokovavy sy Tompokolahy, Solombavambahoaka hajaina. Ny voalohan-teny dia fisaorana sy fankatelemana mandray anay avy amin ny Banky Foibe sy ny teknisiana avy amin ny Minisiteran ny Fitantanam-bola sy ny Tetibola amin izao fandinihana ny volavolan-dalàna izao. Misy fanitsiana vitsivitsy ka horaisiko isaky ny pejy raha mety, Andriamatoa Filoha, raha ny tatitra teo no jerena. Ao amin ny pejy fahatelo no hanombohantsika azy. Mba hahamarina kokoa ny hevitra, eo amin ny fehezan-teny voalohany, misy fanolorana fanitsiana toy izao; misy zavatra tokony hosolointsika amin ny asa sahanin ny Banky Foibe. Misy amin ny asa tokony hosahanin ny Banky Foiben i Madagasikara. Izay no fanitsiana voalohany. Soloina hoe: asa tokony hosahanin ny Banky Foibe. Misy fanitsiana faharoa ihany koa: esorina ny teny hoe efa fa tonga dia tohizana hoe tsy ao anatin ny sata mifehy azy intsony. Izany hoe lasa toy izao no ilazana azy: Misy amin ny asa tokony hosahanin ny Banky Foiben i Madagasikara no tsy ao anatin ny sata mifehy azy intsony. Izany hoe efa manana andraikitra vaovao ny Banky Foibe fa tsy ao anatin ny sata mifehy azy intsony. Ao amin ny andalana fahatelo, misy fehezan-teny hoe: Izany hoe tsy azon iza na iza baikoina amin ny asany ny Banky Foibe. Amin ny asa, tsy azon iza na iza baikoina intsony ny Banky Foibe, izay no marimarina kokoa. Toy izao, Andriamatoa Filoha, no hilazanay azy: Izany hoe tsy azon iza na iza baikoina amin ny andraikitra fiarovana ny vola ny Banky Foibe. Izay no tena mahalaza azy kokoa satria araka ny efa nohazavainay tamin ny fotoan androny ny fahaleovatena na ny fahaleovantena eo amin ny fanatanterahana ny andraikitra no ahazoana, ananantsika azy. Ao amin io andalana io ihany, eo amin ny rindran-teny farany izay mivaky toy izao: marihina ihany koa fa ny Governoran ny Banky Foibe dia azon ny Filohan ny Vaomieran ny Fitantanam-bola sy ny Tetibola roa tonta atao ny mampiantso azy. Esorina angamba ny teny hoe: mba hamelabelarany ny toe-bolany. Tsy mikasika an izay ihany no azonareo iantsoana anay fa amin ny lafiny rehetra na fanontaniana ankapobeny izany na amin ny fandehan-draharaha ankapobeny na mety misy koa zava-mitranga any ivelany izay ilana fanazavana amin ny lafiny rehetra fa tsy amin ny famelabelarana ny toe-bola fotsiny. Mitohy raha sitrakareo ny fitondrana fanitsiana: eo amin ny tanjon ny Banky Foibe, amin ny andalana faharoa manao hoe: ny fanamafisana ny rafitra eto an-toerana. Tsara angamba raha tsindriana kely hoe: ny rafitra ara-bola. Mbola ao amin ny pejy fahatelo ihany isika, Andriamatoa Filoha, azafady. Amin ny andalana milaza ny tanjon ny Banky Foibe,

10 8 ao anatin io misy teboka telo, ka eo amin ny teboka faharoa; ny fanamafisana ny rafitra arabola. Tsara raha lazaintsika amin izay rafitra ara-bola izay mba hisian ny fahamarinantoeran ny vola. Farany, amin ny fanontaniana ao amin io pejy io ihany, eo amin ny fahadimy, mikasika ny réserves de devises, roa faingo valo volana fa tsy 2% tsy akory. Roa faingo valo volana no anafarana entana. Inona no vahaolana raha tonga amin ny tsy fananana devise. Ao amin ny pejy fahefatra, izay misy fanamarihana roa kely dia kely: ny taona nampiharantsika ny taux de change flexible voalohany dia tamin ny taona 1994 fa tsy tamin ny Ao ambany amin io paragraphe io ihany, misy hoe: raha miditra ao amin io taux de change unique io, fixe no izy fa tsy unique satria efa voalaza fa mifamaly ny taux de change flexible sy ny taux de change fixe. Farany, ao amin ny teboka faharoa, mikasika ny indice de prix amin ny faran ny fehezanteny, misy hoe: raha misy fanampiana avy any ivelany dia azo eritreretina ny hidinan izany ho isa roa fa tsy 2%. Izany hoe, mety hidina hatrany amin ny 4 ka hatramin ny 6% izany ny fiakaran ny vidin ny entana eto amintsika. Izay, Andriamatoa Filoha, no fanitsiana tiana natao. Misaotra indrindra Tompoko Fanazavana ny antonanton ny volavolan-dalàna - Mankasitraka sy mankatelina, Andriamatoa Governora. Tompokolahy sy Tompokovavy, vita izay ny mikasika ny tatitra; isaorantsika ny Mpampakateny avy tamin ny vaomiera izay misahana izany. - Tehaka - Mbola omena anareo avy ao amin ny Minisiteran ny Fitantanam-bola sy ny Tetibola ny fitenenana, mba hanazavana amintsika etoana ny antonanton ity volavolan-dalàna ity. Marihina fa afaka mangataka fitenenana hatrany ny solotenan ny Governemanta mandritra ny adihevitra rehetra. Omena anao ny fitenenana, Tompoko. Iza no handray fitenenana, Andriamatoa Tale Jeneraly, eny Tompoko. Omena anao ampanajana ny fitenenana.

11 9 Andriamatoa RAKOTONDRAMANGA Jules Théodore, Tale Jeneralin ny Banky Foiben i Madagasikara Misaotra, Andriamatoa Filoha. Andriamatoa Filoha; Ianareo mambran ny Birao Maharitra; Isika Tompokovavy sy Tompokolahy, Solombavambahoaka hajaina. Ny teny fohy fampidirana mikasika ity fanovàna ny lalàna mifehy ny satan ny Banky Foibe ity dia hofintiniko amin ny hevitra vitsivitsy. Voalohany, amin ny anaran ny Minisiteran ny Fitantanam-bola sy ny Tetibola sy amin ny anaran ny Banky Foibe no andraisako an izao fitenenana izao. Ny Banky Foibe araka ny efa fantatsika dia rafitra miahy ny souveraineté nationale amin ny alalan ny Ariary; izay no andraikitra sy adidy napetraka amin ny Banky Foibe. Ny asan ny Banky Foibe dia nisy fiovàna marobe nandritran izay 22 taona niainana tamin ity sata ity. Tamin ny taona 1994 tokoa no nanaovantsika ny sata farany ary ny zava-nisy indrindra tamin ny fomba fiasa, nisy ny environnement économique sy ny krizy izay niainana teto amintsika sy eran izao tontolo izao. Voatery natao ny fanovàna ny fomba fiasa. Raha jerena ny hetra ankapobeny, ao daholo ny hevitra efa nisy tamin ny sata mifehy azy taloha. Inona izany hevitra izany; ny voalohany, ny fahaleovatena izay efa voasoratra mazava tamin ny sata nifehy azy taloha izany, fa napetraka tamin ny fomba mazava kokoa ny andinindininy mikasika izany atao hoe fahaleovatenan ny Banky Foibe izany, indrindra hoe inona no mifehy azy. Faharoa, mikasika ny andraikitra napetraka amin ny Banky Foibe. Ny objectif, ao anatin ny sata vaovao izy ireo ary nataontsika mazava kokoa. Izany hoe explicite kokoa ary manana telo izy amin izao fotoana izao. Ny voalohany dia fiarovana ny satan ny vola ato anatiny amin ny ady amin ny fiakaran ny vidim-piainana. Ny faharoa, izay mitovy lenta amin izay, ny fijerena ny fahamarinan-toeran ny sandam-bolantsika, ny taux de change mikasika an izay. Izay no zavatra voalohany. Manarak izay, nampiana koa hoe: tokony handray anjara mavitrika amin ny rafitra stabilité financière sy ny solidité du système financier ny Banky Foibe. Ny fahatelo, fandraisana andraikitra amin ny fanohanana ny politika ankapoben ny Governemanta. Ny zavatra manaraka, ao koa ny mikasika ny mangarahara izay efa tao anatiny ihany, fa natao mazava tsara hoe ahoana no fomba ahafahana mampiseho an izany mangarahara izany. Ao koa ny redevabilité izay napetraka mazava tsara ao amin ny andininy maromaro sy amin ny titre iray manontolo. Izany rehetra izany no nataontsika, mba ahafahan ny Banky Foibe manao ny asany antsakany sy an-davany ary ahafahana manohana amin ny fomba mahomby ny politika fampandrosoana ny firenena.

12 10 Toy izay Tompokolahy sy Tompokovavy no teny fohy tiana natao tamin ny fampidirana izao sata mifehy ny Banky Foibe izao. Misaotra Tompoko Adihevitra ankapobeny - Tompokolahy sy Tompokovavy, misaotra an Andriamatoa Tale Jeneraly, isika tamin izay fanazavana narosony teo izay. Hiroso amin ny adihevitra ankapobeny isika, koa izay handray fitenenana, angatahana hanangan-tànana handraisana ny anarany. Ny anarana izay efa tonga atz aminay nangataka fitenenana dia Andriamatoa RANDRIAMAHEFA Henri Charles, laharana faha-90 voafidy tao Moramanga. Miomankomana ny Solombavambahoaka RABEKIJANA Solofohery ary ny Solombavambahoaka RAKOTOMANJATO Rodin Edmond Georges. Andriamatoa RANDRIAMAHEFA Henri Charles Misaotra, Andriamatoa Filoha. Miarahaba anareo avy ao amin ny Banky Foibe izay tarihin Andriamatoa Tale Jeneraly. Amin ity lalàna vaovao hanovàna ny lalàna mifehy ny Banky Foibe ity, nofoanana ny Tale Jeneraly sy ny Censeur. Amin ny Banky Foibe any Frantsa izay ataontsika hoe karazana référence, mitovitovy amin ny antsika ve ny système any na amin ny toeran-kafa sa ny antsika amin ny maha mahaleotena an i Madagasikara, manana ny politikatsika ve isika ka afaka manala Tale Jeneraly sy Censeur. Inona no antony nanesorana azy tao. Mikasika izay ihany, Tale Jeneraly, sarotra be ny mahazo anareo. Izahay ireto na io Minisitry ny Fitantanam-bola aza, raha mifanena eny an-dalana na maika hamonjy fivoriana aza izy; raha teo moa izy, noteneniko mihitsy, izaho RANDRIAMAHEFA Henri Charles, Solombavambahoakan i Moramanga no miresaka an izany. Tsy azo mihitsy ianareo na amin ny telefaonina na amin ny audience. Izany hoe rehefa miditra any ianao, tsy fantatra hoe Institution de la République kanefa izahay mba ao anatin ny VIP ihany. Ny Minisitra aza na mandeha amin ny tohatra, mijanona ary miverina raha vao mahita anay. Ao aminareo, tsy azo na telefaonina na inona; tena marina izany, sarotra be mihitsy kanefa ny Minisitra na ny Praiminisitra nanome laharana an-telefaonina anay fa ianareo tsy azonay. Isaorako aloha, Andriamatoa Governora, fa efa niantso ahy izy; efa niantso ahy indroa ianao fa misy Tale Jeneraly ao aminareo, tsy fantatro ny anarany; asa raha mety ho izay angamba no nanesorana azy tao. Zavatra marina izany, efa indroa na intelo aho no tany, ny Tale Jeneraly tsy azo na nanao audience aza, tsy namely. Tsy fantany hoe Institution de la République ve izahay ary ananan ny Solombavambahoaka zo tanteraka ato amin ity Antenimierampirenena ity izany.

13 11 Izay no tiako ametrahana fanamarihana, koa rehefa vita ity mba mila miresaka kely aminao aho, Andriamatoa Tale Jeneraly. Misaotra, Andriamatoa Filoha. Misaotra anao, Andriamatoa Solombavambahoaka. Mandray fitenenana ny Solombavambahoaka RABEKIJANA Solofo Hery, laharana faha-52. Andriamatoa RABEKIJANA Solofo Hery Misaotra, Andriamatoa Filoha. Miarahaba anareo avy ao amin ny Banky Foibe izay tonga eto. Ny zavatra tiako ho tenenina mikasika ity Banky Foibe ity dia ny mandat -n izy ireo: tsy fantatra hoe manao ahoana na manao ahoana, tsy fantatra na 5 taona na 4 taona. Raha ohatra 5 taona, tsy tokony atao 5 taona satria miaraka manomboka amin ny mandat -n ny Filohan ny Repoblika izany, miaraka mirava amin izany rehefa avy eo. Misy endrika politika izany ao anatin io zavatra io raha izay. Tokony hahena 4 taona raha ny marina. Tsara ny amoaboasanao izay resaka izay. Misaotra Tompoko. Misaotra anao, Andriamatoa Solombavambahoaka. Mandray fitenenana ny Solombavambahoaka RAKOTOMANJATO Rodin Edmond Georges. Andriamatoa RAKOTOMANJATO Rodin Edmond Georges Misaotra, Andriamatoa Filoha. Miarahaba anareo avy ao amin ny Banky Foibe. Fanontaniana somary sangisangy ihany ny ahy: raha nanao an ity volavolan-dalàna ity, marina fa matetika migrevy ny mpiasa ao aminareo. Manana ny fahaleovatenany manokana ny Banky Foibe, mba voakasika tamin ny fanaovana an ity lalàna ity ve sa ohatran izao no itondrantsika azy satria manana ny maha izy azy izany mpiara-miasa aminareo izany. Faharoa, tahaka ny an ny namako teo, ohatran ny tsy mety satria mifandray ihany ireto fanontaniana manaraka ireto; mba naharitra ihany ny tena no Solombavambahoaka tato, fa raha ataonareo 5 taona ny mandat -nareo, mitovy amin ny teo aloha ihany izany. Raha niditra teo izao ianao, Tale Jeneraly, mba afaka nanao tatitra tsotsotra ve hoe ireto no vola niditra tato, ireto no vola nivoaka; rovitra ve ny kitapom-bolam-panjakana tamin ny taona nidiranao tao sa nanao ahoana. Ny mahatonga ahy hiteny, tamin ny taona 2009 niakatra ny harin-karena, betsaka ny vola tao, nanaovana tatitra teto izany. Vetivety teo, tapitra tamin ny taona 2013, tapitra ny vola, rovitra ny gony, tsy nisy fa nanomboka teo ny fivarotana fananana. Aleo hazava ny resaka fa nanomboka ny fivarotana fananana hoe tsy ampy handoavana ny volan ny mpiasam-

14 12 panjakana ny vola tao. Izay no mahatonga ahy hanao hoe aleo 4 taona satria raha tapitra ny 4 taona, afaka manao tatitra tsara izay olona alohan ny handehanan ireo mpitondra rehetra teo hoe izao no lafo, ireto no niditra mba afaka mihaino tahak izay izahay. Raha hiteny aho hoe: tao anatin izay fotoana izay no namidy ny force one, mbola CST izahay. Ireto mbola nisy, Andriamatoa Filohampirenena, no namoaka anay hoe hihidy ihany io varavarakely io rehefa kelikely fa amin ny varavarambe no mivoaka. Tao anatin ny budget ny vidin ny force one, niditra ny Repoblika faha-4, nilatsaham-potaka ny boky, tsy hita intsony ny budget. Any aminay ny atao hoe nilatsaham-potaka izany dia rovitra ny boky, tsy hita izay nalehan ny vidin ny force one ary tsy hitanay intsony; nankaiza io vola io. Faharoa namidy ny patrimoine national, miala tsiny mbola tsy lafo ny Rova aloha fa ny anankiray no lafo; ny gara izany, ny chemin de fer Malagasy. Efa lafo izany kanefa nankaiza ny vidiny sady tsy hitanay ao anaty budget ihany koa; nankaiza ny vidin io. Izay no mahatonga anay hiteny hoe aleo ataontsika 4 taona ny mandat -nareo. Afaka manao tatitra ve, mba misy fiovàna araka ny fahitana hoe te-hanova tokoa ianareo. Ny fiovàna entinareo dia mba atao 4 taona, manao tatitra ara-dalàna hoe izao ry vahoaka Malagasy no azonay lazaina fa tsy hoe isaky ny tonga izao dia fotsy lava, tapaka; roa volana sisa no devise tahirintsika ao. Ohatran ny maharary fanahy ny mihaino azy. Farany, misy olona samborina indray, nisambotra volamena tany anaty fiaramanidina tany Mahajanga, tsy haiko hoe firy taonina na firy kilao. Natao hosana hosana be avy any, niakatra nankao Ankadilalana, mba tianay ho fantatra ny momba izany. Teny Ivato ihany koa, nahatratrarana lingot d or, tsy fantatra intsony izay niafarany. Vao haingana indray no naheno, Andriamatoa Solombavambahoaka, fa ohatran ny nisy volamena namidy, hono, ny tany ananona tany. Mitantara ny olona dia hoy aho hoe lainga izany, rehefa tsy milaza ianareo dia heverin ny vahoaka fa marina izany. Izahay tsy hiteny hoe marina, nisy volamena nivoaka namidy taty aminareo; izahay manenjika Sinoa hoe aonganao ny tapia mba hitadiavanao volamena ao ambaniny ao. Tsy hita fa kamarady mivoaka dia miditra koa ny kamarady; tsy hita intsony fa ny faniriana tokony hataonareo ao antin ity lalàna ity hoe: aleo hiditra ao amin ny Banky Foibe ny volamena na avy aiza na avy aiza; mitrandraka ianao dia ataovy ambony ny vidin ny volamena ary ao aminareo no ivarotana ny volamena. Misaotra Tompoko. Misaotra anao, Andriamatoa Solombavambahoaka. Mandray fitenenana ny Solombavambahoaka RANDRIARIMALALA Harijaona; miomankomana ny Solombavambahoaka RATSIMBAZAFY Luc. Andriamatoa RANDRIARIMALALA Harijaona Misaotra, Andriamatoa Filoha, nanome ny fitenenana. Miarahaba anao, Andriamatoa Tale Jeneraly; torak izay ireo mpiara-miasa aminao. Mahafinaritra aloha ity volavolan-dalàna ity satria efa ela ny tsy nametrahana lalàna vaovao mifehy ny Banky Foibe izany. Mahafinaritra ny tanjona satria mametraka mihitsy ianareo ato hoe noho ny fidangan ny vidim-piainana.

15 13 Andriamatoa Tale Jeneraly, soso-kevitra ity aroso ity: inona no tena politika na paikady ataontsika entina handrafetana tsara ity MID ity na ny Marché Interbancaire de Devise. Rehefa miresaka MID isika, metetika ireo kaompania lehibe foana no tena mampiasa azy io, ohatra ny kaompania pétrolière na ny orinasa lehibe. Misy anefa orinasa, raha tsy hiteny aho fa ny mpanafatra entana eto Madagasikara, ny 80% dia entana afarana avy any ivelany daholo; ny dikan izay mila devise. Amitsika miteny izao, ataoko hoe tao anatin ny 10 taona izay, ny marché parallèle no tena manjaka ary matetika io mihitsy no mitondra ny référence amin ny cour de devise eto amin ity firenena ity. Tena mangataka izahay hoe inona no politika entintsika ahafahana mifehy azy io mba handeha any amin ny banky daholo ny opérateur mba hanalefahana ny fomba fiaraha-miasa. Misy opérateur rehefa mankany amin ny banky, ataontsika hoe Euros aza efa manahirana azy satria misy milaza hoe tsy misy. Izay no angatahako, tsara ny CSBF, mila mijery akaiky an izay zavatra izay mba ahafahana mifehy azy io. Eto aza, mbola manamafy ny tenin ny Solombavambahoaka namako teo momba ny resaka comptoir de l or izay tena ilaina. Io no tena zava-dehibe ary vetivety dia handroso ity firenentsika ity raha mipetraka izay. Tsy fantatro na comptoir de l or no iantsoana azy na banque de l or fa ilaina izay zavatra izay; 850 kg aloha no source officielle hitanay tany Dubaï kanefa misy miteny hoe 2 taonina, 3 taonina, source officielle izay ka jerentsika amin izany raha ny Banky Foibe no maka ny ampahany ao anatin ny cour de l or, efa anisan ny mampandroso antsika izany. Ny antony ilana azy koa, iarahantsika mahalala fa betsaka ny olona trafiquant no manao azy io ary izany no andefasany vola avy any ivelany. Tsy vola no alefa miala avy eto fa entana, rehefa tonga ny entana, tsy mivadika devise fa mivadika volamena ihany. Izay no nahatonga tamin ny taona 2009 sy 2010, feno eran Analakely rehetra iny, feno mpividy volamena daholo. Tsy mampaninona an ireo trafiquant ireo mihitsy ny mividy izany na dia Ariary aza ny 1 grama. Raha Ariary aza ny 1 grama, tsy matiantoka izy satria mbola parité any Dubaï na parité any Chine no ijereny azy. Raha ohatra izy mividy Ariary ny 1 grama, raha ataontsika hoe Fmg ny cour de devise, miverina any aminy ihany iny; ny MID anefa mety hivarotra Fmg na Fmg. Ny dikan izay, tsy ho fatiantoka mihitsy izy. Potika amin izay ny mpandraharaha madinika satria tsy hanana volabe hoatran izany, amidy varoboba ny entana mba hahazoana manodina vola, tafiditra amin izany ny famotsiam-bola. Eto koa aho mba te-hanontany hoe: aiza ho aiza ny coordination -nareo sy ny SAMIFIN; inona no paikady entinareo sy ny SAMIFIN hiadiana amin izay zavatra izay. Izay ihany angamba, Tompoko. Misaotra, Andriamatoa Filoha. Misaotra anao, Andriamatoa Solombavambahoaka. Mandray fitenenana ny Solombavambahoaka RATSIMBAZAFY Luc. Andriamatoa RATSIMBAZAFY Luc Misaotra, Andriamatoa Filoha. Miarahaba anareo avy ao amin ny Banky Foibe sy ireo mpiara-miasa aminareo.

16 14 Zavatra telo no tiako holazaina, sady fanontaniana no soso-kevitra. Voalohany, momba ny mobile banking ny opérateur téléphonie rehetra eto amintsika; raha niditra teto ry zareo, naka licence no niantombohany kanefa ankehitriny, mitobaka be ny resaka MVola ataon ny opérateur rehetra, ny sarany anefa tsy tsapan ny mpanjifa hoe mila hitovitovy amin ny sarany any amin ny banky ihany. Ilana fanazavana ny nahazoana licence momba izany. Fanontaniana faharoa, Andriamatoa Governora, mikasika ny malagasy; mbola tsy eto amintsika angamba ny commission surendettement. Maro ny malagasy poritra ara-bola, mitobaka ny organisme financier sy ny microfinance, ny microcrédit izay manana taux mihoatra ny an ny banky, tonga hatrany amin ny 45%, 35% mihitsy izany; mijaly ny vahoaka malagasy mindram-bola any amin ireo sehatra ireo. Ny Distrikan Ambohidratrimo dia misy tantsaha mindrana amin ireny ary mamerina avo roa heny tamin ny vola nindraminy. Hoy izahay hoe: tsy tokony hojerena ve izay taux izay ho an ireo microfinance mpindram-bola ireo. Fahatelo, hoy ianao teo: manohana ny politikan ny Governemanta ianareo raha ny secteur privé no jerena. Noresahana matetika teto ny momba ny Bankin ny Fampandrosoana; tsy mbola nitsangana foana izany hatramin izao, kanefa mitohy hatrany ny taux d intérêt ampiasainay secteur privé satria miasa amin izany izahay; na hanao trano izahay na hanangana orinasa na hanao crédit de consommation, 16% ihany no 16%. Ny Filohampirenena niteny mihitsy hoe : miantso ny mpandraharaha Malagasy hampiasa vola, tongava hanao partenaire public privé na ny 3P izany. Ny mpampiasa vola avy any ivelany mitondra vola eto amintsika any amin ny de Dollars any ho any kanefa 2% ihany no taux ampiasainy. Raha mindrana izany any amin ny banky ianao na miantso ny APB rehetra, latsaky ny 15% no ilaina, tsy afaka mihetsika mihitsy ny mpandraharaha Malagasy eo anatrehan izay. Tsy misy fandinihana manokana mba ahafahantsika hilahatra amin io taux 2% na 3% ho an ny entreprise sy secteur privé ireo. Misaotra Tompoko. Misaotra anao, Andriamatoa Solombavambahoaka. Mandray fitenenana ny Solombavambahoaka RABEMANANJARA Célestine. Ramatoa RABEMANANJARA née RAMANANDRAISOA Célestine Misaotra, Andriamatoa Filoha, nanome ny fitenenana. Toa miverimberina ihany ity zavatra ity satria efa nambaran ny namana teo ihany. Efa lasa fanontaniana; hamafisina fa ny tompon andraikitra voalohany ao amin ny Banky Foibe no miantoka ny fahamarinan-toeran ny ariary. Manentana mba hampahomby izany, hiaraka amin ny fanjakana. Ny soso-kevitra avy amin ny Solombavambahoaka rehetra teo koa dia ny fonds de contrepartie amin ny comptoir de l or, mba hisy volamena ahafahantsika mamokatra vola raha izay no azo ilazana azy, mba hahamarin-toerana ny volantsika ary amin izay samy ho tompon andraikitra daholo na ampidirina amin ny lalàna mihitsy ny fandraisana ny collecte

17 15 momba ny volamena rehetra ampidirina ao amin ny Banky Foibe na raisin ny fanjakana antànana koa izany. Efa nambaran ny namana rehetra teo fa amafisina ny zavatra tahaka izany satria ny gaboraraka eo amin ny fitantanana ny volamena no anisan ny mampahantra ny firenena tahak izao ary tsy hahamarin-toerana ny volantsika na oviana na oviana raha tsy manana fonds de garantie isika. Misaotra Tompoko. Misaotra anao, Ramatoa Solombavambahoaka. Mandray fitenenana ny Solombavambahoaka RAZANAKOTO. Andriamatoa RAZANAKOTO Misaotra, Andriamatoa Filoha, nanome ny fitenenana. Miarahaba anareo avy ao amin ny Banky Foibe. Ny resaka saika holazaiko dia efa voalazan ny namana teo daholo fa tsara hamafisina hoe efa mba nisy ve politika nataonareo ao amin ny Banky Foibe mba hampatanjaka ny comptoir de l or. Izay fotsiny no fanontaniako fa efa voalaza daholo ny zavatra tiako holazaina. Misaotra Tompoko. Misaotra anao, Andriamatoa Solombavambahoaka. Mandray fitenenana ny Solombavambahoaka RAHOLIJAONA Harson, voafidy tao Tsiroanomandidy. Andriamatoa RAHOLIJAONA Harson Misaotra, Andriamatoa Filoha. Ombako manana ny tenin ny namana teo fa ohatran ny mahakasika ny lafiny politika no hitako sisa tsy voalaza amin ity sata vaovaon ny Banky Foibe ity. Ny zavatra fantatry ny olona hatramin izay rehefa misy korontana eto amin ny firenena, alaina foana ny vola ao aminareo. Tsy fantatra ny fahamarinan izay na tsia. Ao anatin ity sata vaovao ity, niezaka nametraka ny redevabilité sy ny mangarahara isika. Moa ve, Tompoko, ity fametrahana ny sata vaovaon ny Banky Foibe ity no ahafahanareo tena mijoro amin ny maha Banky Foibe amin ny asa andrasan ny vahoaka aminareo. Omeo vaovao marina izahay, ambarao koa ny tena fahaleovantenanareo mialohan ireny fikorontanana ireny hoe vola toy izao sy toy izao no nisy. Misaotra Tompoko.

18 16 Misaotra anao, Andriamatoa Solombavambahoaka. Mandray fitenenana ny Solombavambahoaka ANGELE Solange, laharana faha-11. Ramatoa ANGELE Solange Misaotra, Andriamatoa Filoha, nanome ny fitenenana. Miarahaba anareo avy ao amin ny Banky Foibe. Feno dia feno ny voalazan ny namana teo fa fanatsarana ny ahy ary soso-kevitra raha mety. Ny resaka tsy fandriampahalemana any atsimo any, ireo patron -n omby any aminay dia mitondra vola amin ny gony rehefa handeha hividy omby; maninona raha mba asiana billet de Ariary na Ariary satria tena mijaly mihitsy, hitan ny mpangalatra ny olona mirongorongo vola amin ny gony. Vao vetivety izao, vao telo andro, nisy patron - n omby notifirin olona, lasany daholo ny vola tamin ny gony. Izay ihany ny ahy, fa hitako ho feno dia feno ny voalazan ny namana teo. Misaotra Tompoko. Misaotra anao, Ramatoa Solombavambahoaka. Mandray fitenenana ny Solombavambahoaka RAZAFIMILY Constance. Andriamatoa RAZAFIMILY Constance Misaotra, Andriamatoa Filoha. Miarahaba anao sy ny mpiara-miasa aminao, Andriamatoa Tale Jeneraly. Fanontaniana ny ahy : tsy mba misy «banque de développement» ve eto amintsika satria banky be «intérêt» daholo ny «banque primaire» hita eto amintsika. Tena hita ho reraka ny olona rehefa mindrana vola any amin ny «banque primaire» satria be loatra ny «taux d intérêt» alain-dry zareo. Sahala amin izay koa ry zareo ao amin ny «microfinance» ; ambony be ny «taux» alaina amin ny olona mindram-bola aminy, idiran-trosa ny olona avy eo. Matetika aza, lasa mivaro-pananana. Tsy mba misy politikanareo ao amin ny Banky Foibe ve mba hanovàna an io zavatra io satria tena manahirana ny vahoaka izany. Nisy namana nampitondra hafatra ahy hoe : manao ahoana fa amin ireo Karana ireo, toa misy manana banky. Ny tenako namaly hoe : mety ny volany ihany no ampiasainy ao, fa tsy volan ny malagasy. Ny tiako anontaniana anareo koa, mbola misy ny «compte du trésor» ve ao aminareo satria sahala amin izay no nahatonga ny nividianana ny «force one» teto amintsika. Tao aminareo, volan ny «trésor», tao amin ny Banky Foibe no nalaina tamin ny nividianana izany. Tokony hovaina izay politika amin ny «intérêt» noresahako teo izay. Farany, misy namana teo niteny hoe : atao 4 taona fa tsy 5 taona ny mandat -nareo. Izaho aloha miangavy hoe avelao amin io 5 taona io satria mahatonga ho an ireo namantsika tsy

19 17 mahay inona any koa anie ity raha ohatra hanao amendement indray satria isika no manapaka farany ary angamba tsy ho tratra alohan ny hiravan ny fotoana ivoriantsika izany. Misaotra Tompoko. Misaotra anao, Andriamatoa Solombavambahoaka sady Lehiben ny Vaomieran ny Fitantanam-bola sy ny Tetibola. Iangaviana am-panajana ny Solombavambahoaka ANDRIAMITANTSOA RAMASINDRAIBE Benjamin handray fitenenana. Andriamatoa ANDRIAMITANTSOA RAMASINDRAIBE Benjamin Misaotra, Andriamatoa Filoha. Miarahaba anareo avy ao amin ny Banky Foibe izay tarihin Andriamatoa Tale Jeneraly. Fizotran ny fomba entinareo mitantana eo anivon io Banky Foibe io no fanontaniako. Misy ny comité exécutif, misy ny comité d audit, misy ny «audit interne» ary misy ny «audit externe» ary misy «évaluation», indrindra alohan ny hanaovanareo tatitra satria ianareo manana adidy sy andraikitra amin ny asanareo hanao izany. Raha misy fatiantoka, manao an izay fampilazana izay any amin ny Filohampirenena ve ianareo. Efa miditra amin ny fanavaozana isika amin izao fotoana izao, ka hahatonga anareo hanatanteraka izay asa tsara izay ary mba ho fantatry ny vahoaka koa, hatraiza no fahefan ny «comité d audit» ao aminareo io. Raha ny fahazoako azy, «administratif» ao aminareo ihany no manao azy io; ahitsio aho raha diso. Ao anatin io «comité d audit» io, ahoana no fomba fiasany? Ny «articulation entre le comité exécutif et comité d audit» amin ny ahafahan ny «comité exécutif» manamarina ny fatiantoka, araka ny voalaza teo, alohan ny hanaovanareo azy sy hanaovanareo ny tatitra any amin ny Filohan ny Repoblika. Anisan ny asa iray amin ny sata mifehy ny sampana iray izay. Ato anatin ity zavatra napetrakareo ity, mba lazao aminay eto satria izahay mahita fa misy fanavaozana marina entin ity «projet de loi» ity. Izahay Solombavambahoaka mba te-hahafantatra ny mangarahara, te-hahafantatra ihany koa ny fomba fiasa izay ataontsika hoe manome toky fa ny volam-panjakana izay mandalo aminareo Banky Foibe ao dia manaraka ny mécanisme technique ; izay no mahatonga anay hahatsapa fa tena misy fivoarana tokoa azo ao anatin izao zavatra ara-teknika napetraka izao. Misaotra, Andriamatoa Filoha. Misaotra anao, Andriamatoa Solombavambahoaka. Mamarana ny fandraisam-pitenenana ny Solombavambahoaka FAMINDRA Justin. Andriamatoa FAMINDRA Justin Misaotra, Andriamatoa Filoha. Miarahaba ny teknisiana avy amin ny Banky Foibe sy ny mpiara-miasa aminy.

20 18 Teboka roa no tiako ahatongavana ary manamafy ny resaky ny namana teo koa aho. Tsy misy banky ahafahan ny vahoaka madinika mindram-bola ary izay banky misy kosa hitantsika fa manabotry firenena sy mampijaly vahoaka. Izay ihany no misy eto Madagasikara. Koa rehefa mangataka ny fipetrahana eto Madagasikara io ve ny banque primaire, moa tsy mangataka alalana avy aminareo Banky Foibe ve sa misy avis omenareo azy fotsiny. Ny tiako ho lazaina amin izay, maninona raha favoriser -na izay banky mety ahazoantsika fampandrosoana fa tsy banque commerciale ihany no apetraka eto amintsika. Fanontaniana faharoa, ny institution financière izay ambanin ny banque primaire dia maromaro no mitsangana; ataontsika hoe tsy hitan ny vahoaka intsony ny lalana satria manahirana ny fangatahana vola amin ny banque primaire. Voatery ny vahoaka mandeha any amin ny institution financière toy ny OTIV, ny ADEFI sns... Hita anefa fa ambony ny taux alainy. Ny fanontaniana mipetraka, miverina indray ny hoe: raha sanatria ka misy ny tsy fetezan io institution financière izay mampindram-bola na ametrahan ny vahoaka vola io; azon ny vahoaka atao ve ny mangataka vonjy any aminareo; miverina any aminareo satria ny antony ilazako an izay, raha tsy hilaza afa-tsy ny OTIV ao Toamasina fotsiny aho. Misy OTIV ao Toamasina, misy mpikambana any amin ny 5 arivo na 6 arivo any; nanjavona ho azy teo ny vola tao aminy, hatramin ny isika miteny izao, tsy hita ireo vola ireo. Misy olona manana 45 Millions d Ariary, misy olona manana 20 Millions d Ariary ireo olona nametraka vola tao kanefa nanjavona ny vola tao. Inona no andraikitry ny Banky Foibe manoloana ny zavatra ohatran izay satria resa-bola no lazaina eto. Raha izay no voavaha, angamba omena fankasitrahana goavana be ny Banky Foibe satria olana lehibe io ao amin ny OTIV any Toamasina io. OTIV Famonjena angamba no anarany raha tsy diso aho; nanjavona tao ny vola 510 Milliards d Ariary. Misaotra, Andriamatoa Filoha. Izay no fandraisam-pitenenana nataon ny Solombavambahoaka tamin izao adihevitra izao, Andriamatoa Governora, koa omena anao am-panajana, Tompoko, ny famaliana an ireo fanontaniana sy ny fanamarihana nataon ny Solombavambahoaka teo Andriamatoa RAKOTONDRAMANGA Jules Théodore, Tale Jeneralin ny Banky Foiben i Madagasikara Misaotra, Andriamatoa Filoha. Mamerina ny fisaorana antsika Solombavambahoaka izay nametraka an ireo fanontaniana sy fanamarihana samihafa ireo. Raha ny isan ny ato amiko dia 23 eo ho eo. Manamafy izany fa tena mandray andraikitra tokoa ny Solombavambahoaka amin ny fanadihadiana an ity volavolan-dalàna ity.

21 19 Raha sitrakareo, raisiko araka ny filaharany ny fanontaniana teo. Raha ohatra misy fanontaniana any aoriana ka efa voavaly tany aloha, mety hodinganiko fotsiny raha azo atao. Voalohany, mikasika ny fandrafetana ny fomba fitantanana ao amin ny Banky Foibe. Tamin ny nandrafitra azy io, mazava ho azy fa tsy natao arak izay fahaizana fotsiny fa tsy maintsy naka standard sy norme isika tamin izany. Isika rahateo mpikambana ao anatin ny vondrona fampandrosoana, anisan izany ny SADC, ny Francophonie ary ny COMESA. Ireo rafitra telo nolazaiko teo dia manana modely avokoa momba ny sata mifehy ny Banky Foibe any aminy. Isika rahateo dia mambran ny Fonds Monétaire International na ny FMI. Mambra feno isika fa tsy hoe akory tsy feno fa efa manana karazana modely amin ny fandrafetana sata mifehy ny Banky Foibe koa. Izay rehetra izay no nataon ny mpiara-miasa tato amin ny Banky Foibe nandritra ny herintaona sy tapany ka namoahana ity sata vaovao ity. Raha raisintsika ny référence, azo ambara fa manaraka tsara ny fomba amam-panao ny fametrahana an io fitantanana io. Ny tiana ho lazaina dia ny fametrahana Vice- Gouverneurs roa izay manolo ny toeran ny Tale Jeneraly. Tsy misy intsony izany amin izao fotoana izao ao anatin io sata io ny toeran ny Tale Jeneraly fa Governora roa no manampy ny Governora amin ny fanatanterahana ny asany. Mazava ho azy fa tonga dia hitanareo hoe noho ny vesatr io asa io ary tena mavesatra ny asan izany Governora izany. Mba tsy hisian ny fahadisoana ao anatin ny fanapahan-kevitra dia ilaina ny fananana ny fanampiana izany Vice-Gouverneurs izany. Telo angamba no heverinay fa tsara indrindra satria mba afaka tena mifanakalo hevitra sy mifampiankina raha ohatra olona telo no miara-mandinika sy mandray fanapahan-kevitra izay heverina fa marobe. Momba ny Censeur, marina tokoa ny voalazan Andriamatoa Solombavambahoaka teo hoe nofoanana tao anatin ity volavolan-dalàna vaovao izany ary novaina matanjatanjaka kokoa. Inona moa no asan ny «Censeur». Manamarina fa tena voatantana ara-dalàna ny Banky Foibe; mijery ny lafiny ara-bola fotsiny ny andraikiny teo aloha. «Vérification des comptes» no tena nataony sy manamarina ny «pièces justificatives» mikasika ny «opérations comptables» ataon ny Banky Foibe. Nohamafisina anefa izany ka ahoana no fomba nanamafisana azy. Natsangana ny rafitra roa matanjaka. Ny voalohany dia ny «comité d audit». Marina tokoa ny voalazan ny Solombavambahoaka teo hoe olona telo avy amin ny «Conseil d Administration» izy ireo ary tsy «membres exécutifs». Izany hoe, sady tsy «Gouverneur» no tsy «Vice Gouverneur». Inona no dikan izany «comité d audit» izany : olona avy atz aminareo Andrimpanjakana na avy any amin ny Présidence de la République na avy atz amin ny «Assemblé Nationale» na avy amin ny «Sénat». Ireo olona enina ireo no mifidy olona telo amin izy ireo hijery ny fomba fitantanana ato anatin ny Banky Foibe. Angamba tsy misy mihoatra an izay raha fanomezana fahefana ny Andrimpanjakana, mba ahafahana mijery hoe tena voatantana ara-dalàna ve ny Banky Foibe. Tsy vitan izay anefa fa mbola nasiana ihany koa ato anatin ity sata ity ny audit externe. Ity indray dia fakana orinasa manam-pahaizana manokana amin ny fijerena ny fampiasana vola; auditeur externe no filazantsika azy. Tsy maintsy manana traikefa eran-tany izy ireo; izany hoe tsy auditeur

22 20 externe malagasy fotsiny fa tsy maintsy miaraka amin ireo auditeur avy any ivelany. Efa natomboka izany ary azoko lazaina anareo ohatra fa ny auditeur externe izay manao sonia no manamarina ny vola, ny kaontin ny Banky Foibe amin izao fotoana izao. Ny olona manao sonia dia ny associée manao contrôle -n ny «Banque de France». Mitovy lenta amin izao fotoana izao izany ny audit atao any amin ny Banque de France sy ny audit atao ato amin ny Banky Foibe. Tsy vitan izany, fa mbola nampiana ihany ny fametrahana rafitra fijerena ny fitantanana amin ny Direction Audit Interne izany. Miankina tanteraka amin ny fonctionnelle amin ny comité d audit ary tsy baikon ny «Gouverneur» na «Vice Gouverneur» izany, fa baikon ny comité d audit. Ny fitaovana entin ny auditeur interne -nareo Administrateurs no entina milaza aminy hoe mandehana jereo ity, mandehana jereo ny tahak izao. Ataovy ny rapport d audit mikasika ity; jereo ny fomba fanaovana an izao. Izany zavatra telo lehibe izany no tena fanovàna lehibe nentina tamin ity sata ity. Nohamafisina mihitsy mba tsy ho goragora ny fintantanana ary misaraka mazava ny responsabilité exécutive -n ny fitantanana sy ny contrôle d audit amin izay fotoana izay amin ireo lafiny telo ireo. Izay no mikasika an iny. Raha mikasika ny tenin Andriamatoa Solombavambahoaka teo, efa voaraiko an-telefaonina izy ary efa naveriko nantsoina koa izy tamin izay fotoana izay. Raha ohatra mbola misy zavatra tokony hifampiresahana, tsy misy olana fa afaka mifanatona foana isika, tsy olana amin ny Banky Foibe mihitsy izay zavatra izay. Mikasika ny mandat 5 taona na 4 taona; misy hevitra roa izy io. Maninona aloha no 5 taona. Antony roa lehibe no nahatonga izany: raha jerena ny eto ambany masoko, ohatra misy lisitra 26 ny mandat -n ny governoran ny firenena vitsivitsy. Misy politika ankapobeny roa no fanaovana ny fotoana iasany; natao lavalava izany ary tsy azo averina intsony na atao 5 taona dia averina indray mandeha ihany. Izay angamba no zavatra tsara ho fantatra. Tsy miverina indroa akory ny mandat ao amin ny Banky Foibe; na ny Gouverneur na ny Administrateur. Raha ohatra ny any Frantsa no resahantsika, fantatra fa 6 taona averina indray mandeha ny azy. Raha atz amin ny firenena Afrikana, nakantsika hevitra ny an i Centre Afrique, 7 taona ny azy ary tsy miverina fa indray mandeha ihany. Raha ny an ny Banque de Canada, 7 taona tsy azo averina intsony; raha mijery ny eto akaikikaiky isika, ny Banque de Maurice, 5 taona, averina indray mandeha. Miisa 26 izy ireo, fa ny tiako lazaina, tena napetraka io mba hanaraka ny fomba amam-panao. Ny antony, amin ny lafiny fotoana araka ny voalaza teo. Ny momba ny politika fiarovana ny vola, mila fotoana izany. Ohatra entiko foana ny hoe maro amintsika no mahatadidy, fa nisy fotoana niakaran ny vidim-piainana teto amintsika tany amin ny 20% tany, teo amin ny 25 taona lasa na 15 taona lasa, efa niakatra 20% na 23% ny fiakaran ny vidim-piainana teto amintsika. Izay no andraikitry ny Banky Foibe; 10 taona ny asa vao tafita, nidina tany ambanin ny 10% izany vidim-piainana izany. Izay fotoana maharitra izay no ilaina rehefa manao ny politika mikasika ny vola na politique monétaire. Tsy mitovy amin ny politikam-panjakana budgétaire hoe manaraka cycle 4 taona na 5 taona, fa 3 taona araka ny fantatrareo raha ny cadre budgétaire no jerena. Mila fotoana maharitra izy io ary tsy miova, fa mila fandrosoana elaela mihitsy izay vao misy fiantraikany atz amin ny fanohanana ny politika ankapoben ny mpitondra, indrindra ny fiantraikany amin ny vahoaka satria raha sanatria ka miova politika isaky ny 4 taona isika, minoa ianareo

23 21 fa tsy sarotra ho antsika ny hitana izany sandam-bola anatiny sy ivelany izany. Ny antony nahatonga azy ho 5 taona, araka ny voalazan Andriamatoa Solombavambahoaka teo, izay mihitsy mba tsy ho taona politika ka isaky ny miova ny mpitondra dia hiova indray koa ny fanendrena. Tafiditra ao anatin ny fiarovana ny fahaleovatena izay zavatra izay. Raha mijery tsara ao anatin ity isika, zavatra roa no misongadina. Voalohany, mikasika ny Gouverneur manokana: tsy 5 taona manomboka anio akory, fa 5 taona nanomboka tamin ny nanendrena azy. Izany hoe en terme pratique, any amin ny taona 2019 izany no feno 5 taona satria nanomboka ny taona 2014 no nanovàna ny «Gouverneur». Hitanareo fa efa nandingana ny rafitra politika izy amin izay fotoana izay. Raha mikasika ny Administrateur, any amin ny dispositions transitoires, amin ny «article 89», hitanareo fa «le premier administrateur» natao nisy elanelana mba tsy hiara-hiala; miaraka tendrena daholo, ka ny telo tendrena 3 taona aloha, ny telo ambiny tendrena 5 taona. Taratra ao ny principe de continuité sady ao koa ny principe d alternance amin izay fotoana izay. Tsy mifanindry mihitsy amin ny fotoana ara-politika izy ireo amin izay fotoana izay, fa tena temps de traitement technique momba ny asa no mitondra azy. Marina ny filazana hoe: aleo mba ho anisan ny indépendance na tsy miankina amin ny fiainana politika akory ny fiainana ao amin ny Banky Foibe. Fahefatra, mikasika ny fitokonana ao amin ny Banky Foibe. Izaho izao, efa herin-taona sy valo volana no niasa tao fa mbola tsy nisy nitokona tao hatramin ny naha teo ahy ; efa naheno ihany isika rehetra taloha fa nisy tokoa izany. Raha ny fahalalako azy, tsy natetika ny fitokonana tao, iray ihany no nisy ary somary naharitraritra kely izany kanefa samy nahafantatra isika, fa nifangaro politika izany satria nankinina tanteraka tamin ny fanovàna politika. Tsy misy azoko lazaina firy ny amin iny, fa ezahantsika mba tsy hasiana rafitra politika ao anatin ny Banky Foibe. Mikasika ny volam-panjakana hoe nankaiza daholo ny vola nalefa tao amin ny Banky Foibe sy ny hoe rovitra ny kitapo, tsy misy intsony. Tsara ho marihana fa ny Banky Foibe dia banky, manana «client» anankiray, izany hoe ny fanjakana izay manana kaonty ao amin izao fotoana izao; «compte du trésor» no filaza azy. Amin ny maha banky azy, raha mametraka vola any amin ny banky ianareo, tsy ny banky no tompon ny vola, fa nanokatra «compte» no tompon ny vola; izany hoe ny fanjakana. Ireo vola rehetra noresahantsika teo na ny nividianana ny Air Force One na ny nivarotana ny fananam-pirenena, volam-panjakana daholo ireo fa tsy volan ny Banky Foibe mihitsy. Ny asa ataon ny Banky Foibe amin ny maha Banky azy dia manatanteraka izay baiko omen ny tompom-bola. Ohatra izaho izao manana «compte» ao amin ny BOA, miteny aminy aho hoe anaovy «ordre de virement» aho, tsy afaka milaza izy hoe izaho tsy hanao an izany satria tsy azy ny vola fa ahy. Ohatran izay ihany no fandehany, ny fanjakana no tompon ny vola ary asan ny Banky Foibe no mitantana izany ary tsy misy azonay atao raha mbola «créditeur» izy. Afaka manao indray izahay, izany hoe miditra any amin ny «procédure des dépenses publiques» isika amin izay fotoana izay, fa ny andraikitry ny Banky Foibe amin ny maha banky azy dia manamarina hoe misy vola ve ao, fa raha misy vola, tsy misy na inona na inona azo atao. Faharoa, olona tena manana fahefana hanao sonia ve io olona io, fa tsy olona sandoka akory na hoe conformité de signature sy procédure, fa rehefa manamarina tsara hoe marina