Editorial/Ijambo ry ibanze : La paix, une réalité à multiple facettes, mais précise, concrète et tangible pp 1



Documents pareils
Joseph Kabila ahetse FDLR!

RWANDA NATIONAL POLICE. 3. Tender Documents in English or French may be obtained from the Office of Procurement Unit, Tel

AVANT PROPOS. Ainsi, en l an 2020, il est escompté d avoir :

BEN KALKMAN. Iron Sharpens Iron. Impamvu Zitera Kwakira Nabi Abakiriya. En avant pour nos droits de consommateurs. Motivate Your Team NEW!

Année internationale de la jeunesse. 12 août août asdf. Dialogue et compréhension mutuelle. Nations Unies

Déclaration de M. Philipp Hildebrand, Président de la Direction générale de la Banque nationale suisse

La philosophie bäntu-rwandaise de l Être

Indications pédagogiques C3-15

TÉMOIGNAGES de participantes et de participants dans des groupes d alphabétisation populaire

PREAVIS DE LA MUNICIPALITE AU CONSEIL COMMUNAL

Allocution de M. Hassan B. Jallow Procureur du TPIR et du MTPI, devant le Conseil de sécurité de l ONU 10 décembre 2014

PROGRAMME VI-SA-VI VIvre SAns VIolence. Justice alternative Lac-Saint-Jean

Initiative pour la Promotion de l Entreprenariat Rural (IPER)

1. Ouvrir un compte. 1 Ouverture de compte. I. Prendre un rendez-vous dans une banque. 4 ouvrir un compte 1

Ma vie Mon plan. Cette brochure appartient à :

Conseil Diocésain de Solidarité et de la Diaconie. 27 juin «Partager l essentiel» Le partage est un élément vital.

Le futur doit s ancrer dans l histoire

1. La famille d accueil de Nadja est composée de combien de personnes? 2. Un membre de la famille de Mme Millet n est pas Français. Qui est-ce?

UR présente : Episode 3: Je ne sais pas si je t ai écrit 35 ou 55 lettres

Rapport 2, Juin 2015

Curriculum vitae Vice-président en cours AADM (Association des avocats en défense de Montréal, Canada) Conseiller ( )

Bureau de. l OMBUDSMAN

Guide d intervention sur. l intimidation. destiné aux intervenants - 1 -

Sommaire. Le RSA, c est quoi? 4. Qui peut en bénéficier? 5. Mes droits. Mes obligations et engagements. La commission RSA 10

Conseil Municipal des Enfants à Thionville. Livret de l électeur et du candidat

POLITIQUE D ÉGALITÉ ENTRE LES FEMMES ET LES HOMMES

NARA +20 SUR LES PRATIQUES DU PATRIMOINE, LES VALEURS CULTURELLES, ET LE CONCEPT DE L AUTHENTICITÉ

DECLARATION UNIVERSELLE DE L UNESCO

Toi seul peux répondre à cette question.

Merci de lire ce merveilleux magazine. Romane M. directrice du magazine.

5 postures pour mobiliser le don

Monsieur l Ambassadeur, chers amis,

Stagiaire Ecole professionnelle supérieure (EPS)

Monsieur l Adjoint délégué à la Culture et à la Tauromachie,

NOS ENGAGEMENTS COMMUNS Programmation du mouvement ATD Quart Monde en Belgique

Charte de la laïcité à l École Charte commentée

Le tribunal de la famille et de la jeunesse

Exercices L2 : Les lettres officielles. Plouaret, le 20 octobre Mme la Directrice Restaurant les quatre flots 25 rue des alouettes LANNION

Ma tablette et moi. Guide à l usage des élèves et des parents

VAGINISME. Quelques pistes pour avancer?

Projet de loi n o 491

La Déclaration des Nations Unies sur les droits des peuples autochtones

CHARTE DU SYSTEME D'ECHANGE LOCAL DU VAL D YERRES

Maison du droit et de la médiation

Tétanisés par la spirale de la violence? Non!

Section narrative du plan d'amélioration de la qualité (PAQ) pour les organismes de soins de santé de l'ontario

L utilisation de l approche systémique dans la prévention et le traitement du jeu compulsif

LAURENT FABIUS, MINISTRE DES AFFAIRES ETRANGERES

Divorce et Séparation!

MODE D EMPLOI. La Vie en version numérique

Action de renforcement du système sanitaire par un financement basé sur la performance dans 7 pays entre

QU EST-CE QUI VOUS MÈNE: LA TÊTE OU LE COEUR?

Le Crédit-bail mobilier dans les procédures collectives

Assises de l Enseignement Catholique Intervention de Paul MALARTRE Paris Cité des Sciences de La Villette 8 juin 2007

L achat en ligne des titres de transport. du Pays Voironnais COMMENT. ÇA marche. www paysvoironnais com rubrique Se déplacer

Les personnages. Dialogue * * * * *

Stages Erasmus à l étranger

Candidature des participants. PEJ-France Caen

1. Coordonnées de l expéditeur. Vous avez réalisé, dans nos locaux, des travaux d aménagement, le jeudi 22 décembre dernier.

Circonscription de. Valence d Agen

Avec sauvegardez sans y penser, partagez et bougez, vos données vous suivent! Retrouvez tous vos services du cloud pro en cliquant ici.

Rapport de fin de séjour Bourse Explora Sup Stage à San Francisco

PLAN VISION POUR L AVENIR

Questionnaire pour connaître ton profil de perception sensorielle Visuelle / Auditive / Kinesthésique

COMMENT DÉCOUVRIR SA VOCATION

LES ESPOIRS SONT IMMENSES

Comment pratiquer la véritable Haute-Magie Spirituelle? Réponse dans cette lettre!

Nos clients une réussite!

LA CAPACITE DU MINEUR Ai-je le droit d agir seul en tant que mineur?

Avoir un emploi rend la pauvreté plus difficile à vivre

Guide du programme Transition vers l'après-secondaire

Le guide s articule autour de quatre thèmes, qui sont incontournables pour bien documenter une situation d aliénation parentale ou de risque:

Visita ad limina Apostolorum dei Presuli della Conferenza Episcopale del Benin

Interview du journaliste Phocas Fashaho de la Voix de l Amérique avec Abdul Ruzibiza ancien officier de l Armée du FPR, Dimanche le 2 mai 2004.

VILLE DE VILLEURBANNE CONSEIL MUNICIPAL 5 JUILLET ooo-

S ickness Impact Profile (SIP)

1. La présente demande ne vise que les résidants de la Colombie-Britannique, de l Ontario et du Québec.

Guide Confiance en soi

POURQUOI RESSENTONS-NOUS DES ÉMOTIONS?

La démarche de projet en éducation et promotion de la santé : Comment passer d une idée à sa mise en action?

POUR DIFFUSION AUX AGENTS. CONSEILLER EN HYGIENE ET PROPRETE (h/f) B- TECHNICIEN TERRITORIAL C- AGENT DE MAITRISE C- ADJOINT TECHNIQUE BOBIGNY

CLUB 2/3 Division jeunesse d Oxfam-Québec 1259, rue Berri, bureau 510 Montréal (Québec) H2L 4C7

RAPPORT DE STAGE ET RÉSUMÉ

Mieux vivre avec votre asthme

ça sa ÇA HOMOPHONES LES EXERCICES DE FRANÇAIS DU CCDMD Homophones grammaticaux de catégories différentes

GLION EN BREF. Mme Alexia Robinet Responsable Senior des Relations Publiques Internationales

CONVENTION DE REPRÉSENTATION sur la protection des adultes et la prise de décisions les concernant, Partie 2

Site «héritiers légaux»

Commission CI. Session d ouverture. Remarques d ouverture par le Président de la Commission CI

CPG marchés boursiers non enregistrés Conditions générales

Nathalie Juteau. Nathalie Juteau CONSEIL D ADMINISTRATION Juillet 2007

La téléassistance en questions

Rentrée Charte du restaurant scolaire

Guide de l'acheteur. Jean-Philippe Loiselle inc. Courtier immobilier. Tél :

MEMOIRE TECHNIQUE CAROLINE SIRE SECRETARIAT A LA CARTE

Bonne rentrée scolaire ! Nomination d un secrétaire. assemblées générales, notamment celles d octobre 2012 et de mai 2013.

Journal de la CLA1. guide a dit que c est interdit Ghulam

Que chaque instant de cette journée contribue à faire régner la joie dans ton coeur

L enfant sensible. Un enfant trop sensible vit des sentiments d impuissance et. d échec. La pire attitude que son parent peut adopter avec lui est

ÉTUDES SOCIALES : DE LA MATERNELLE À LA DOUZIÈME ANNÉE

Transcription:

Ukuboza 2012 N 7 décembre 2012 La paix, une réalité à ltiple facettes, mais précise, concrète et tangible Un sondage réalisé au cours des activités d évaluation du Noyau de Paix-Isokory Amahoro a révélé que pour les membres des comnautés, le concept de paix se revêt de ltiple facettes. Il est à la fois vaste, mais précis, général, mais aussi concret, idéal mais aussi tangible, collectif et individuel. Les différentes dimensions de la paix entretiennent des liens d interdépendance entre des éléments individuels, physiques et spirituels, des rapports avec autrui et la société. La paix dans la pauvreté n est ni acceptable ni durable. Chers lecteurs, Chers lectrices, Le numéro 7 du bulletin «Eclats de Paix, Imirasire y Amahoro» nous fait revivre les différentes réalités vécues par les comnautés dans la recherche de la paix. Dans la rubrique «Noyau de Paix, quelles dynamiques», Kabalisa Hyacinthe, présente la perception de la paixdes membres des comnautés qui ont célébré la journée internationale de la paix, édition 2012 dans la Paroisse de Burehe, Diocèse de Byumba.Les jeunes ont démontré qu ils ont un mot à dire dans la construction de la paix. Habimana François, de l Association APROJUMAP «Association pour la Promotion des Jumelages et de l Amitié entre les Peuples» nous partage les témoignages pleins d espoir des personnes pauvres dans la lutte contre la pauvreté. Dans la rubrique «La paix dans nos organisations», Madame Gahongayire Consolée nous fait vivre la commémoration de la journée du refus de la misère au sein de l organisation ABIRAGIJEKRISTU «la pauvreté se retire quand les membres de comnautés s allient solidairement pour la réduire». Dans le «Rendez- vous du donner et du Recevoir», Maitre IngabireJean Claude offre des outils pour s imprégner dans les lois relatives à la famille au Rwanda. Madame UwimanaJacqueline, de l Association UMUSEKE à travers le récit de la chèvre de Monsieur Seguin invite à la réflexion sur les limites à la jouissance de la paix. La rubrique des témoignages livre l impact de la formation des autorités de base dans le District de Kicukiro sur les lois. Chers lecteurs, Chères lectrices, «Eclat de Paix, Imirasire y Amahoro» vous ouvre l espace de partager vos vécus quotidien dans la recherche de la paix avec d autres bâtisseurs de la paix. Ne manques pas au Rendez-vous de ce partage! Hakizimana Protais Membre du NPIA Editorial/Ijambo ry ibanze : La paix, une réalité à ltiple facettes, mais précise, concrète et tangible pp 1 Noyau de Paix-Isoko ry Amahoro yizihije unsi mpuzamahanga w amahoro pp 2 Uruhare rw urubyiruko majyambere, utekano n amahoro arambye pp 3 Uryango aprojumap wizihije unsi mpuzamahanga wo guhakana ubukene pp 4 Uryango w Abiragijekristu na wo wizihije unsi wo guhakana ubukene pp 5 Hugukirwa kandi unaharanire uburenganzira bwawe ugenerwa n amategeko pp 6 Jeu éducatif, le Sentier de la Paix IHENE YA BWANA SEGUIN pp 7 Témoignage grace a la formation sur les lois, les autorites de base amenent dorenavant les membres des comnautes a mieux defendre leurs droit pp 8

2 Noyau de Paix-Isoko ry Amahoro yizihije unsi mpuzamahanga w amahoro Kuva mwaka w' 1982, tariki ya 21 Nzeli ya buri mwaka ni unsi mpuzamahanga w amahoro. Umwanzuro wo kuwushyiraho ukaba waratowe n Inama Rusange y Uryango w Abibumbye (ONU) mwaka w 1981. Mu mwaka wa 2012 insanganyamatsiko ku rwego rw isi ikaba yari: «Une paix durable pour un avenir durable». Tugenekereje kinyarwanda ikaba yari : «Amahoro arambye niyo mizero y ubuzima burambye». Muri uyu mwaka uryango «Noyau de Paix-Isoko ry Amahoro» ukaba warifatanyije n isi yose kwizihiza uwo nsi. Ibirori bikaba byarabaye ku itariki ya 21 Ukwakira 2012, bibera Karere ka Rulindo, Urenge wa Rukozo busitani bwa Paruwasi ya Burehe. Ibirori byabimburiwe n igitambo cya Misa Ibirori byo kwizihiza uwo nsi byatangijwe n igitambo cya Misa, inyigisho zatanzwe zibanze ku itangizwa ry umwaka w iyamamazabutumwa ri Kiliziya Gatolika zinakangurira imbaga yari yitabiriye ibyo birori kwimakaza urukundo rwa genzi wawe kuko ari yo soko yo guharanira amahoro uhereye ku ntu ku giti cye. Aho bagiraga bati : «igihe mparaniye amahoro njyewe ubwanjye, bagenzi banjye na bo baharanira gukurikiza urwo rugero rwiza». Urubyiruko rwitabiriye ibyo birori rwagaragaje ubumenyi bunyuranye nzira yo guharanira amahoro Abana b abanyeshuri biga mashuri abanza ku kigo cya Paruwasi ya Burehe bagaragaje ko ibikorwa byo guharanira amahoro atari bwo bwambere bari babyumvise. Ibyo byagaragaye bisubizo batanze ku ibazwa rishingiye ku bibazo binyuranye bijyanye n abantu bagize uruhare ku rwego rw isi kwimakaza uco w amahoro, amategeko avuga k uburenganzira bwa ntu n ibindi. Ibyo bibazo bikaba byari bishingiye k ubumenyi untu akura ahantu hatandukanye nko kuri radiyo, ibinyamakuru, ishuri Abafashe amagambo aribo Padiri Mbonimpa Dion akaba na Perezida w Uryango «Noyau de PaixIsoko ry Amahoro» hamwe n uwari uhagarariye ubuyobozi bw Urenge wa Rukozo bose bakanguriye abitabiriye ibyo birori guharanira iteka kwimakaza amahoro, kuko gihe nta mahoro abantu baba ba «mbonabucya» ariko iyo hari ituze n utekano abantu bashishikarira gukora icyabateza imbere. Bityo rero tukaba twizerako urubyiruko rwitabiriye icyo gikorwa rwo Rwanda rwejo rwumvise ko n ahandi. Iryo bazwa ryakozwe buryo bw irushanwa, buri mwana akaba yarahawe urupapuro n ikara yifashisha. Hagiye habazwa ikibazo, hagatangwa umwanya wo gusubiza. Umwana wagisubije neza agakomeza irushanwa n aho uwo cyananiye akava irushanwa. Abana barangije irushanwa bahawe ibihembo binyuranye birimo amakayi n amakara. Icyo insanganyamatsiko y umwaka idukangurira rugomba guharanira amahoro arambye kugira ngo ruzashobore kubaho neza gihe kiri imbere. Icyo akaba ari nacyo dukangurira abasomyi b iki kinyamakuru. KABALISA Hyacinthe Unyamabanga Uhoraho wa NPIA URUHARE RW URUBYIRUKO MU MAJYAMBERE, UMUTEKANO N AMAHORO ARAMBYE 3

Ikigo cy Ubusha kashatsi n Ubusaba ne bigamije Amahoro (Institute of Research and Dialogue for Peace, IRDP) gitegura buri mwaka amarushanwa y ibihangano ri Gahunda yitwa School of Debate cyangwa se Ishuri ry Ibiganirompaka. Ku itariki ya 05 Ugushyingo 2012 habaye amarushanwa ngarukamwaka, rwego rw Igihugu yahuje abanyeshuri bavuye bigo 25 by amashuri yisumbuye bifatanya na IRDP biri ntara zose z u Rwanda. Uyumwaka 2012, abanyeshuri 156 bahuriye Ngoro y Amahoro ku Gisozi ahari ikicaro cya IRDP kugira ngo barushanwe gutanga ubutumwa bw amahoro bakoresheje impano zitandukanye. Insanganyamatsiko yiri serukiraco ryagatanu ry amahoro yari Uruhare rw urubyiruko majyambere, utekano n amahoro arambye. Iki gikorwa cyatangijwe ku garagaro na Nyakubahwa Minisitiri w Urubyiruko n Ikoranabuhanga, Bwana NSENGIMANA Jean Philbert. Mu ijambo rye yashimye IRDP n abafatanyabikorwa bayo barimo SDA (Swedish Development Agency), EU (European Union) na USAID (United States Agency for International Development). Yashimye kandi uruhare Nyuma y amarushanwa hatanzwe runini rufitwe n abanyeshuri, abari ibihembo kuri buri ntu wese wagize babo ndetse n abayobozi b amashuri. amahirwe yo kuza ri aya Yagize ati : Minisiteri y Urubyiruko marushanwa. Buri nyeshuri yahawe irabashima cyane kuko kora Inkoranyamagambo y icyongereza urimo uri nshingano zayo kandi izafasha masomo ye hanyuma ntagihembo sabye Minisiteri. abanyeshuri batatu ba mbere ri buri Mwari Petero RWANYINDO cyiciro na bo bahabwa ibihembo RUZIRABWOBA, Uyobozi wa IRDP, bikurikira: Uwa mbere yahawe yashimye abanyeshuri n abarezi babo, amafaranga ibihumbi ijana, uwa kabiri yabwiye abari bateraniye Ngoro yahawe ibihumbi mirongo irindwi naho y Amahoro ko buri wese usanzu we uwagatatu yahawe ibihumbi mirongo ukenewe kandi ugomba guhoraho itanu. kubaka Amahoro arambye Rwanda. Amarushanwa yashojwe n intumwa ya Gushak aibisubizo by ibibazo ibyo ari Minisitiri w Uburezi, yashimye iki byo byos ehakoreshejwe ibiganirogikorwa kandi yizeza inkunga mpaka byubaka ni wo singi n ubufatanye bizakenerwa w iterambere n amahoro birambye. gukomeza no kurushaho kunoza iyi Yifurije abari bitabiriye iryo gahunda y ibiganirompaka mashuri. serukiraco, amahoro mitima Icyo twavuga dusoza ni uko iyi gahunda yabo, amahoro ngo no yatangiye no ri za Kaminuza aho miryango, amahoro Rwanda no abanyeshuri 240 bayikurikira buri karere dutuyemo no ku isi yose. mwaka mashuri ya Kaminuza Nk uko byari byate-guwe, abanyeshuri Yigenga ya Kigali (ULK), Kaminuza baru-shanijwe biha-ngano binyunkuru y u Rwanda (UNR), Ishuri ranye: indirimbo, imivugo, inkuru Gatolika rya Kabgayi (ICK) n Ishuri yanditse, inkuru ishushanyije Rikuru ry Inderabarezi rya Kigali(KIE). n ikinamico. Ibihangano byaritswe wasangaga bifite ubutumwa butandukanye untu atahita abona Yafashwe na J.L ko bufitanye isano n amahoro ri Karuranga/IRDP rusange. Abanyeshuri bagaragaje ko nta mahoro wagira Abanyeshuri ufite ubwandu bagaragaje ubuhanga bukomeye gushushanya bw agakoko gatera SIDA, nta mahoro wagira gihugu kitita kubidukikije, nta mahoro wagira gihugu kitubahiriza uburenganzira bwa ntu, nta mahoro wagira gihugu kivangura amoko. Dore abanyeshuri babaye aba mbere ri buri cyiciro: AMAZINA Rose Kelly IRIBAGIZA Marcel HAKIZIMANA Consolée NYIRANDASHIMYE Bella Esperance TUYISENGE Housse RUTANESHWA RAMIRA IRDP IKICIRO Inkuru yanditse Uvugo Indirimbo Ikinamico Inkuru ishushanyije IKIGO YIGAMO Groupe Scolaire Mater Dei / Nyanza Ecole Secondaire de Cyuru / Gicumbi College du Christ Roi/Nyanza Groupe Scolaire Notre Dame du Bon Conseil / Gicumbi Lycee du Lac Muhazi / Rwamagana Lema Richard

4 UMURYANGO APROJUMAP WIZIHIJE UMUNSI MPUZAMAHANGA WO GUHAKANA UBUKENE Tariki ya 17 Ukwakira buri mwaka isi yose yizihiza unsi mpuzamahanga wo guhakana ubukene. Mu Rwanda, uryango nyarwanda uharanira inyungu rusange «Association pour la PROmotion des JUMelages et de l Amitié entre les Peuples, APROJUMAP»ufatanije n ubuyobozi, abagenerwabikorwa bawo n abatuye imirenge ya Rusatira na Kinazi bizihirije uwo nsi i Rusatira ku wa 17 ukwakira 2012. Ibirori by uwo nsi byahuriranye no kwizihiza isabukuru y'imyaka 40 y ubano wihariye w ubucuti n ubutwererane hagati ya komini ya Ganshoren yo gihugu cy Ububiligi n imirenge ya Rusatira na Kinazi yo Karere ka Huye. Ibyo birori byari byitabiriwe n abayobozi batandukanye barimo : Uhagarariye igihugu cy Ububiligi Rwanda wari unahagarariye Komini ya Ganshoren, Uyobozi w'akarere ka Huye, abayobozi b'inzego z'utekano Karere ka Huye, Uyobozi w Akarere ka Nyamagabe wungirije ushinzwe imibereho myiza y abaturage, Unyamabanga uhoraho w ihuriro ry abafatanyabikorwa iterambere Karere ka Kamonyi. Abandi bashyitsi bari bitabiriye ibi birori harimo : Unyamabanga uhoraho w ihuriro ry abafatanyabikorwa iterambere Karere ka Huye, abayobozi b imirenge ya Kinazi, Rusatira na Simbi, abahagarariye uryango «Noyau de Paix-Isoko ry amahoro», abagize uryango Abiragijekristu bo ri Paruwasi ya Nyamirambo ri Arikidiyosezi gatolirika ya Kigali, banafitanye ubano n inshuti za ATD Rusatira, Uhagarariye Ububiligi Rwanda na we yitabiriye ibirori abahagarariye indi miryango nka: VETOPROX,Urugaga Imbaraga,Duhozanye, abanyaryango n abakozi ba APROJUMAP, abagize komite ya jumelage hamwe n abashyitsi bo tundi Turere APROJUMAP ikoreramo. Imihango yo kwizihiza unsi kuru yaranzwe n igitambo cya misa, imbyino, imivugo, amagambo y abayobozi, ubuhamya bw abagenerwabikorwa ndetse no kurika amwe mafoto y ibyakozwe. Ibyo byose byagarukaga ku kwishimira impinduka zagiye zibaho : buzima, uburezi, ubuhinzi n ubworozi by imiryango ikennye kurusha iyindi ari nayo igize abagenerwa bikorwa ba APROJUMAP. Ubuhamya bwatanzwe buratanga icyizere Mu buhamya abamaze gutera intambwe bagerageza kwivana bukene batanze, bagaragaje ko inkunga za APROJUMAP zabafashije kwikura bukene bukabije bwabarangaga. Akarusho kandi, ni uko inkunga bagenda bazishyura buhoro buhoro. Ibi bituma biyumvamo ko n ubwo bafite ubushobozi buke bafite agaciro kuko ibyo bagezeho atari ibyo bahawe gusa, ahubwo biva no maboko yabo. Niyonsaba Epifaniya yishimira kuba yarateye intambwe akava bukene abifashijwemo na APROJUMAP. Yagize ati «Nari ukene cyane ku buryo abana banjye bahoraga barwaye, bityo nshaka icyemezo cy ubukene kugira ngo nzajye mbasha kubavuza. Ubu nsigaye ndi uwa mbere gutanga amafaranga ya mituweri. Nacaga inshuro, none nsigaye nyicisha abandi». Ibi byose ngo yabikuye ku kuba we na bagenzi be barahawe amasuka n imbuto bibafasha guhinga, hanyuma bahabwa ihene, zatumye babona ifumbire yo gushyira mirima yabo, nuko batangira kweza. Ngo banatojwe guhinga imboga n imbuto kugira ngo bagire imirire myiza. Yakomeje avuga ko hari n abahawe ingurube ndetse n inka y akaguru kuburyo zigenda zibabyarira. Uwera Marcelline avuka ryango

ukennye wo Murenge wa Kinazi na we yishimira ko yafashijwe kurangiza amashuri yisumbuye na kaminuza, none ubu ni ukozi wa leta Abayobozi nabo bishimiye ubufatanye buri hagati ya Rusatira na Ganshoren, hashimwe kandi ubwitange abaturage bo ri ako Karere bagira bashyira bikorwa gahunda zibateza imbere. HABIMANA François Ukozi wa APROJUMAP Uryango w Abiragijekristu na wo wizihije unsi wo guhakana ubukene Ku itariki ya 26 Ukwakira 2012, Uryango abiragijekri stu wizihije unsi mpuzamah anga wo guhakana ubukene. Insanganyamatsiko y uwo nsi yari: «UBUKENE BURAHUNGA, IYO ABANTU BISHYIZE HAMWE MU KUBURWANYA» Gahunda y uwo nsi yatangijwe n igitambo cya misa cyaturiwe ri Paruwasi ya Mutagatifu Karoli Lwanga i Nyamirambo kiyobowe na Padiri Mukuru w iyo paruwasi Maritini UWAMUNGU. by umwihariko, inshuti za ATD QUART MONDE zari zaturutse Murenge wa RUSATIRA, Akarere ka Huye Ntara y amajyepfo kubera ubano bafitanye n Abiragijekristu. Hari hanatumiwe abayobozi b inzego z ibanze n abayobozi ba Paruwasi. Padiri Mukuru wa Paruwasi Nyamirambo amaze guha ikaze abashyitsi bose hakurikiyeho amagambo anyuranye no gususurutswa n itorero ndangaco. Mu magambo yavugiwe aho, uwari uhagarariye Abiragijekristu yasobanuriye abaraho ibijyanye n uryango wabo ugizwe n abapfakazi bisunganye kababaro kabo. Yavuze ko Inshuti za ATD QUART MONDE zari zabazaniye amaturo Abiragije Kristu Misa ihuje, abashyitsi hamwe n Abiragijekristu bahuriye cyumba cy inama cya Paruwasi cyitiriwe Mutagatifu Anwalita. Uwo nsi wari watumiwemo abafatanyabikorwa b Abiragijekristu na Noyau de Paix-Isoko ry Amahoro.Hari hatumiwe kandi bakomeje igitekerezo cya Mama Tereza ubikira witangiye abakene we wavuze ati: Ubukene bukomeye si ukubura ibyo kurya, kutagira icyo kwambara, kutagira aho kuba, ubukene bukomeye ni uguhezwa, kwimwa urukundo no kutitabwaho. Yakomeje avuga ko bunze nama za Mama Tereza, bagatangira gushaka uti w ubwo bukene bahereye ku banyaryango b abo. Mu ntangiriro batangira uryango bahuye bashaka gutegana amatwi kababaro kabo. Eugene NIYIGENA Uhuzabikorwa w APROJUMAP wari waherekeje inshuti za ATD QUART MONDE, akaba n umwe bayobozi ba Noyau de Paix, yasobanuye ku buryo burambuye amavu n amavuko y unsi wo guhakana ubukene. Mu gusoza ijambo rye yagize ati :<Inshuti za ATD QUART MONDE, zungutse irindi shami. Mu buhamya bwatanzwe impande zombi, inshuti za ATD QUART MONDE n Abiragijekristu bagaragaje ukuntu imiryango yabo yabafashije kuva bukene, kwigarurira icyizere, kugira agaciro kwitinyuka no kwigirira icyizere. Bose bagarutse ku byiza byo kwishyira hamwe bakaba bahuriye gikorwa cyo guhakana ubukene. Abafashe amagambo bose barimo Padiri Mukuru wa Paruwasi Nyamirambo, abayobozi b inzego za Leta, Perezida wa Noyau de PaixIsoko ry Amahoro bagarutse ku byiza byo gufatanya, bashima intambwe Abiragijekristu bamaze gutera. Uwo nsi waranzwe n ibyishimo n ucyo ku bari bawitabiriye, washojwe n ubusabane. Kimwe bimenyetso by ubucuti, Abiragijekristu bageneye impano abashyitsi nabo bahabwa izindi. GAHONGAYIRE Consolée Unyaryango w ABIRAGIJEKRISTU 5

6 HUGUKIRWA KANDI UNAHARANIRE UBURENGANZIRA BWAWE UGENERWA N AMATEGEKO (Ibikurikira N 6) Nk uko twabibasezeranje nomero yacu iheruka, ri iyi turabagezaho ibijyanye n uryango ri rusange, inshingano z abashyingiranywe,imicungire y utungo w abashyingiranywe, ibijyanye n ubutane n ingaruka zabwo. Muri iki gice turibanda cyane kubijyanye n ubutane n ingaruka zabwo. Itegeko Nshinga rya Repubulika y u Rwanda ryo kuwa 04/06/2003 nk uko ryavuguruwe kugeza ubu cyane cyane ngingo yaryo ya 26 aho igira iti «Ubushyingiranwe bw ugabo umwe n ugore umwe bukorewe butegetsi bwa Leta ni bwo bwonyine bwemewe. Ntawushobora gushyingirwa atabyemeye ku bushake bwe, yaba ari igitsina gore cyangwa igitsina gabo. Abashyingiranywe bafite uburenganzira n inshingano bingana gihe cyo gushyingiranwa, igihe babana n igihe cyo gutandukana. Itegeko rigena ibigomba kubahirizwa, uburyo n ingaruka z ubushyingiranwe, ibyo kandi bigashimangirwa n itegeko n 22 /99 ryo kuwa 12/11/1999 ryuzuza igitabo cya mbere cy urwunge rw amategeko mbonezabano kandi rishyiraho igice cya gatanu byerekeye imicungire y utungo w abashyingiranwe, Impano n izungura. Muri iri tegeko rero, riteganya ko imicungire y utungo w abashyingiranywe irangira bihe bikurikira : 1. Urupfu rw umwe bashyingiranywe ; 2. Gutandukana burundu ; 3. Gutandukana by agateganyo. Reka turebere hamwe ikibazo cy ubutane n ingaruka zabwo cyumwe baje batugana. NYIRABIZAZANE Yohanita : Nashakanye n ugabo byemewe n amategeko kuwa 28/03/2003 dusezerana ivangatungo rusange maze Imana iduha ugisha tubyarana abana batatu (3) uhungu umwe n abakobwa babiri. Mu mwaka wa 2012 ufasha wanjye yaje kwitaba Imana maze databukwe na bara banjye si ukumpambiriza riva karahava, baramenesha kumanywa y ihangu bameneshana n abana nisubirira iwacu. Ubu abana ni njye ubarera buzima bungoye nyamara twari dufite imitungo twifashije. Unyamategeko : none se waba waragejeje ikibazo cyawe buyobozi bw inzego z ibanze? NYIRABIZAZANE Yohanita: Rwose nakigejejeyo ariko ntacyo byamaze ahubwo bambwiye ko ngomba gutanga ikirego nkiyambaza inkiko ariko kuko nta mategeko nzi ni yo mpamvu mbiyambaje. Unyamategeko: Kuba warashyingiranywe n ugabo wawe ivangatungo rusange biguhesha uburenganzira busesuye ku tungo mwari fitanye ukawusigarana kandi ukawureramo abana mwabyaranye maze ugafashamo ababyeyi ba nyakwigendera igihe babikeneye kandi nawe ubufitiye ubushobozi. Ibyo ariko ntibivuga ko uba uzunguye uwo mwashyingiranywe kuko abashyingiranywe ntibazungurana ahubwo abana ni bo babazungura. NYIRABIZAZANE: Ubwo se ako karengane ndimo nakavamo nte? Unyamategeko: Ni ngombwa ko utanga ikirego rukiko maze ukarega bariya bigaruriye utungo bose kandi ukaregera rukiko rw ibanze rwo ifasi yaho Nyakwigendera yari atuye cyangwa iyo mitungo ibarizwamo. NYIRABIZAZANE: Ibyo nzabikora nyuze zihe nzira? Unyamategeko: Ni ngombwa kwihutira gushaka icyemezo cy uko mwashyingiranywe, icyemezo cy uko yapfuye ndetse n ibyemezo by amavuko y abana mwabyaranye hanyuma tukaba twagufasha gutegura imyanzuro yo gutanga ikirego rukiko. Uzibuke kandi kwishyura igarama ry urukiko. NYIRABIZAZANE: Ubwo se ikibazo cya njye kizakeka? Unyamategeko: Cyane rwose kandi ubyizere NYIRABIZAZANE: Ndagusabye ngo unyihanganire gukomeza kukugora nkubaza byinshi, none se ko hari karuna kanjye kahuye n ibibazo nk ibyo ariko kakaba ko katarashyingiranywe byemewe n amategeko ubwo nako kazakurikiza inama nk iyo ungiriye? Unyamategeko: Oya si ukungora kuko arizo nshingano zange. Ariko kuri icyo kibazo sizo nzira azanyuramo ahubwo we azatanga ikirego asaba urukiko ko rwakwemeza ko abo bana yababyaranye na nyakwigendera, akanasaba ko bahabwa uburenganzira bwo kuzungura. Icyo gihe ariko ikirego azagitanga izina ry abana kandi anishyure amagarama angana n ubare w abana.ibindi azasabwa ni nk ibyo nakubwiye mbere usibye icyemezo cy ubushyingiranwe kuko we atashyingiranywe ahubwo azasaba icyangombwa cy uko ari ingaragu renge abarurirwamo. NYIRABIZAZANE: Yoooo! Rwose rakoze cyane kandi nizeye ko nzongera kubiyambaza nimpura n imbogamizi kuri iki kibazo cyangwa ikindi nahura na cyo. Unyamategeko: Nawe urakoze kandi ngusezeranyije ko aho uzagira imbogamizi niteguye kugufasha haba ku nama cyangwa byaba na ngombwa nkaba na nakunganira nkiko. Ugende amahoro. Me INGABIRE Jean Claude HAKIZIMANA Protais, Président Padiri MBONIMPA Dion, Umwanditsi KABALISA Hyacinthe, Sécrétaire UWIMANA Jacqueline, Umwanditsi RUCYAHANA Viateur, utunganya ikinyamakuru NZIBONERA Jean Damascène, Umwanditsi

7 Ugabo Sejye yari amaze kugerageza korora ihene esheshatu zose zinanira, zigapfa buryo bumwe. Arababara aribaza ati: Ihene zanjye zigira irungu, zikarambirwa iwanjye maze zikigendera. Sinkwiye korora, birananiye. Ntibyatinze, Sejye ava ku izima, aribaza ati: reka ngure agahene kakiri gato, maze kazakurire iwanjye, ngatoze uco mwiza, bityo ntikazigera kancika. Yaguze agahene keza, k ubwoya bwera, gafite amaso atuje y usheru, akanwa kaje imbere, n amahembe atyaye, kitwa Blanquette. Blanquette rero yarakundwakajwe. Sebuja ayizirikisha ikiziko kirekire kugira ngo irishe ubwatsi yidagaduye. Yayireba akabona inezerewe. Maze aribwira ati : Iyi yo, ntizigera irambirwa hano! Sejye yaribeshyaga! Unsi umwe, Blanquette yatereye akajisho k usozi wo hakurya maze iribaza iti : Mbega ukuntu abari bushorishori bw uriya sozi bamerewe neza! Mbega ibyishimo byo gusimbuka rucaca, nta gozi ugukeba ijosi! Ni byiza kurishiriza kiraro ku ndogobe n ibimasa, ariko ihene zo, zikeneye kwisanzura! Guhera ubwo, Blanquette yabihiwe n ubwatsi irisha, yumva yanze aho iba. Itangira kunanuka. IHENE YA BWANA SEGUIN (soma SEJYE) Sebuja yayireba akababara, akibaza icyo Blanquette yarwaye, bikayobera. Unsi umwe amaze kuyikama, irabwira iti : Ntega amatwi, Bwana Sejye. Ndakumenyesha ko numva mbuze ubwisanzure hano. Ndifuza ubwigenge, nzitura nigire hariya ku sozi, ndishe aho nshaka. Sejye yafashwe n agahinda maze yicara twatsi iruhande rw aho yaziritse Blanquette, arayibaza ati nawe urashaka kuncika? Hari icyo waburiye hano? Ese urifuza ko ugozi nawugira rerere? Blanquette iti: ubwatsi umpa ni bwiza rwose kandi unyereka n urukundo rwinshi ariko icyo nifuza n ukuziturwa nkajya hariya hakurya ndeba, akaba ariho ntoranya ubwatsi nshaka. Sejye yagize ubwoba n agahinda, abaza Blanquette ati : Uzabigenza ute ko ri uriya sozi habamo ikirura? Blanquette iti : mfite amahembe atyaye, nzarwana na cyo. Sejye rero yasanze agomba gutekerereza ihene ye ko hari n izindi hene esheshatu yigeze gutunga zariwe n ikirura zagiye kuri uwo sozi, ziciye ikiziriko. Akomeza agira ati :«Renaude ni iyanyuma yariwe mwaka ushize. Yari ingome, ifite imbaraga nk izi isekurume. Nyamara, yarwanye n ikirura ijoro ryose, bukeye gitondo cya kare iba yananiwe, kirayirya». Blanquette, iti : «undeke ngende, nzirwanaho». Sejye yahise arakara cyane, arayibwira ati n ubwo ushaka kwiyahura, njyewe ndagukiza ku ngufu. Ayinjiza kiraro cyijimye, aragifunga cyane yiyemeza ko itazongera kugera hanze. Ariko Sejye yari yibagiwe gufunga idirishya. Blanquette ihita isimbukira ri iryo dirishya maze igenda inezerewe, yibwira iti hehe n ugozi! Imera nk isinze ibyishimo ; irataruka, irasimbuka, iriruka, irakinagira, iragarama! Mu kanya gato ikaba irazaka agasozi, kandi ikaba igeze dukoki Igashokora ku twatsi tureture, utugufi, indabo yabuze icyo ifata n icyo ireka. Igeze hejuru ku sozi, isubiza amaso inyuma, maze ibonera kure, iyo hasi kibaya, inzu ya Bwana Sejye n urugo rwayo, hamwe yajyaga irisha, iziritse. Maze birayisetsa, iranuka! Iti ese burya nashoboye nte kuba ahantu hatoya kuriya. Nkaba no ku ngoyi! Ibyishimo byo kwigenga byarakomeje ariko unsi ugenda ukura. Izuba ritangiye kurenga, iribaza iti uwataha ariko yibutse ikiziriko ihitamo kuguma kwirishiriza aho ishaka. Burira, umwijima uraza, burahumana. Blanquette ibona amaso acanye, n amatwi abanguye inyuma y igihuru. Blanquette yibuka ibyabaye kuri Renaude. Iti cyo re! Ese ko nta hene yigeze inesha ikirura, aho ndabona imbaraga zirwana nkageza gitondo kugira ngo mbone abantabara? Ikirura cyarayegereye, buhoro, buhoro...na yo ifata ingamba zo kukirwanya, izana amahembe yayo, ica bugufi, iracyitegura. Birarwana, birarwana Ikirura kirushaho kuyizenguruka, kiyiruma aho gishoboye. Na yo irushaho kugitera amahembe ariko inareba ko inyenyeri zigabanuka, ko rusake ibika, ko ucyo wigitondo uza Mu ruturuturu, Blanquette iba yamaze kugira ibisare byinshi. Irananirwa, yitura hasi amaraso yuzuye ubwoya bwayo bw umweru. Ikirura kirayisimbukira kirayirya! ICYO TWABIVUGAHO: Kwigenga! Iryo, ni ijambo rituba hafi. Dukunda kurivuga. Umwana rugo ati : «Ndashaka ubwigenge!, ni ndeke nikinire». Ingimbi iti : «Ndashaka ubwigenge, ni ndeke njye ri bagenzi bange; tuywe inzoga, dutemberane n inkumi cyangwa n abasore!» Ugore nawe ati: «Nta bwigenge mfite rugo iwange», ugabo nawe ati : «kazi nkora, patoro yanyimye ubwigenge» Ba bwana Sejye naba Blanquette ni bo twebwe. Ni reke rero dushake ibisubizo ku buryo Sejye ashobora korora ihene ze zitariwe n ibirura kandi na Blanquette nayo ishobore kugera ku sozi aho yifuza kurisha. IBIBAZO: 1. Musomyi w iyi nkuru, ese hari inyigisho ukuyemo? Niba ari yego, ni iyihe? 2. Ese iyo uba uri Bwana Sejye, wabigenza ute kugira ngo ikirura kireke ku kumaraho ihene zawe? 2. Ese imyitwarire ya Blanquette wayishimye? Niba wayigaye se urumva Blanquette yari ikwiye kwitwara ite? 3. Muri iyi nkuru, simbuza Bwana Sejye, ubyeyi wawe, Blanquette abe umwana we, maze utwandikire inkuru y imvaho igaragaza gushaka kwigenga birengeje urugero ndetse biganisha ku rupfu. Icyitonderwa : Inkuru nziza izandikwa ri aka kanyamakuru kandi ihabwe igihembo. Yandike uyitwoherereze Ku gasanduka k iposita (BP: 1625 Kigali) cyangwa kuri e- mail: noyaudeoaix@yahoo.fr bitarenze itariki ya 31 Ukwakira 2013. Jacqueline Uwimana Uhuzabikorwa w Uryango Useke

8 GRACE A LA FORMATION SUR LES LOIS, LES AUTORITES DE BASE AMENENT DORENAVANT LES MEMBRES DES COMMUNAUTES A MIEUX DEFENDRE LEURS DROIT (suite N 6) Des changements au niveau des attitudes et comportements des individus La mission d évaluation a relevé des changements d attutudes et de comportements au niveau des personnes formées. Quelques témoigages livrés par les personnes formées illustrent ces changements : «Je ne peux plus être source de conflit dans mon ménage, je suis informé des lois» «J ai pu résoudre des conflits au niveau de mon ménage sans recours aux juridictions publiques» «Je ne tolère plus l injustice» «Je dois me valoriser moi-même en respectant tout un chacun» «J ai pu, après la formation, accorder le pardon à quelqu un qui avait commis un délit contre ma personne» «Je suis parvenu à changer un homme qui avait abandonné son ménage, il est actuellement rentré dans son ménage» Des changements au niveau du ménage et du genre Les déclarations des personnes contactées au cours de l évaluation ont montré des changements au sein des ménages et du genre. Voici quelques témoignages relevés : «Après la formation, je suis conscient que la bonne entente avec mon épouse est le garant pour une bonne éducation des enfants» «Nous avions des conflits dans notre ménage, mon mari dilapidait les ressources familiales chez ses concubines, il me frappait, aujourd hui, la situation a changé, il me respecte en tant que son épouse» «Je sais que en cas de mésentente entre le mari, le femme et les enfants, il y a toujours des conflits dans la mise en vente des ressources» «Je collabore et respect mon conjoint, ensemble, nous respectons les droits des enfants» «J ai réalisé que le patrimoine familial ne m appartient pas à moi seul, mais à toute la famille» «Il y a aujourd hui entente au sein de mon ménage, nous avons réduit les conflits». Changements de comportement au niveau social La formation des autorités de base de Kicukiro a aussi produit des effets positifs au niveau des relations sociales au sein des comnautés. Voilà ce qu en disent les quelques témoignages recueillis auprès des personnes formées : «J ai appris à considérer mon voisin dans mes relations sociales» «Je n ai plus de problème avec mon entourage, tous nos conflits sont résolus dans l entente» «Je respecte le droit de chacun» «J ai pu approcher mes voisins, j ai donné des conseils aux hommes qui exercait des violences à l égard de leurs épouses sans s en rendre compte ; ces personnes ont changé» «Les personnes formées servent de modèles pour l entourage»«je donne des conseils à des ménages qui éprouvent des conflits domestiques, je les informe sur les lois, ils changent d attitudes» «J ai contribué à réduire les violences envers les enfants dans les ménages» Des changements au niveau des relations avec l autorité La mission d évaluation a constaté que la participation à la formation sur les lois à servi de tremplin pour une considération sociale des personnes formées par les autorités. Voici quelques témoignages relevés à propos : «Les autorités font recours à mes compétences pour résoudre les conflits comnautaires» «Nous collaborons avec les autorités pour trancher les violences domestiques» «J oriente les autorités dans l application des lois dans le cadre da la résolution des conflits» «Même l autorité ne peut pas empiéter sur mes droits» «J interviens au cours des réunions organisés par les autorités sur la résolution des conflits» «Les autorités nous ont ouvert l espace pour faire la restitution sur la formation aux membres de la comnauté» «J ai fait le plaidoyer auprès des autorités en faveur des ménages en conflit et ces conflits ont été résolus» Protais HAKIZIMANA, Membre du NPIA