Gouverner les déchets. Gestion territoriale des déchets ménagers et participation publique

Documents pareils
La voix en images : comment l évaluation objectivée par logiciel permet d optimiser la prise en charge vocale

Système de diffusion d information pour encourager les PME-PMI à améliorer leurs performances environnementales

Les intermédiaires privés dans les finances royales espagnoles sous Philippe V et Ferdinand VI

Étude des formes de pratiques de la gymnastique sportive enseignées en EPS à l école primaire

Sylvain Meille. Étude du comportement mécanique du plâtre pris en relation avec sa microstructure.

statique J. Bertrand To cite this version: HAL Id: jpa

Budget Constrained Resource Allocation for Non-Deterministic Workflows on a IaaS Cloud

Compte-rendu de Hamma B., La préposition en français

Program Analysis and Transformation: From the Polytope Model to Formal Languages

L indice de SEN, outil de mesure de l équité des systèmes éducatifs. Une comparaison à l échelle européenne

Dessin assisté par ordinateur en lycée professionnel

Sur le grossissement des divers appareils pour la mesure des angles par la réflexion d un faisceau lumineux sur un miroir mobile

Peut-on perdre sa dignité?

AGROBASE : un système de gestion de données expérimentales

Jean-Luc Archimbaud. Sensibilisation à la sécurité informatique.

Notes de lecture : Dan SPERBER & Deirdre WILSON, La pertinence

Les Champs Magnétiques

Famille continue de courbes terminales du spiral réglant pouvant être construites par points et par tangentes

Un SIG collaboratif pour la recherche historique Partie. Partie 1 : Naissance et conception d un système d information géo-historique collaboratif.

Comptabilité à base d activités (ABC) et activités informatiques : une contribution à l amélioration des processus informatiques d une banque

Les déterminants du volume d aide professionnelle pour. reste-à-charge

La complémentaire santé : une généralisation qui

Les liaisons intermoléculaires de l eau étudiées dans

Sur la transformation de l électricité statique en électricité dynamique

!" #$#% #"& ' ( &)(*"% * $*' )#""*(+#%(' $#),")- '(*+.%#"'#/* "'") $'

Un exemple spécifique de collaboration : Le produit-partage

Jessica Dubois. To cite this version: HAL Id: jpa

Votre succès notre spécialité!

FICHE DE POSTE. Date de rédaction : 20/02/15. Argumentaire général

Réseaux sociaux virtuels et création de valeur

Modèle d évaluation quantitative des risques liés au transport routier de marchandises dangereuses

Calculer les coûts ou bénéfices de pratiques sylvicoles favorables à la biodiversité : comment procéder?

e-science : perspectives et opportunités pour de nouvelles pratiques de la recherche en informatique et mathématiques appliquées

L apprentissage tout au long de la vie, une perspective européenne.

LIVRAISON DE COLIS ET LOGISTIQUE URBAINE : QUELLES RECOMPOSITIONS DE LA MESSAGERIE EN MILIEU URBAIN?

AICp. Vincent Vandewalle. To cite this version: HAL Id: inria

Les joints Standards COMPOSANTS LEANTEK ET UTILISATIONS. Tous nos joints standards sont disponibles en version ESD. Vis de fixation : S1-S4

UNIVERSITE LYON 3 (JEAN MOULIN) Référence GALAXIE : 4140

La communication sociétale : entre opportunités et risques d opportunisme

Perspectives du développement de l énergie solaire en U.R.S.S. : conversion thermodynamique en électricité

Protection de la vie privée basée sur des ontologies dans un système Android

Etude des convertisseurs statiques continu-continu à résonance, modélisation dynamique

LA CONJONCTION MÊME SI N EXISTE PAS!

A009 Maîtrise des enregistrements

Le libre parcours moyen des électrons de conductibilité. des électrons photoélectriques mesuré au moyen de la méthode des couches minces. J. Phys.

[Le Canada a 10 ans pour changer ses politiques économiques et sociales Paul Martin

Modèles de Calcul. Yassine Lakhnech. 2007/08 Université Joseph Fourier Lab.: VERIMAG. Modèles de Calcul Start p.

Le théorème de Thalès et sa réciproque

Corrigé Exercice 1 : BRIDE HYDRAULIQUE AVEC HYPOTHÈSE PROBLÈME PLAN.

Première partie. Préliminaires : noyaux itérés. MPSI B 6 juin 2015

3 : «L amitié éternelle» 4 : «L amour» 5 à 11 : Le Dossier 12 : Loisirs 13 : Fin d année en beauté

INTELLIGIBILITÉ DE LA PAROLE EN CHAMBRE SOURDE - INFLUENCE DU DIFFUSEUR

! " # $%& )* + ) %*,%* $-.* %% / *6- % 3445 ) + ) % %7* * )+ %) % # * 7 % ). " %%+ 7 ) 2 * ) 879%: 0!'* *';< $: ();<

Complétez, signez la Convention ci-après et paraphez les conditions générales,

LES CLAUSES DES CONTRATS DE DETTE DES PETITES ENTREPRISES : CAS DES ENTREPRISES CANADIENNES

HAL-Pasteur. La plate-forme d archive ouverte de l Institut Pasteur. Formation au dépôt d articles.

Les droites (d 1 ) et (d 2 ) sont sécantes en A Le point A est le point d intersection des 2 droites

04002-LOR 2004 Mars 2004

Edition février CEGEDIM CD, droits réservés : GDR_201502

Cours d Analyse. Fonctions de plusieurs variables

La vidéosurveillance à l école : du maintien de l ordre à l autodiscipline

NIANG Mamadou Agence Nationale de la Statistique et de la Démographie (ANSD); Rue de St Louis x Rue de Diourbel Point E Dakar Sénégal Site web:

MSO MASTER SCIENCES DES ORGANISATIONS GRADUATE SCHOOL OF PARIS- DAUPHINE. Département Master Sciences des Organisations de l'université Paris-Dauphine

Théorème du point fixe - Théorème de l inversion locale

Promouvoir l identité coopérative via la RSE? Quelques premiers résultats sur données européennes et françaises

«Trop de chats en refuge : Aidons-les!»

Bourses d excellence pour les masters orientés vers la recherche

Chaque mois, IMS Health propose une vue de son référentiel ENTREPRISES, constitué à partir du répertoire SIRENE (source INSEE) valorisé

Dualité dans les espaces de Lebesgue et mesures de Radon finies

2 Professionnaliser les structures et développer les compétences collectives Synthèse Des illustrations Des orientations...

! " # $ #% &!" # $ %"& ' ' $ (

publiqu INTEGRER LE DEVELOPPEMENT DURABLE DANS LA COMMANDE PUBLIQUE 4 ème Rencontre

Big Bang Céréales. Compétition d agence

Incorporé au 3 e régiment d infanterie coloniale

Triangle de Pascal dans Z/pZ avec p premier

Université Paris-Dauphine DUMI2E 1ère année, Applications

L AIDE AUX ATELIERS D ARTISTES :

INFORMATIONS DIVERSES

Y a t il une demande de sécurité sanitaire des consommateurs européens?

Propositions législatives et notes explicatives concernant la Loi de l impôt sur le revenu

Pilou. Impre rie PEAU

Réalisation d un dispositif de mesure de la conductibilité thermique des solides à basses températures

Pôles de recherche nationaux (PRN) Standards minimaux pour la communication

Gestion des Clés Publiques (PKI)

La régulation du réseau Internet

Les 35 heures en douceur

Problème 1 : applications du plan affine

PeTEX Plateforme pour e-learning et expérimentation télémétrique

Les textes et règlements

Novembre 2006 Antispam sur Messagerie évoluée Completel Guide Utilisateur 1. Antispam individuel pour la Messagerie évoluée.

La diversification de la mise en valeur traditionnelle des bas-fonds en zone de savane humide du Togo et les conséquences sur l environnement

Probabilités sur un univers fini

Quels enseignements de l expérience française ( )

HAL, archives ouvertes. Christine Berthaud, CNRS/CCSD - Directrice

ATTIJARI MARKET RESEARCH FX & COMMODITIES TEAM

La modélisation des déplacements : Qu est ce qu un modèle, pour qui et pourquoi?

Transcription:

Gouverner les déchets. Gestion territoriale des déchets ménagers et participation publique Laurence Rocher To cite this version: Laurence Rocher. Gouverner les déchets. Gestion territoriale des déchets ménagers et participation publique. Géographie. Université François Rabelais - Tours, 2006. Français. <tel- 00175228> HAL Id: tel-00175228 https://tel.archives-ouvertes.fr/tel-00175228 Submitted on 27 Sep 2007 HAL is a multi-disciplinary open access archive for the deposit and dissemination of scientific research documents, whether they are published or not. The documents may come from teaching and research institutions in France or abroad, or from public or private research centers. L archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est destinée au dépôt et à la diffusion de documents scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, émanant des établissements d enseignement et de recherche français ou étrangers, des laboratoires publics ou privés.

!""#!""$ %% & & ' ($)*+, - Gouverner les déchets Gestion territoriale des déchets ménagers et participation publique.! " /0 ' 1 #$!% ' 2 $ #$ &% '3 $ #$ '(% '3, '1 )* #$!% '3 4 01 #$ '%

! " # $ % % & ' ( ) # *+,-.%/00.1 2 " 3 % $ ( " 4%%" 5! ( ) & *61 ) ( 7 *7"481 9 ( '7 3 : ; 7 : 4 % < = : > : 4 : : ) : ( : > : +,-. /00. : : > 3 : : 9 5 4%%" < >: 7 :!"#$ :

SOMMAIRE!""#$" % &!"#$$%&'($%)'* +##,-.! /0#1#+123#!+ 4 ' () ((*+, -.) / $ (+ 0' 1(2 * 3 45!"#$%%'('''* +##,05. 310"-5.6*#123#!+#!1 7#"+ 8 3! -,1#+,-"*#+19,!#"7#,! -, 4% $ * 1 36(2 7 / 8.' 888 ) /5 $ 7 2 * 4 9 $(8( 1 3(2 * 5 9 $' 8 8 1(3 * %!"#'''(''47.0! -,#!"#.,3#1#.-.! /0#123#!+ $' $ * '7 :4 $'77 6 ( 02 +) / $ + ;,(; (7' () (7 & 9 $' ( )( 6 <, 4 9 8 * 60 * * 7 ( 88 4 % 9: : (( $&$!"#;., 8 3! -,1#.<#+! -,1#+123#!+#!3-,+!"03! -,1#.9,!#"3-**0,.!2#,,1"#(#!(- "# $&& %:;&:::6 ( ' 88 7 ( 5 &::&;&::6$ (7 ' 1(2 * 3 5/

!"#4*-5. +! -,3-,!"#.9,3,2"!#0" '4 $ 81# 36 77 ', 8 ' &:/ $ &&!"#=#+#88#!+103-,8.!0,#"#128,! -,10"-5.6*#7#"+0,#"#(!#""!-". +! -, 1#.<#+! -,1#+123#!+> $' 86 () & $ 88 8 1(2 * 3 & 9 = &4&!"#&<#+! -,1#+123#!+0025#3#,?#0@!#""!-" 0@#!*-5. +! -,+-3.#;% $() ) 12 3&4% $ * 0>6 () * * ' & &/ A : 9: =& &/%!"#)9,+!!0! -,,. +! -,1#.9,8-"*! -,0,#"2-,+#+#3!-" #..#1,+.#31"# 190,#,-"*#12. 52"! 7#1#.93! -,05. /0# & 1$'(883, 7 ( & 8 (( 2 ' 7 &5: $ $, ) ' ( () * &%4!"#%* +##,B07"#1#+,.C+##* " /0##,"2< -, #,!"# '% $ 1() 3' 1' $3 $'((( ' $(* &: '8. 7 6 1(*2 ( 3 9 $ $, * 5 : $!""#$"??$!#@" 5 #?$""$$#4: #?$"">#"" 4: #"A" 4 &

PREAMBULE * * B '#">" ); 8 " (7 ' ; ( ' )'#"0'CD' '7 5 &::40&::/ $'<(.) '(( * 0 ''-0> &:::, ' E 7 (( F(( 0'7 (8 '7 G, 88 ' 7 ) )< )7 1 7 3. * 8.(( ' (7 '"#( (- H# ;7!*, &::0'!(* '7 ;4 $ (- ((7 $ 0'#">"( (&::( + '8 7 7 7 ( 7( ' * ' ; ;$ ) <(' 7 )'2 * $ 72 8 ) 7 7 ' ( (7 ( ' 7 '+ I ) * * J 7' 7 7 ' ('(( 7 (( () -.. ((. ( * * 13 7(((- 1 3 ( )( * * '> "" '7 F&::4;&::/G (-, ((8(E &::/,( ( 7 (( (8). ( ( ' $ '8( ( ( 7 7. ) 88 '-'0'' '7 > ( &::,7 ' (C;K )+ - 0( * * 7 * ' * *. ) 7 * 2 * ( -.(2 2 '

4

REMERCIEMENTS $ *2 8 )' ' (- ( ) - * (2 I '( 70 * * ( ( * 7 9 ;; '7 ) L (*, M 0.( 0 > M,)'0$+ ) # - 77 ')( 7,) 'CD',)' 7' #>,-' 7 >!* )' 7 ' ' '7 >)' ( &:: * * 770'#">"M '<)' +( N(), '7 7 2 '# #. ( ) ( (, 7, '( '. 8 7,- *.( (8 M ' 8 ( '<)'(0 7)((8O(E M'(2 ((' I- ( )', -'.7 "8,-'8 ( ( > 0@2? * 0 M ;>N NP) (,)'0CD? ( >87) 6 0?!, &O&::/

/

#">" #C #"" #C" #!@> #>C #" #""?#" TABLE DES SIGLES # '"7 >E '" # ( C # "( '"7 # CD '"7 7 #! @+ * >(. # > C # (( '" * # 8) *) Q" Q"7? '# ) '"7 ## '#2. #8 >! 8 >! * $ 7 7 $. @ ( '*+2 " '"8 *)!! $ $ '8 $ $ '8 7 >> >( > " '" '8( * + 2 #C # "? " " ( '# C< ( #88 ( '")( *? '"7 7 ) ', * * '"7 " " ( C K!" C K(! ") * C>! C#" C"!"" " C" >#" >" C >! * C #7 ( '"7 C "7!( '" ('" * ( '"7 CD '"7 >2 '# '"7 >2 '" 7 ((

>$" >7 $ ('"7 > >( >?R >+?P+ >"R >+" R " ( 7 (( ") " 88 '"7 *. 8) *) "" 7 ) ( '"7 "># ( '" * > #! - '<! $ $' >!> >(! >2 " ('"7 '( " '" * (. "C> '"( C ' >2 " ("!> (! * ' > #!" *'#! '" * * #!" * '#! '" * "# '", '# " +2 '8 ' 7 '"7 9> + 09>( 9 + 09)!#.! #7 5

INTRODUCTION GENERALE $ 7( ' 0(* (8'( ( 80() 8D * ( ' '' 8 () * 1(3,((* )' '() * * 7 ( 7 8 +) '( ')( *, '. (8 (8) '8 1(8 3 * #; 0' (( ' 88 () ( ( 0( 8., (('<'78 (* ) 0'S7 ) 8 88 8 %%:,) 8 (, * 8 '- '(,7 ( ' (8, (7 ( * 1(2 * 30'* (, +) ( () ' ) 7 ( ( ) ( 0 -.(! " # $ % # &" # 7, *( '+ () () ' ( ' *) 8 (2 (, ( ( ( 7 + '' () 7 S7 $ 7 (+) T(T,70) *. ' 7,)(2 ' ", ' 8 ) 88 S7,' ( %

8 7 (2 *, ) ( (+, 8'7 () 88 ( ) +) 8 ' )'(8 7 * * (- (6 ; $' '71(2 * 30(' + () 8D * ( %;&::I ; $'+ ( (8 7'80(- ' ; ;$ I ; $'+ ' S7 (8'8(, '8 7 F $G, '() * * ' 7. 80(* 8 7..* + ( 7 <#+! -,1#+123#!+D0,#/0#+! -,2*,#**#,!3-,8. 3!0#..# $' ( )( 7 0( 8 %5:' - * #) *) 0< E, (2 '(. ( 2. 1' ' ( ) ') * %% > *, '88 ( '7 *. 8) *) '72 88 ) *, 7 0 ( 7., 13I )( '28.' ( F *,%%%G' ( +(? * 0 1 " 3,' 0 80 -.(.2, * +) ' 7 () 8 ('*(( (( () * 8, 8 7<. 8 (( 6 $ (- '(')( ' * *, 2 +), (( ) ) 'FP, G ' (( (, " F' ( (- (0' ( 8,(- ( G, " F)( ' G, " F ( (- 82( ' ( 7 9 (GF *,%%%G :

( 7 < 8')(,( ( E 8 7,) - (( ( 7 7 8 1+ 3 &, (( - ( 7.,) * ( 1 38 '- ( 8 T 7, 7 7. ) 7. $7 '. 2 ' 0'7 7 #7 7 (( ' *, ' (,(D -. 8.) 0' S * # '- ( 8, (. 0 ( $'88 ( '( ( 8 7 FN NP,&::G 88 (' +) 8 )' 8 <#+! -,1#+123#!+3-**#-5?#!1#"#3#"3##,*2,<#*#,! ( 88.*7 7.( *,7 7,*2, (( * *,) 7. * )'- * * 88 *( ( 7.0 ( ( 7 *) '- * F?, &::I, %%&,?, %%%G, 0 ( ' * ' ' ( * 7 * F +,%%/I$* U *, %%%G$( ( *,, >F%/G, (,*( (+* ) *0 8 - F9 7,&::I U$,&:::G0 7 () ) 0' - ) F,&::&G 7. F?,%%5I 8 +U!,%%/G, () F(, %%%,&::&,&::G, F?, %%4, %%/G (* F, %%G, ( ((* (,( '7 () * 2 # '- '((* -) ( 7 <. 1 3 ) 6,(, 7 ' (, 1+) 30 7' ( D 1 ( ;( 3 & $'71+ >?R3,(L)' +), 0)8 '((- * 'V (7 7. F%%%,&::4G, $ F%%4G,? F&:::G #M F%%5G M>N NPF&::G 8) 1 8' 3. '(,.(,. -.,)'. -. +. (7

FH,&::G) 8 *,) (02 1 *) 3( ' 7 (' 27 F8, *), (( *0,JG K0 (,88 7. 7 ' ( 8 '(( * F?,&::I$* U *,%%%G;' *)0( 2 0 ' 7 ( ( * ;,' (7 ( ; ( 2 2 7 ' 6 * 1 3F!*,&:::G ( 7.( ), * ' ( - * * 8 '- '((* 7 8 ( ", ( (8 '72 (( 7., '( () '( * ) ' ( )( -8 '<'7 ' ( ; $ (( )8 (,' 2) * ( * *,( 7 ' () (), +() ' 0; F>,%5G,' '< 88 F( G, B )0 * * '7 ( 72 (. 0. (*2 ( ( " 88, < 8, < (,'(( 7 8 7 1* 3 $( * ; 71(2 3;, < ) ;13; $'((.. 1*E 3 * ;( ';( '((* ' 1 ( 3,) ((E - - 1 3 F? + U +,&:::6&45G ( ) ( 0. 7 F9,&::&G, 7 * ( < ((* 1 ;O3, )' 8( ( O;),, 7 ; ( ( '2 1 8 3' ( () 8 '7 *, ( ) ') '('" '#">"' (8 * * 6 8." T#">"&& & ( &::1& (( 39#7F&::G &

1 ;O3 1 ;8 3 1(2 * 3, ( +) ' ( 8 )( ' 1 ( + 3 F$,&::6/4G,' 7 ' 8 (* 0 * 7 ( ( ' ) 8 ) $ 13 8 (2 ' - 1"+3 1 ) 3 F? + U +,&:::G) ( 07,( 7 ' - () * - (( ' (),(8 8$ * ((E08 ) 7 ' ( $'7 (( *) (0 * 7.7 7 0'((* ' ( - ' $' ( ( 7 ( (, - 8 7 F$ %%46&4G #((* 1 3 F>,&::6G, 8(( 7 < (< (, ( 7 '(( 0 1) 3F>,&::6&%G $ 88 () F *,%%%I$,&::G )( 7,( 0' * ) 7) 7 () 2, ' () ( () $*) ') - ( - (( ' FHW P88,%%G$) ')((E 88 ' * *8 7 (' 27, (2 ) 0 '* 2 ( )( ', 07 '- ( *7' ' - ')( ) ( < ( ). "8,) * ((E (2 * 8. () () ' 7 ( '() $' 7 (7 '7 2 7 8 7 F$,&:::G,1, 3F* +,&::G, 8D ( %%:,('7) 1! 3 $' 7, ) ' (), ( 7 8 7 ); '7 0 ).; 0

88 8 F!, %%%, $ U 9+, %%/G,7 (( '8 (((,, -. 8017 3 ((- *,(2 7 2)' ) * * )0() 8 *, ' 7. ' 07 (( (. (8( $ '( (7 ( -. (). * ", *.( ', ) 7 ',7 0 0 '+ ( 8 *) () $*2 ( ( 7,#1-05.##,!"2#,.C! /0#.85" 3! -,1#.-.! /0##!+* +##,B07"# $'< * * ( ( 7 ' ((* '+ () * ) () () S7 07 7' 7 () ' 1+!! 3 F> U 6&:G ' ) ) 76 ; 81(2 * 3;; 7, ) '= ; K '+ S7 = $*2 ( ) ' (), ( () ", ',' - - ' 7 () 2 * (08 ' ' 8 (2 * * ' IQ ;0; (2 (..,'<' + 0 8' () S7 ( $' ( ' S7 88 (' 0 8 1(3 ) 1 3 1 3 FX, %%%G () *, 07 8 ((, ( 1 - * 3 88 8 )01 3F>,&::65%G ( - '((* ( '- 0'S7, ( +), ( '(( 7 ((* 1".3 1"37 4

'((* )( ( + 0( S7,) () () 1- )* 3F,%%:6&G )'1/01 ),! 3 F, %%:6&&G '+ - ) 7 0' 0 S7 () * *. 8 ' - ( 123-,+!"03! -, 10 "-5.6*# 123#!+ + + # ".9,.C+# 1#. -.! /0# +#3!-" #..# $'+ ( ' () * %0&::7 0 ( '7 ) * - () () 0 ' 7 2 * ; ((* () ' ; 8, 7 ' (),) (; % ' 7 13),'- 8' 8 1!3 F> U, %%56&:G (2 8 (., )'1 3 F,%5&G( 7(2, 7 ). 0 ( 1! -*(- *- *( 3F>,&::6/G '(( 7+).*8 1 () * 3, 8 ((E ' '( ) 8 '((* 1(2 * 3$ (2 )' (. * (7 0 (, 2 ( 8D ) '7 7., (( ( )( ' * () 88'( 7. 8( ( (, ) '7 ( ( 1 8 3 7 +2 * #, * 0( %5: 7 8 8 (((8 7 1)3F!,%%:G * 7( *, 0 ) *,((( ), ) (8 88 7 0 88 "', 8.2 0 88 +( * 8,78 *.'7 () (

.7 * )( ' ) ) ( (2 ' *8. " ( 7 ' ', ) 8.8 0 ' ( 0(7 02 88 ( 8,.; 8; 8. 7 $ 0 7 8 7 ( ) *. ' ), ' 8 ' '72 (( )' ((* (7 F,%%6G$' (. '() ((E (2 8, )' 1 ( ( (( 3 F$ U$!2?,&::46&/G' + ( ) ' () * 6.() *. =K 8 (' ( = ;T((( ' = )' ( ' 1 ) 23F$ U$!2,&::4G, ( (7 ( " () * 07 *. ' 7 '(2 (. ( '(2 +, ' 7 '( 8 1& ( 3 ( ( ( "3( 3F> U,%%56/G *, 0( 8143F,%5/G'7 (, (( 0'() 07 () ( ) ( ( 7 7 (# '- ( 1 8 3 0( ' ( )( +,, 7 ( 8 '( ( ( 88 (* 1*E 3 *., 8 3! -,!#""!-".##!"#8-"*0.! -,.-3.#10"-5.6*#123#!+1,+0, 3-,!#@!#1#3" +# 7 7 '() '+ () () ' 7 1 ( ) ( ( ( ( 3F>,&::6G $' (8( ' ; ;$ 7 ( '+ /

() * 7,( ' * #' ' 88 ( (8 (- ',)7 7 77 $ ( <0( $ 87(7) '7 8 (2 * 7 ' 7., 7.(( )77 7. 8 ' ) ) 8 ' (, (( ', ((* 7 1(2 * 3) 7, ' 7 L 7 *) ' 1(3,( ' 8 (2 7 (,)(2 7 1 3 8 '7 2,) ((; ; ( '() 1) ( ( - */ 1 ) - * ( ( + ( + 5 ) -* - *5 ( - * ( ( 3F>,&::65%G '1)( 3 ((7 '7 ( ( '(, 888 ' 8 ' (8., ( 0 '8 7 1 3, 7 (8 #+1 +-+! 8+,8-"*! 8+#!"! 3! 8+3-**#,+!"0*#,!+193! -,05. /0# $ * *,)' 1(3 () *,(( + 7 7 S7 ' ((7 ($ () * (8;08() ;' ( (,0( 7., ((7 ( 7 - - ' ',' ((, 7 7 8 ( (088 )' ( ( (80 2.( ((888 (( + (2 (( ' +2 * $'''20'8, ' 8.(). 7 (7 ( '8, ( 1'8 7 3 7 )( (, 1 " " 3, ( 1

" 3 F(,&::6 &:G (( F!,%%:G *, (),78, 7, ' ( 8 #((* '() 0( 2,'<' + $ 6( ) ) 7 88 (, 7 2'+ ' ( ( 18) 3 6 8 0, ) (,) 8 ' ((( + 8 88 8,0(' 7 () (,')( 88 (, 7 F(- '. 8 G () () 1 3 FC, %%G, Q ;0; 1 ( + 3 ) 3 3F> U,%%56&&G' 7 ' (. $' ( '((( 2 '8 '. 7 7 )'(( 0 F, $ U?*,&::G#)' ' 0 )( 8, 0 +2 (, '7 ) ( * 2!-1#1#!"7.#!+-0"3#+0!. +2#+ $ * * ( * ) ' 1*+(*;7 3,0 8 *+(*2 0 ( ( (((' ( '+ ( $'+ () * 7 0'+ () ().8 7.( (* 1 3' 7 $ ( (8 ' ; ;$, ( 8 ) ' 7,+O( 0 (( (, 7' 7' *2, ; 7 *) (), )' 88 - ', * 7 - + ( $ 7 13 () * 8( +(, ( ( $'+ 1( 2 3 1.2 3( () * 8 (( 6 5

;. 8,) 7 (( () ( ' () () 6 (, (( '8 ( (( ( 7( I ; 02.( 7 ( 8 ( %5: %%:, ( '+ ; 7., *2 ( 7 ( *2 * & $'+ 12 3 ( F&:::;&::G (. 88,) 7(7 '7 () *,0 7 '(),(,07 ( ) ) ", 7'7) ( 0 (.((07 77 (( 7 ' 7 # '-,' (, ( " 88, ( 8 ((* 07 88 6( 2 (( ( 6 I 07 ( ' () ' (* 8,2 07 ( '7 7(( ( $ 7 () F( G ( * '7 *+ < 7, ( + 8 ( ' ; 8,) '+ 7 * 07 ( $F%G( 6' ; ;$, $; ; * * #7 'FG ( 8) ' $,7(.)'.7 7 ( ; F+( 7 )< G, 8 F< T 8G,) ((( (.(' (7 7, ' ; 8F& 7G, $F.(,8,,8 7 G$((. $( (, #) ). ( '88 ( *. 8) *) & 0 *2 *) '"7, (? + %%, )8 ( 2 ( () *, ( F? +,%%G$ 7! # *. (;8.( 2 ( F,%%GR() 0 7, *2 (),1 3 8 7 ),0( ' 8 ( () ' 7, * F(,%%%G$ 7? ( (( ((* (2, '7,0( ) + 1' 3 '- * F?,%%/G $ ( '1 ) "! 3FY (8 U?,%%56 /5G %

7 7 ((,) 8 7, -,0',( 8 ' (. 7 *0 ( $ 7' 7 ; ;$ '((,' 8 8 '7 7( 7( ' * I7 ' 7 8 70*(2 (, 8&::& 0 8 &::# ) '* 7 ( 7 ) ( 8, 7 ' 8 (6 (,) (), 88 ( ( (- ((7 ( ( (- ' ' N ' ' 8 7 0( 1 7 3 (-, ' 07 ' 8,)'0'* (8 0&::&$ 8 0 8 * 7' 7,( 8 *.'.( 8 "8, 8 7 0 * K 0> 0( 88 88,..( () F((' ()?#", >>G,)( '* * (7 ( ( ( N ' 7 ( 6 ( 8,(),) ( * (!"03!0"#1#.!6+# $*2 ( 7 1 3 () 8D * 7,0(' + ( 0 '((* 17 3 () () F>, &:::G 0 ( 8(2 * )'- '() ( 8 %0&::, (0 ( 2 (* 1 () (2 * 3F%;%%:G;*( ;,0 F%%:;&:::G ) ( 1 (3 * F8 G 7 8 ' 7 F*( &G, 0 2 ( F&:::;&::G'7 () * (F*( G' 7 () 7 - '((* (2 * + ' () * 88 (* (. ) ) ((* 6 ' 7 '(),' ", ( 1 3 * &:

" ( ( 0'* ( ; ; $,)7 0) ( 81(2 * 3 +( ( ( (8 ''(- ' F*( 4G,( ( F*( G$ ( 8 ' ( ) 1 370 8 '<(- ) #,' ( +), L '8., 88 ( 7 8(2 F*( /G#' '+ 8 (( ( ( 7 2 F*( G 7 K 8'7) '* * (,) ( <( () () ' $2 ( 0' ' ) 8 * 6 '8 7 + 8) 1 8 3( () 0 F*( 5G ( 0 8 * < ( ( ' () ( ) ( -7 88 7 )((. ' # ' 18) 3 ((* '() ( () 7 0 S7 ( F*( %G * ( ( '. 88 7 $6 0 0(( 7 (, (((( (, '8 '. 7,) ( 1(2 * 37 &

&&

PARTIE I La construction du «problème déchets» : Analyse de la politique française de gestion des déchets ménagers &

&4

; Introduction de la partie I ++ 1#"#3-,+!"03! -,1#.-.! /0#8",E +#1#<#+! -,1#+123#!+*2,<#"+ $ ' 2 7 ( * ('* $ * 7) ( ( ) '<(8 55 ' '72 '- 1* 3,' 0. ( +2 ( F?, &::G,)7 ( ' () (8) "C,( 2 ; 708 '( * 7 %I' 7 ) ( - ( -)' &:: '( (('*+2 () %:, * ( 7 - ' 7 0( ' 7 # %%:, 88' ( )( 82 (2 *,) (2 *) E,* '7 &::: ) - ) ' ( )( )(( (,) )( ' ( * 7 '$ ( 7 ( 2 (8, )' ' ' * (8 * 8 0 (,0 7 '* (2 ( $) () ((E 0. Z ((- ( < 7 7 ( $'- 8 ( 2 ( ' ('7 ) * ) (2 ( )'- () () & ' ( ()F() G F7) ( G ) 0 ' () K,088 (), (( 8 (), 2 K, () 8 (2 (7, ) ( ;+( ;,) '() = 1 3 (2 *,' 0 7 8D7) * ) (2 (, 8 0 7 () $ (2 ( 88 1 ) 3 ( ( 3F!8,%5,( 8VU),&::6 &4G ')( 8 ' F%G, 1+ 7( 3F/GF +,%%/G & M * R> +, () () ( ) 7 6, (, 7,8 F> +U*, %%56:G &

$'- 8); 7 ( ) 8 '7 () * I ( ), () 7 - -,) *(+ #(' *) 8 ((E. ' (8 (8) '( ( 8 0 ' ( *, ( '() ' () )' (( ( ' ( ((*, ) 8 0 ' () (), 0 07 *. ' 7,' 8 1(3 *, 80 '6 ;,+!"0*#,!+193! -, 6) 'F,), ( 8,,JG ( ( (= ; 05. 36) ( ; 7(,' 0 (. * ( = ;!#""!- "#6) ( '() 7 0 * =, (, ( 88 ' ) ' (, 7 ( '*(( () 7 8'(# 8 '+ ( ( 2 (,(( ( '.( '((* *),#.#3!0"#3-<,! 7#1#.-.! /0#05. /0# 1/01 /013FC* 7,%%64G' ' '7 () () *,0' 7(2 - & ' 1 3F* ((?,&::464;45G) '* 7 '+,( * '+ () () 7 0( ( 7,) (2 ( ( ( 0 8-80((*. 1 3F",%%6G ( ( 7 7 7 0 ( 1 / 1 + / 1 &( % "+ 7 /01& ( 2 (( 3 3FY (8,&::6/&G 8-9 )/ ( ( ( (1 : / 1/01*FC*U 7,%%64:G * 1 3 -* ( 3 3F> U,%556G &/

; () () ( 0 (2. ( '7-7,' <7, 1 3F> U,%%5G)(2 ( (*2.)7 7 (), L '+ 01 ( ( ( ) ; ( -* 3 F, %%6/G () - 7 '+ () (),) 1... 3F,%%G ' () ) >, 7 '() (2 ( 8 2 ( 12 088 8 '() 38( ' 1+ 7 () () 3 F>,&:::G 1((* 7 3 ( 1 ((( (3 - * + ( ) ( ( ) 3F> U,%%56G" ) '((* ) )7 08( ( ( '.( (8 (0( ( ' ( F>,&::G * 0 '7 8(2 * )'- () (),8 (7* 7 (2 7, 8 )(( (2 (,7 * 7<$ 88 +) ( 7 ) 0 -.(( (2,( ( +). )' 0'- ( ( Y* 7 (( C 1'! 3, 8 '1 3FM?,%%G$ ( 7 1" 3FM?U>, %5G) 8 ' ( - "-+ ( [)\ 3; ;1 ( ( ((. ( CD >C,M@,? $P,> " & $ ()'8 761 / 13 1 3, ' (( )1+ 9 4 3>,&:::G &

3; $( () () 8 '.(L ' 0( ) 7. ) 8 () * 6 8 ), ) ' (, '(( 7 ', ( (8) ' 7, ) () () (( ( () 1 3 & F>+ U *, %5%6 4:G, 7 ' 8 88-3 1 3F>,&:::G, 1 3 0 'S7 ) * C $ ( '72 88 ( ( 7 '( 7 0 1" 3, 1 (( < 3FY (8,&::6/G, 7 +) FY (8,&::G,' ( ( 88 " 7 ( *. 708 ( ( *, 7'(( 8 ' 8 (2 1(3) * 0 7 $ () (),7 ((* (,7 ' (88.( 2.( 4 ( 7< ( * ( )7 8 '< )'8 Z'(2 183 () () $ () () ; ;((E ' ' <7 (( ( 88 (. 7 ) 1 ) 33F> U,%%565G, '( ( (.08 <, 7 +2 ( '+, () 0 * * $ '+ (( (> ( (, '7 8FC,%%G (),!>- ( 13; + ;, (( ' ) ( 7 < 8)'0 72 ; 1 3, ( ', * S7 ) 1 3 3 & )8 )' 1 7+ (, ( /01 ( 9 ) = 3 B* (2 88 * (7 ( F>+U*,%5%64:G $ ( F%5%GF> U,%%5IY (8,&::G 4 $' ( ); ( ( 7 '" ( '7, 1 3 3F> U,%%56%G &5

; 1 () ( 3 F> U,%%56%G'(' 8 ) (( ( 8(2 *,) 7(2 ) +( 8 $'8 (() + ( 7 8,' ) (8 *,7((E 8 0' 8(2 * 7 ' 8 '+ 7 (2 (7 (7 1!* F> U, %%56&:G 1 ) /013F$ U,%5%645G, ' ' ((E 88 (7 ((1 ( ( (( /01[ \ ( + +(, + ) 3F$ U!2?,&::46&/G 9,+!"0*#,!! -,1#.93! -,05. /0#.#+!C-.-< #+19,+!"0*#,!+#!.#+7" 5.#+ 103- @ $' 7 08 ( '( 8,( " -&... 3 F? ;9,%%56&G$' * S ' () () ) (( 1 3 F$ U$!2,&::46/4G ( * ' '() 0 1 ) / ( ( 1 * F$ U$!2,&::46&G 7( 0 2 88 ((8, ( 2 ( 7 0 ' F07 ' G 7( ' 8 '7 )() * +() () ' 7 ) 0(7 ', 0 (F$,&:::I?)U* +,%%5G, 7 ( 7, )'0 (8 0 *, S7 () ' 2%/4 $'((* ) E.+( ' 6 8,) ( ' (), +( 8,) ( 82 7 0 &%

( ) # 7 '- 2 +( ', +( ( 8, 8 '8 8 ( +( 0 1( > 3F? ;9,%%5G,( "9 F%%5G'7 ' 7), ( < 7 "( +( ', $, +( (8).() ' 7,(( )2 1 3,) ( 1 * () F$, %%G $ $!2 F&::4G (( ( (. ) ] 8T ) T8; 8 7 ) 7 8, 88,,)(( '7 8 7 ) 0 ' (8 '8?@ ;! ;! ; " #! $ ; % ; ; & $;"A /@BBC1(DE/8FFG1(/@BBH1 $' +( 8 '- ' (, < ) * * 7.(7 *. 87 +( ' $ 2 7 ((( ' 88 ' 8 0(2,' * ' ((* ' 8,- ' ;., ( (() '() ;'Z'((* ' 88; ( ( (7 8 7. 7 ' F$ U$!2,&::4G 2, (82 ' )88 ( 8 >(( ) ( ' 8( )( * ( 2 )F>*,%%G('< ( (8 (( ( ( ( '20'8, )' -! ) +( 0) 6, ),( '7 F,%5&G :

; -, (77 (* 7 ( # ((* (8.(+.( (,7 7, 8 ' 7,. ( 7 ((* 0(7 8-8 ) ( ( + > 0 ', - 0 ' ( 2. (2 $'.(,7 (( ($ F$,%%%G( ) 87 (,)8 882 ( () 7 $87,,- 7 ) 88 ) +( '.( -*, ). + () (),(( 0*) (+,)8 *. ' F@W,%%G",' ( '* (). '(. 0 *. ( ( ( 8( D * 7 (( 07.(8 ( + ' '() ' 2 7 * (( 0 (.8 8,.( (, 7, '.( ) 87 * * ' ( ' 88 - ' (* (802 ((8 (8) 0 () *, 7 '7) * ' ) ( 8 *. " 7 * * '( ;. F?. ;>,(9,%%5G 7'( (7 ) ",'"87 (.,((( ) 8' () () 87 0 '( 0 '* $' " ;1 ). ">3 F$, %%%G ( ( $ ' ( 7 ( '<,) ( 6( ( ( 0< 8 ' '((* 7 (( (M;! F%5&G)((.(7 O 8 ( 0 +( 6 1 ' < ) 3F,%5&65%G$ 7 " 7 ) () (( 07 ( O 8 () *.' (' () '- 8. 7 F P, ( 9, %%5G.2 '72 6'' ( () @W 2 ((($ U 61) ( ( ( ( ( >( ( 3F@W,%%6G

( 7, ' (, 88,) 7 < FY (8,&::G "8,) ) 8 *.,$ (( ) ' '() 1 / ) 1 23, *) - :)3F$ U$!2,&::46 &G @#"3 3#1#123-0<#-0"0,+<#1#.-.! /0#05. /0# 1I ( ( )( ( ( ( 3 F> + U *,%5%6G () 8((E (* 7 )(() () $ (7 ; *. ',, ' " ; 8 ( 7 1B 3 - ) 8D ( 1(2 * 3 ' '<' ((* (2, 1" 3F,%%G,) * * (0 ) ) ' 8 ) X( 0(NN #, 88. *) () * ) '8 8 (* (,) 8 0' * ( (), (. (,( ( 7 - () 8D * '' 8 ( ), ( * 8., ( ( 81(2 * 3.; 7 07 (, () * ( ; % %%&$ *2 '((;<, ( ) (, ) ( 0 * 8 (2 1/01 9 3! ) 3F*,%56AG #, ( () 8D * (* - 6 $%&'($%%'.* +##,-.! /0#1#+123#!+F*( G $( 2 *,7 %, ' ( * (8) (2 ( () ' %: ) * (2 ( (( 7 ) 8 1JJ " >" 3F,%%65G &

; ((* *+ (2 * ' *2 8D 2 7 ' 27 1. 3 *( %,>2 * ' 7 %, 7 8(2 7 $%%'('''.* +##,05. 310"-5.6*#123#!+F*( &G ;)) 8 ( 2 ( ' (, * 8. 08 %5:, ) ' ) * ' ( (,) 7 )0'((* *) (2 7 8 ( %%&(( S7 $1 (3(2 * 1 3 () (.. ( &:::;&::67.0!-,#!"#.,3#1#.-.!/0#123#!+F*( G $ 2 ( (. &:::;&::, Z'88 7 '7 (,) () $ * * + ( ( * 7 (( - (* * (* 7 8 '., () ) I ' 7 " )' I) ' 8 '

4

] *( "C ( 2 ; 7 0 *,7 - %,) ' () 8 #7 * 7 - ' () () 0( 2,88(' (( 7 ' 8, (, 88 )- (2 2)''' 8 ' ' ) (( (), + () () (,(( ( " F%G$' 8 '1 : / 1 3 F, %5&6&G 1 +) /013 0 ' ' 1 * F>+U*,%5%6/G) 0 -. 7 2 ) ' ' '(' 8,. 0' ) * $' 7 * &,(.8. (,) ( ( ( *, )' 1L 3 17 3, 8 )7, ( ' 7 () ' $' ;"( () 0( 7 8D8 (2 * $ ((*+ ) 7 7( ) '() 2 # '- 7... ) () * (8,( ) ) *(, ' 8 ((, >2 8D ' 7 $(;7 ) ( ( D 8.,)( ( () %:) * 0' (), 8 (2 * (* $;/- % 7 0' * 0(. & "%/&,::::: * ( C "%/, %:::F? +, %%G

] *( Section I. Naissance d une politique sectorielle entre préoccupations hygiénistes, rationalisation territoriale et enjeux économiques 2 (2 * ' ( '*+2 () F +,%%/G 7,, 1 3F,%5/G,(7 ' 2 (D )' ( 7 < 7, (( ' K.2, + ( F?,&::G$'(( * ; ) '(. ; 0'')( (8) 0 $ 0 ' ) 0 8 % 2 2 7 1*+ 3 8 ' 7 2 ) $7 ( 8&: 2 2 I 7 ((E ' * #7 '. ' 27 2 F">G %&/ ' ) ' * O)< (( 7 F?,&::G $ ) 1() * 3,'( 2 1( 3 ( ' (), '7 ((- 2 (6 () $ 88 *) )( ( 0 '*+2 (), ) ( 0 * ( ( () $. 8 %) ' ( ' 27 7 (, ' ' 1. Un effort de normalisation technique des équipements de traitement 7,!$%&40,#"-103! -,,-"*! 7#2"+# $' * C 7% ( ' ' () 7 %/: (8 ) * ( 7 (, 2,) 27 88 '7 ' 7 (), )? + F%%G0)8 (8'13$ ( %/:;:( 7' ( 8 7 ( 8 *) $' () 7 ( 8, 7 1 3,(. ( ' ' ( (' *88 ( 7* 01* L 3) 1 307 ' ( * 2 7 0< F?,&::G /

] *( (( () ), 8. ), ) ( 8 62 %% 8 * (''* * +( )8 7 0 (7 ( $ 88 2 8 +( * 6 >2 ' 7 2 *, >2 ' ( *, >2 ( * *(, F? +,%%I,%%G 1 3 F 8 +, %%G ( ' ' () * ' * $ ( *) )( 7( 7 8 '- (8) 6 ( %/: ( 2 %:I 7 ( 0 ( ' * ( 7 (8% 2 &: 2 47%/& 8 1* L 3 8. ( ( *) 0 ( $ (2 * (; 2 )(; '*+2 () $ && 87 % 7 0'7 ( '*+2 () (( (, ( ' ) (.,) - ) ( ( ) *$( ' 7 ((E (( 0 ( ( &,.( )) ( '*+2 () (( 2 '*+2, ( 7 ' 7 ( - * ( ', ( 1* L 3 K 0' ( 1 3' ' ) ' (8),) (7 %: ' ( * ' 7 >2 ' 7, 0 * ) '() 0( 2 88 (( %/: %: ' * (2 ( 72 (() (7($ S7 7 (7 8(0 (2 * )E 7((,( ) ( 6( (L7 ;* ;)( (2 *) I'7( ) ( * )8 ', '(( *) 8 ( 7+7 )( 8( 1& ( ( ( ( ) 3 &&87 % 7 0'7 & 1/01 3 &&87 % 7 0'7? + 0 ((. ( >; ;>,? $ F? +,%%6&%G

] *( "! "1#$%&4D0,#* +##,3-2"#,3#1#."-103! -,,-"*! 7#0!-0" 190,#128,! -,1#.,-! -,1#123#!+#!1#.,-"*. +! -,!#3, /0#1#+ 2/0 #*#,!+ $ %'7 (( ;( ( *+ (2 *) ; ' (( 0) *. 8 (( 8 *, 8 ' ' F7 G $ ( ( 8 * 7,( +, ' (, (( * ) @K+ @BHK ;8,-! -,1#123#!6$ ( 8 * 6 1 ( ( ( ( ( ( 3 ;$ (( "#+-,+5.!210"-103!#0" * 6 ;' 8 80' ) * ( ;( 3-**0,#+'.92. *,! -,1#+123#!+ 0(' * 8.( % ;'.,+12"!#*#,!0@ ; (( 7.-" +! -, 1 3 ( ) 8( 8( )( 3 ; $'F# (( ' * G $8' 8 * '( ( ' 7, '#" F# ( ( '" * G,)7 - %/ (02 ( 7 (( * * 7. ' ( * (7. (8 ) ( 7 (, ( ('#">" %%&,8 ( 7 ( )'.( *) 7 '.( #,7 %,'- * 7 ' ' '.( (( > '( 0 * 6 ' (( ' 7 8( %/) 7 1 3 F (?, %%56 %G $'( '7 )( ( 7. $;/- % 7 0' * 0(.,, 5

] *( F "G8 0% %) E (, P * 7 1 ( )3$ 77 ' %/F8 (( ' 7,) ' ' '((7 (:- %/G7 8 ( 7 0 ( ( ' 7 $' 88 *) ( %5:,7 88 7 (' 7, '- ( ' )'< %5/ (72 2 8 )( ' L (*) F *. 8 G '(().)( ) ( ( 0 (*, L )(,) (( L & K.*, L 8( *) %5 # 0 *) ) 8 L )(,. %57 0 ( *, 7,( 1 3 F "G *,)( (E 0( 2 7, ' ( '( ' )(,(()7( ( 2. La mise en place d un cadre local pour la gestion des déchets $; %,7 '8. ' ' *, 8 7 7 (., 7 ( '((, ' ' 7, 7 '* 7 ( * $' - ' *,., 7 7, 2 $' 0 ( (7(, *,+#"7 3#.-3.<2,2". +2-0"#883#".#+,2<.!2+!#""!-".#+ #7, () (7 ( * * $ ( ' 27 (, %/:, (7 (,) (7 2 #7 ( ' 0 ',8 %/ ( ) ( ( ' 7 (F5:G 7. ( (7F G 7 ( ( 7 7 (' 7 ( F$,%%5G & $ 7 (( ( ( ' < 88 ( 7 %

] *( ' (, O, ) () ( 7 * %&,5:^ ((8D 7 ( 7 *, *88 * 8 (( $ 7 )(, )' ( ; ; 8 ' 7, 6 * ( * 7 ( *. < 0('+2 $ )( 8 ( 8 7, O ' ( 7) * $ 0'7., (7 88 6>2 ' ( >2 ' ( F? +,%%G$ * (. 7 ' 2 ' 27,. Z'7 7 (,) ' ;., ( ( ) ' 8 ' ( #' %: - ( ' 2 7 ' 7 < ( 8;7 ') ' 1 : 3(('")1 ( ) ) /013 F$,&::6/G $ *7'88-8( ( 2 (* () * #, (* % '8. ' * ' * 7 ()(.((. 7 (6(( ', '( 87 %( (. ( ::*' 7 * ( 0( & 7( ' 7 8 8 (( 0 7 #+2. ' 27 2 F">G, 7( 7 0( %4 +2 7 ( 7,!#,+ 8 3! -,1#.9,!#"7#,! -," 72##!"#3-0"+F.9,!#"3-**0,.!2-0" ++0"#".#+* ++ -,+1#+#"7 3#05. 3 $ S7 ) 0 ( (7 7 (,) 7 (( (,8 '* 7 (.8 7 ' O 1 ( )( 3$- %, 9, #& & * 8. 8 6( 2 * 8. 0' %5:, 0) ( ::* 77 ( +2 4:

] *(. *) ' ; E7) 7)") ( 07 *, ) ( %:. 7 8 7F 8 +,%%/G$' 7 (77( 7 '(8 ' 88 ( 8 ( ) 2 ( ' 7 ( ( *) C 0, 0' 7 (7 7 7 ' ( * ' 7 (.,' (( (8) 0C F 8 +,%%/G$ ( (7 ( 8 (( I ( 7 88 7 8( 7. (' ( ( ' 1 3F 8 +,%%/G) 8 *,) '7 7. %5:;?+ %54,("C; (7 (07 "%%&,5:^ * FC"G$ (, 7 N )+) ', ) 8 (7 F8. G $ * (7( 7 7 (( (.( ( * ' * 0 %6 %/% ( % -0 (. & $7 ' 8 '*, '. ' 7.8 ( $ 0 (.(7 +2 )( 7? + F%%G (. ( (7 '8. ' ( 8 )'88* (,)( < ( )' * * (0(. (8F * 8 7 7 8(L) 7 G" '.() ' (( ( ( 0 (. 7 (F8( 2 '2 7, '(G &! F%%G, () * ' (.,7 ( (.$' - (.() ( ( 2 'I >2 ' 7 87 * ( ),) >2 ' 7 )( ' (( (. ( $_;55/- % 8 ( 4

] *(?87 )@BH88FFK LM 2$E(8FFN@H $' E * ( %5:,7 %5&,)77 7 L.!, () * '7 %5&,.7, ' 8 () - 3, 7 1 )3$ 88 (' '(( 2 0 (7 (( ;) 3. La timide entrée en scène de la planification territoriale (8)2 7 %%&,7' (8,() 2%/% (8 ( 70 -L ) * 0(8,)' ( 8* ' *, ( 7., 87 0(7 (( 2 ( #3- @1#.923#.-,12"!#*#,!.3-**#5+#1#.., 8 3! -, 8 (2 7 ',( ) (8 7 2%/47. ( %%&7 #!" #!", ' (2 (8 1 3 8 ( (*) *+(*), ( * ( 2 0 8'7 4&

] *(,' '* ( )' (, 2 ( 2 0(8$ *. ') ( 8., ( 7 ' 7 '"0) 8 * ' * "%/%, >2 ', ')(, ',7 ( (8 0 ' * * (.) ( - 8 1 ( ( 4 ( 3 & $ 72 7 ( ( (2 *, ( (-)'0 '" 88, *7 ( 7 7., ( )( 0 ) 782 $ N (' *(.) 7 8 1 3 ( * ( )7 ( 8, 88 7 * ( N ) ( 0 2 ) 6 )( 1 3 ( 1 3 8 8. ( ( ()0 ) ) ) (( (.) %%&$) 8(2 ) ( %)2 1 3 8. 7 $' 0(8 N 7 ( O )( (8 ( ' 8-3 4, ( 7) ( + ( $ 8 (8 1 3F? +,%%G$ *. *) '( 7 O)' (),< 7 ((., % K( ' (, (,( 5 % )( ( ( 77 (, ) $( F %/G (-L * %/7(2 2 (8$ '* 8 ((8 * C & /%;:7 %/% $7 (8 * '( ' ( (, )' *.'( )(, 7 ' (8, ' *' ' ($' 82 %/ 4 &&87 % 7 0'7 $ ( ( 761; ) ( 5 ;!5 ;!5 ; 5 4

] *( ( ' ( 7 ' 8& ) ( ( ( 7 '";#,",,#;,. ' 7 (8,) ( 7 # '" +2 (8 *, 8. '() (7,) (. '" FU*,%%/G 7 7 8 ' () () * 7, ( () 8 #++32*+#0. /02+* +,!!#0"+190,!"7.3-..#3! 819,7#,! "# *(.,)'( 2, ( (()C ( 2 (8, ( 2-0 7 7 >2 ' 7 (8, 0 (K., 7 88 $ (8 88 ' *, 0- ( +3F? +,%%G 0(. ( '< (8.$8 S7 0' -) & FH,&::G6 *(. 88 ((. ),. ",'( 8 *) 88, (' S7 2 0 ' -),) (),' ( 8 < +) '. 0) *,( ( ( 7 ( (8 ( 8 ' ( ( ' ) ( 7.$( ( * (.8( D)8 7 ' )'( < ' * %:, ) 71 ) 3F? +, %%G ' ( 2 (* (8) '7 ( 1 3 F? +,%%G, ( ) 1 ( ; * 17 3 FY (8,&::6G & K E ' '. 0( -) (8 88 %5& '. 5( 7(. (( %, ' )< ; ;%:^ ( F? +,%%G 44

] *( ( 43 F? +, %%6&&&G $(8( 88 7 %)( 80 (', 8 7 8 ). ( 0 $0 '' ( ' 8 0 %/%,) )( ((- 8 (,D- ) 3 & 4. La valorisation ou l ancrage économique du problème déchets $7 *,) 8 '- ' 88 7 )'0( %%&,8 (( * ) 8 ( %,'( 7,) 8 ( 7 (( 8 *,((E %:. (,)( ), 2 77 C $ ) ) * 7 S7 ' ) (2 7 0 (2 * ' ) 9,12#,1,3#2,#"<2! /0#1#.",3##!..!#0<+..<# "C, ) *( % ( ( 0' () ) * F?,%%5G$ ( ( ) (+ ) * (8)0'((* *,) 0< ( 12 ( 2 31 - * /01 + ( " ( ( -" *( ( " 3F?,%%56G#,'. ), ) 7 ((E ( ( 0 (, )' ' * 0 ) 1$ 73 ( ( 3 3$- %, : & $- %, : 1 3() 8( 8( )( 3$- %, 4

] *( 7#7, ' ) ) * ;;,%4 *2 1, (,- * ( 3(:+( -6F *3F7,%54G$ ( 2.( S7 () 7 ;$* ' 7 (2 (( ;; (. 1 3. (, ( +2 ( C 87 I #, () 2 0 ) 7. ), 7. 0 ( ( ' 7 "%&(8.(( O &, ) ' 7 ((, 7 ) '0..( (2 $ 7 "C,.((( %4 ' (( 7.( *6 1((#) 3,> ' ( ' 7 (I 1((!3 ( '. ( % ( *) (8 *, ).() ) ( 2 (* 8 () * '('- ' 7 ((8 " 7*, ()( (( 0. 8. 2 ( 2 %,7, 7 ( '#"F?,%%56G '. (( ) )' 1 () 3 * K) ) 7 0 ' 7 ' 8 (, (( ) () )( 0 ( ' 2 ( 2 $ * (( ( ( ' F7 'G 2 ( 2 + ) 7, ( (2 2%, 0 7 (. F(( ;,7 G,(8 0 * 7 - @BHF() - * + /01 3 (( @BCF( ( ) 3F(,%%%6/:/G & $ ((,( M?0 P, (?., 7; 8 4/

] *( $ ( 7 * '( ((' ' (,((( 1Q ( " )3 F7, %54G $ 1(2 * 3( 8 '8 ) '. (,) +2 ) ( 9"! -,19-0!.+23-,-* /0#+#!3-,!"3!0#.+ %'(( 7 +( 88, %: %5:7 7 (( 0 1 ( E /013 FP ) @BHK,(?,%%56%G$' 7 (7 * )8'- ' (+( * ( 1 ( ( HF( + - *, " ) " ( ( ( ( ) ( ( " 5 ( + J 3 F?, %%56 G 8 '( 8, 8 ' 7 1 ( + 3F?,%%564G ( '7 ( 1 * (( 3 & $ * +( 8 1;(31; 3 7* $,( 7 8 ((. ' 7 *, 0 7 - (($' (8 ' ) %%1; 3, 7 ( 8+2 7" $1() 7 3+ %%0%%:88 8') + $.7 +(.>' 2, (8 7,) 1 3F?,%%565G,0' ( ';. ) ( (!?. 1 3 ( 3F?,%%56&G & %/0%5%, '(,( ( 4 8, (0 ( ' 7 7 * (( * FG>2 ' 7 1 )+ ( () ( )) " ( 3F?,%%564G 4

] *( $81(2 * 3 )'- () (),' 1 3 ) ' (, 0 ( ( *), ' 0 8 ) $ (2 * +, 7 ' *( '+ 8'+ 88. )7 '7 (* ' () * Section II. Le paysage institutionnel et social de la mise à l agenda du «problème déchets» $(* 0' * %: ( 0' (2 #, ( 1 () 3( 8. 8( ' 8 ((. '( 7,' () * (2 7 7 0>2 ' 7,)'0 ' ( 2 *,.72 7 % '( 7 ;(), %: )( 8 (( 6 ' (), 7 8) 8 ) 7 ( ' 7-7 '' 8 ). ( - ( 0' * 1. La «mise en politique» des déchets dans un contexte institutionnel marquant #+123#!+-5?#!1#.2<! *! -,10,-07#0, +!6"#1#.9#,7 "-,,#*#,! M)'((* 2,) * 7 - ' () (),8 *. '( - )' >2 ' 7 $ ( >2 ' 7 CD ;1M & M ( 3;, %, 80- $ 0 ' ) * 0(. ( 6(, ' () *, (' %, ( 0 ( 7 >2 ' 7 F,%%G- ) '7 2 6 % *, %/ 7 0(. $'88 ( * 7 0 8 0 45

] *( ' F * 7,%%%G$() * ' '((( *2 7 ( 2, 8D 8 (F,, G *2 * 7 ( %:, ( - 07 ( ( 2 1 3 *) (2 () ), +( * <. 81 3 F,%%6G$ +2 (;8-L () ) *, 0' () 8D ' 7, - ( ( ( ( 73F* +,%%56%G#, 1 3,. 8 (+, $ * 7 ( (7 ( & ( 2%&2 2 8. ' () 7.*, '0 ( 7 (( 7 (("%* E 7 7 P L F!""G' (2 - (( * (( ' () ( 7;( *8 >2 ( ' 7, ', ', ')(,, ',7 (( 8), (), ' * * ;( 7. %40 CD 4 ((,) 8 ' %, (( - 7 () ( ' ; K. (2 *,7 ' ) () ) 6 * ((* 1. (3, ( ( ( - ) " ( ( *F> U,%%56/%G & ' 2 ( 2,) ( 14 3F *7,%%G L 2 () * 8888 ( _;:&7%' 4(7) 1 + ((3 ( )3 + 3 4!"",,,$ CD,%4 1(E77PL) ( " R ( ( ()E77PL3F,%%G 4%

] *( $' ( 8 7 ' 1 S T 3, 0 %,'#" & 7- L - 2 '(( () *,08' '( *) (8) F$ U$?*,%%%G "8, ( ' 7 )( *, )'7 ( ( () *, * 0 ' 2 ', F ( ',< F ' * * G$ 8 ( 07 - %%,2,F$ U$?*,%%G) " F ' 7 G ) 7 " F ', * * ' 7 G ",3#D*-!#0"1#."2<.#*#,!! -,#0"-2#,,# $ ( 1 () 3 * C 8 *0() ( 6( 2 7 ; 4 2 * 7 - %' 0. < -) 8D ` ' 8 7 8.. $ 8. ( ( 2 (2,. '* 7.,) ' * F%%G 7 ( ( '7(- 8D ( '8. 8D,' 7 ' (,'*',(( * (, ' 7 7 ) () ( 1 7 + ) 3F,%%6 :G $ ( 8D ( ( ( ( 0 7 ' '(. 8 ( L 1 3 C, ( )'0 C ( - ( ( -0,. %%: Z CD 7 ( (((0 ( _;:&7%, & ( &%/,'#" - 0 ( 6>2 ' 7, ', L ((,, 7 >2 ' 7 $ '#" (( >2 ' 7 ( >2 ', 7 %5: F?,%%56/G 4 7 T44&T "" "( 7.* " 7 ( ( * FG>2 ' 7 %50%% :

] *( $ 7 ; %,)) ' 2 *, ( ( (( '( ) 7 *, (( ( ;(+, ( ' 7, '* $ " 7 ' * (* ' 7 I ( * ( 7 L ( ' 0 ' L ( (7 () & I ( )(((2 ( (8,( 0. ((- 68 *('* I ' ( 7 7 ( ' 7 #7 (, 7.* < 8.( ( ' ' 7 ( ' 7 ) F ( ', %;%/G0' (7 7 F& 2 F%;%5G 2 F%5&;%5/G( G)1 5 (( ( 3F,%%G ( 2 ( () * )7 0 ( 8 ' 7( * ; ( 2, ) ' 8 (), ) ( ((((0' () 7 4 2. Faible saisissement de la question des déchets par les écologistes,#5++#"#++ -,23-.-< /0#0!-0"10"-5.6*#123#!+ $' * (2 ( () %: ( ( 0 () (2 ) '* ' 7 2 %/: %: -/01< ( ( 3 " /01 "2 3, 7 T44&T "" "( 7.*, & $C ( 7 8D - + 7 ( ( /013, 7 T44&T "" "( 7.* 4 1 3 4 F,%%6:G

] *( )'( (( 1 7 3,) 8 ( 17 30' (2 7.$ 8? %/,'88 ( 9 %/%;:, '( (- ( ( ( 7 > %4, 7 $N % & ( ( 72 ) 7 7. ) 7 $ 8 7( ' %/:,(' * ) ( FU L &,) 7 U7, %/5, V 7 - %:G$( ' 7 E.7.-.6 E Q %&, L % 72 7' 8' ) 7 (,'()' '(() 8 ' ' () ' 7 0 M* +F%%5G( 1 3(. 8 %/:; %: 2 ( ( () 8D ' 7 (( 7 ( 0 (, (88, ' (),.72 %/5 $ %: ' () (' () ',7 (. ( %4,. ( 0( *+(*2 ) 0' * (0 )'.(07 7 72 ' 88 '7 7 (( )'( (2 * ( 7, 8) *2 7 (( 7,7 8 (2 $ ) 8 0' F?,%:G ( ( 7 (2 7.* ) +2 (7 ; + ( 7. ;' ( 0 18 3) () *,)7 +2 ( (, '(.7. ) (. F, %%6 55G $ () *, 0 ' () 7, ((E. ( (( 7,(2 *. 7 +2 ) F(,%%%I,%%G$'(( ' 7 ' () ' ( ' 8 $ (()08. 7, * ' 2 8 (F?+,%%%G & 72 27 ( 7,?+ F%%%G,0- ) * - : : 4 + / @BNC1( ) *F* +,%%56%G &

] *( (+,'( ' ( '". ( () ( ((), 8( *B7 ) ' 8 7 8 ( () (2 * " 88,') 0 (2 8 ( 7 77' 2 ' 7, ( 0 ( & %: ( ( (,) * ((* ) 2 ; ) ; 2 0(( '(7 ')( 0.!. 3! -, 1#+ 3-,8.!+.-30@ #! "! -, 1#+ "#* #"+ -0!.+ 1# "2<0.! -, 7 )' %%:+ 8'( 7 7 ( - () * F7*( &G $ 7)8? * 7 8 8. 8 * 4 0( %5:$ 8 )7 1 ( 3 () * '((E( %%:" ( 8 ( 7,7 ( 8. %: %5:$' 7 '( ( 8 () * 9 %5:(( ( ( 8 ' ) 88. 88,'7 L.(,' (.$ ( U$,8 7),-L ( 2( (),.(,78 '- ' "%5 ( ( 2 ( 8 +( ' #7. > ' 7 @?* 7 (8 0 ( (708 0 (. ' * * ( 1/01 "9 " ( + 7( ( 4) ( 3F, %%64G & - ) ) *F,%%6/G ' *2 (*,? * +((*) '- 8 7 %40%%4 4 )? * ' (( 7.)( ')'0. P )7 ' ( 7 ( 2 " 7 ( ' *

] *( 7 (2, *,-, ' ( 7) ( 8, ( '8 2 ). -06 1 + ( ( ) L (+ 9 + *$' 0'(( (8 K. 8, (,' ' ( (8 &, ( 2 ( * 8., 0) ' ( ;8;' 0( ( '" $ &&- %5 ' (088 80'7 ' *, 8 2 +) 1V [ ( '8\, )) 3 ( ) 4 ( ) 3 ) ( *) ( '*+2 - ) ) 4 3 ((;) '7( ( '*+2 ; 7< 1 3 >2 "( (( '.(, (8 ' 8D 77 0( 7 (708 (-3( ( ( ( 4 ) "3 7 ' (2 (8, (.; ((. 0 7 (( '8 ; ( 7 0'82 +), 7* 0 ( (, 72 2, ((* ( ' (2.,0 (, ) '2 0 '8 ' ' ( $ ((8 88 7 ((7 1 " ) "( L 3, &&- %5 & 1/01 J"3 3 4

] *( 7< 2 7, ) ' * 7 () >?*,' ) >2 ' 7 8 ( ' )< () %5 & "%5, 2 7* - ( ( 3F * 7,%%%G & $_5;/:&- %5 7 0 )< () 0( ' 7

] *( $ %:7 ) * (2 ( ' 7 () ' () () ( ( 2 ; ( % 1 () 3 * * (, >2 ' 7, ) ( 8 ; 7 ' () *, ', 0( %, '#",)7'( '; (* () * $ * 7 - '() ( 8 1(2 * 3 '(2.7 (*2 (; 7 $. -)' (, *) )( * $'- 8)(7 %: (7 0 * ', ( ) (. 2 7 $' (8 0 '* (,)((E2%/% 88 )' 7<( 2 $' ( *(. 8 +) 7 8 '7 0 7 () > * (8 (7 (0'( 8', ( * * (. 7 ( (7 $ () * ( 8. ) ( $ ) '(2*;( %7 08.* 12 ( 2 3)'' 7 ( + (' (, (( 7 *,. %) 7 ; (, 8('- ' + $ ( 2 * 7. '7 7 ( ' 7 () 2 * (, 0 +( 8 ((E7 ( * * 1;(3 ( ( 2 ( () * (' '7) 1(3 *,' ) ; ( 1WJ( 3 ' (.*( (), 8 * $ 7 )*(2 ( %: 8 ' -.,( ) $ ) ( ) 0 ' (, ) ' ( 7 (8) 7 0 *. /

] *( " 7*, < (, )( ( 7 - ((,( 7 8 7 ' 8 0 ( 2 ( 8 *,7 %5) 7 (8 0 0 '8 0 88 '8 ( 2 (* () * ) ( ((' *+ ( ' ) 87 (, 2 (, ( *, ) 1.2 ( 36 ; 0 0 7 ' 7 8 ' 7 I ; (8 ( ' ( I ; 0'8 8. 0' %%:'- 8, 8, ( * * * * %50%%:, 7::::* 8, /:::.(, ) 7 1 ) 3, 0 1 3 F?, %%56 5G ' ) 7 7 ' - ( () *,. ' 8 $. ( 5:^ * %0%5^ %5&# ( F8 0::*G 7 F? +,%%G

] *( 5

] *( &! "# $" ' 7 ( * )) ( 0 1.2 (* 3 () *, 72 8(2 * 0 ( 8 %5:$ 7 ) %%& ) ' 7 ( 8(2 ' 72 (8).* 0 7 '( $( %%: & & F"G ( () 7,(( 0 ((* (+) -. 7. 1 : + J,+) ( ( ( O)( 9 ( ( ( ) ( ) )3F",%%:6&G. (.8 (2 ( 7 (2 1 3, * ( 8 %%:0 8(2 * $ ( 2 (* 0' () 1(2 * 3' ( * (.7 " 0 ( 2 ( 8, ( 0',) 08 %%&,(7 ' (. " $'.,0(( * ', 0 ( +2 7" %%>(,' (*2 1 (3 ) * )7 0(* 1 () 3 88 7 1' ( (3 ( ) *,) (*2 *),7 () ) -)' $ 1(2 * 3 8 0 ' ' ( $ 1 3 (2 ' 7 ((( & ' ( (( ' 2 1 3F$,&::64:G,7, ) '+(,0 7 '7) %

] *( & 7 8 76 ( *) E,) ' * 8 '( (7. 7 * 0' * 7 +) #) +2 F *,%%6%G,) (L7 )( * 0,' - - 7 (7 0 '( '. 0 ' ( ' (( +) (( 7 (' - 7 ( '7 ( (,'' 8, +2 7,. )8(2, 7 7 0() *,) *.. $8 0 0' ) ' ( (, ( (. - -8 ' () F G '. ) ().( 1 8 30' () * ; 8 7 '( - %%&, ; 7 0 * 6. '., 7 + (. - ( () * 8 '-. 9'' ( 1 31(2 * 3$ - 8. %%& 7 (,7 8 '- ' (7, ' * (8 ( (' ; "8, ' (( ( 0 S7 () * 0 7 ' '(; 08 ( 6 CD ) ( ; *,)' 7 (., ) 7 1 $ ( (, U /) ( (015 $ )(( ( /) 1 $ +) + /)U( ( ( 15 $ - )*( /)(>15 7 ( + ) ( ( 3F", %%:6G /:

] *( & Section I. social Les déchets «en crise» : un problème avant tout # %5: %%:,() * ( +(L ( F!2 U **, %%G 0 8) * ' $ ' ( ( 82-3 F(,%%%G' (,1 37) ( ( ( ; ( () )7 ' F(,%%%G, 7 0'(! )( 7 F,%%6%G 8 07 88'((7 2 7 K )' ',,. () * ( + )*(((01( 2 ( 3,' ' ' ( (2 6-)'- '< (*2 ( ;(),7 (8 ;, * (*2 (),0 88 ( 2-8'.(, 8 (( (*2 1(31(2 * 3 1. Les «affaires» des années 1980 : images médiatisées d une gestion défaillante $ ( 188 3 7 0 8 * %5:7 0 * - (1 3 + 3 * F(,%%%6/%G$ 188 3 ( * (2 ; ' * ; () ) 8 8 >( 7 )8 1 37'.* -)' 7 ( (( $. 7 * 0 < ( ( I E) * ( 7 () * F(,%%%6:G $ 72 0' 0,(8, * $' %55) ('88 1H3 C ( ( () )'.(,' "!?(7+ P *. (7 " ( ' 7 '( ((+" 88, * (+* 7 ((7 '.() ( O ((7.( ( ((8 ( (+ 7 /

] *( & %557' 188 3, * (+ '"( C,' ' C ( '"( '# ( > '88 ) ' 8 7 *,' 1>*3, ZP 2 8O. (7 7 & $' ( 8. * 8D0 (),7 7 : %55 $ 7 8D8 0 7 ( 7 07 L 8 8 *. "( 4 $ 1 3'( 8 1 3 ) 8 ( 8 CD' ( (( * #7 ' 2 8 (+' ( 1) 3,' 0 (7 * ' ', ) ( 8 / ' (, ( ( 7., * * 8. (?$, ( (-,8 1 "3,(7)( 7 8 $ 2 7.8. (7 ((0 ' * $ ( (( 7 %%& '( 188 3 ' (2 * ( 88 () * ( (<. ' () - 7 ) ( -! 3 F,%%&6G$'88 >* ( ( 7 #7%%&,'( * ' 70:::::;::::::, - (7 () C '# F *,%%6%G & $ - C*( 7 U 0 >*,1,*F,%%6&&/;&5G # ( 7, 80( ( 8 0 72,,( ( ( ( ' 7 * ; *.1 ( ) ( +( ( ) ) U 3F?*+,%5564G 4 7 _54;// %54,( ( 7 &-%5/, 0( (*) " 7-7 %5" (7 8 ( ",( 8 ' 0'(,) ' (7 ' '"?$, '(2,* ' 7,M, & %55,(&/4% / 1) 3( < ((*,0 * 8;,1(( (.3F7 9G?$, '(2,* ' 7,M, & %55,(&/45 /&

] *( & %%&$' 7, H8 ( 0' ' (() * 0 ) ((.* $ ( ( ' 7 '(() 0'1(2 * 3V,1 3 0 1 3 F, %%6 G 8 + 7. 7 %%& '. )7 ( ) * ' ( (,( ' ) (M)' 2 (;7, * 7 - ' (*2 () 1 ) + 3F,%%6G ( ) (1 (3(2 * (7 ((+ 1 3(( (!> '7 7. M@, ; 14 ) 3F>,&::65G. ) 8 (2 8'- '( ('",'(2 (*2 ;** 1( 3, )0 88 ( (2 ) $ 88 ; ** ( (,7 ' ) 7 1(2 * 3 7 () * ' 88. ) 7 7( ( 6' () * 7 ((( ( ' 7 - ( () * ) - ((.- 3(!> ' - 1 ( 9 3F>,&::65G ' ) (,8 ' ;.( ( 1 8 3;,7' 07, ' ' 7 () 7 ) ) 1 (3 2. La menace d une pénurie comme justification de l intervention publique #) (2 * %:0 S7 ' +2 0')( 8D ', ( 77'( 1 *F(,%%%6/G$ +2 ( 0 7 ) ' ( ' 7 0 ;&&:P(* ( %/:,/:P /

] *( & %%: F?P, %%G;, ' ( '7 ( F. (,'.) G) ((. $ (2 )' ( 0' %%: '( 7 1 3 + *, 88'(. ' ( ' 7 88. 82 (8), ( (' 7,, ', * 0 ' $'( ')( ' 88 +) 8), 7 (- 7.)( $' '() 88 ',) () 7'7 0 # +2 (;8, ' ( ( 0( 2 ((( %%:27 (2 )( )8 ' $ & 8 ' 88 )7 )7 2 ')( * $' 8. *, '88 7, *, 7 7 (, '. P ( *.),( P &, C J 8 28 %5:M>?P, '(('8('# ( %%, (( - %%&,( ' 8 ( 7,7) 7 )0' 88 +,0 7) 88,0( * 1(3 > ('*(( I * -)') *) (( *) ) ', 7 1+ 3 4 ' %5:) 8 * (- '( ')( ;) ) * ; ( 7 +) M)'() (2 0, 7 %%: () * Z -M3 + + ( CF : HFX 58KFFF -*NFFF)M ) ) ) /6GXKFXPUV(6X +@X &A1 ( ) > 4$ > ( *F",%%:6G & $. ( '7 '0&: )N 7. &::::: F>,((,M#, &-%%&,(&G M>?P,(,(1'8, + 7 * %%: ( * 4 $(* 7 (( 7 61 + ( /U8FF> @BNF(6NF>@BBF1 & ( 3F?P, %%6%G /4

] *( & 88 7 ( '. ( ( $'7 7 J2 ( - (( %%:0 8*) ( ) 7 F,%5/G ( 8(2 F(,%%%6 /G7'7 '7 ( ' ( P # 0 ' %%: 8 7 ',(( ( 2 (* () *, - ( 8 88 $( )( 8((E 8) 6N *, $ () )(, - (( ( (), ' -8 7 () ' 7 -.)'(2 6 (), ( $ ' ( ( (0 ' (, ) ;< '+2 ) ( ( " (2 * 08 7 ) 1 " ( ( + " 3F(,%%%6/4G (2.() ( '* - 8 0 %%&F7*( G$( - ' ( -8 ' '() $ (- $ %%& ' 8'- ' ( ' 0'# 3. La restauration de la confiance, condition de l acceptation de la politique déchets #) ( ' ( (,8' ( () 8 ( ) - ( ( () # (*2 (;7, 8 '.(7 6' ( (V ) (( 7 *,) '8'( (2 8 $ ( 0 8 '8 1V ST( ) + 5 3F,%%&6G /

] *( & )'' 1 // + > 3 F@, %556 G $'8 D + 8 1, )3 3 Z - 3 & $' 88 < (2 (- B,(2 8)1 ( 3 $'.( 1 3 ( () ()8 4 $ 1 3'72 ((7-8 ; 7 ) ; () * 6-3 1 3 F,%%&65G# 2 (2 0 7 ( S7 *) () $ (2 * -)'8 1 + 3 7 1, ) + 4 +3 F(, %%%G 7 ' F) (, %%/I (,&::&G,Z (( 7 ' () 8) -. 7.$(* 7 (( > 0 7 (2 (;8 6 1/01 % ) " ( ( 3F,%%&65G 1 8 3 7 () * 7 2(( (, ((' *) " 0 ) (() 8(88 1 (3 )( 7.)2)' ( 7, ( ( ) ( ' 7,( 7 '((* ), 8 >( ' *) (() 8 $) ), * 8 '- ' * 0 ' $ 7 ' ' * '() 6 - ' ( ' 7 ) *, ( (;888* + 8 * ( +2?$, '",M#, 2 &7 %55,(&/5: &!,M, & %55,(&/ >,M#, 2 &-%%&,( 4 1 /01*F?P,%%6G $: %% 7. * * * 8-0 (* 87 ' 87 0- ( ( 3.,()' " '( (), 1 3 ) 3F?*,&::/6&/G

] *( & 7 $ '* 0 1 3; ( )( *, * #( 1 3 7 (2 ' (, ' 8 ) %%:', ( 7 '", ( * $ '1 3 ( L ( )( '* ((0() *,L 8,) ( B 08 $1 * * '* (( 8 7 (*2 (, )F!,%%:G * $88'7 7 0'( ')( (. ' 7 #,' 1 3 ( ( 3 #7 )0' (,'( (), )8 '(( 7 ( ' 7, * 08 7 ( ') ( (( 7 ' ( ' 7 (( -. 7.' (, '* (( ( 7 (0 7 ) * $' ) ((8D 1 3 ( 1)3 1 31,) 9 ) < *F *,%%6:G # * 7 ' - (* () * $(( (+(7 '* ((0 ' )(, )82 (2 *, -)'((*.7 *) $(((( () 8 '7 ' () * ' ) () ( 7 *, ( '1 ) 3 F>, %%%6 4&G(, ' 8 (,'2 ) () - ( D 07 ( ' (( '.(, '((0(-,)- 1 3F>,%%%6 4G 7 ( ) ( 8 ' ' 8 8 ( * )' '( '8F( G' (7 '+ '7 () * MR$, '",M#, 2 &-%%&,( /

] *( & 1.2 ( 307. ( 8 %%: ) 7 %%& Section II. Reconfiguration des réseaux d acteurs et affirmation du référentiel économique #(.2 %5:,() * '88* ( 0-8; 7 ) ; 7-3 ) 1 3 F, %%&65G$8 () * ( ( %%&7.. - 6 '1 7"73) +2 ( * + (,(7 ; )8 % () 0*. #(27( 7.1(2 * 3,)8'- ' 1 (38,8 ( > ( 7 8 FM,%%G ) '(2 ) ( 7 ( 2 ( 8,1(2 * 37 ' 8 -.) ' ' ' ( 8(2,. ), * 7. ( F 8 ( ('(G) '(2 7 1. Les déchets d emballage et l action proactive des industriels #%%:( * ) 7 - () * " %/: %%:,(' &/^#) ( ) /^( 2 (, ( ^ %%:F 8 +U!,%%56 5%G$ 7 (( ; 0 ' 7 ( (.8.;'8 )' 0 ( () 2 * F 8 +,%%G $ 7 8 (( () ( 7( +, )7 ( 7 ( ( 8D.( (+# 0 * *.(+, *. 8 ' () )78. - 8 7" 88, 7 ( &: %%4 7..* ' 8. '* :-&::. ()'7 :0/^F (G *, )' + &04^ * ' F G7 /5

] *( & ^(, () 8D, *.((,70' %%:S7 ' 1 3F(,%%%G,' 0 )'D ( "C,07 ), (( 8(2 *, 7 ((. $ ((13F(?G 1? 883F(!G * ',0 7 ( ( ( ;$.(( ( ( * ' (( 8 (7 $ (( (7 7, 8 7 7 ) E O ('( ( '.( + F( 8) G ' 7 F( ) G ( 7 ( ) (D,7,( )8. ' 7 07 F( () G, 8 +) ( 8 ' 7 $ 8D ',7'. ( ( &,( * (7 8 ( ( $' )'7 ( ( 8D *,7) '< 1I ( ( : /P ; 1(- *(! + ) ) ( 3 ( 3 )3F 8 +U!,%%56&:&G $ 7 (( ( ( ( (7( 7 ( (8 7 7,(7( 7%%& (70( %%*.( 6 ( ( F7 ( +2 (G,' '+2 1?U ( (. U(U>. E >.? U>. J.. 7 I 3F?,&:::6%G & $ 8D ( ' ( $'"#;7 PP V ;)7 - %%:0?. 0'7 ' 7 (, (M!, * + _%&; 7%%&(((( * ' _;//- %8 7 0' * 0 (. /%

] *( &,((82 0 * 8 +2 7 ( ( 7 $- ( ( ( 2 $' 7 7,) ( ( ' &,8'- ' )' D( ( 2 8 7 %%&,( ) 70 7 ((82 (. *$, ( (88, 0( %%/0' ', 8 $',)( < 1 3 8 1 : 3F 8 +U!,%%56%:G$'- 88.( (7 070* ^ * ' '&::& $'88 7 * ' 7 0 +2 7 ( ( 77 '((8 ) F 2 G.( 7 7"7 ' '#">" () -)' (.(, 7 78 '- ' ( * 2. La nécessité de conformité avec la réglementation européenne #; 0 ),'(2 7 80 8 %5:;%%: 2 (7 )' ;7 ( (8) * ( '( ('; - + 3F,%%G 7' ( 7 ; 8 %,( 5%% 7 7 (7, ** - 8F ( 6 ( 7( * ((,. *) ( ' * 07,.2 67( + ( ' G$ (8 ' 7 7 * (. %() 8D (L7 7 8 ' *, ( ( ( ( F7 G, $ 7"7 7 ( 8 F '. G ) ' ' 0 (. 0(.,+ ) 77 ( ( *) ( (. 82 & 7"7 1 + ( : ( )/ )13 F 8 +U!,%%56%&G 7(- 2 * ' 7, ', ', ' 7,(.. 7 :

] *( & 88 %% 0 (< 87 7 7, (( ( $ ( 8D * 7 ( ' 7 F ( (< )'.-0 G ( 2 '"7 '().() *.( ;< 7 )( - ) ' (' 8(,( ( ( 7 ((. 8D6 7 *) 8),)' ( ) (( $ - 88.( 7 ( ( 1 30( 1 + 3F?P,%%G 87 ( ( 78, 8 )0 8, *' 1() ' 31() 3;) * 0 (; 7 ( ' 0 1 3F(,%%%GO2 8 (8 * 0 7 ( '"# 0 ' () *,'' ( ' 8 ) (2, ( 182 3(( 0*) * 1 3F?P,%%G'88 () 3. Apparition de nouveaux acteurs et élargissement des arènes de négociation au profit des intérêts économiques $' ) * ' ( (7'( ' )-)'. () 8# ( %%:,- *F(,%%%6/&G '(2.$) ((?M F%%G ' () () ; 1 3; ; 13;( ' ( )'(2 (* () * #) 8(2 7-)' '2 8, 7( 7 ( 8 ' ( ; ; ),0((,'.( 1 3 FM,%%6&G ( ( 7 ( ( ; 7'.(8,. ( '< ( ; ' ' ;,..( *) 8),.( ;( 7,) 8 7 " 7 ( ( * FG>2 ' 7

] *( & 1 3F(,%%%G$'7?$, (,>2 ' 7 %55,) ( 8 2 $ ). ' ) ( L ( (2 () '.( $' < 0((* ' ;( ' () () & $ (8 + ( + F G$ 88 7 (7 7 7.,( ) *, ( ( U FC#"G)( &5: ( (7 * #(( *+ ) #> " 4, 7 (8. *, ' * (. 1 ) 3, 7 ( *),8., ) $ 7 )0 ( ) '# > C F#>CG'# ( C F#CG $', (7,2 7 2 88 (), *) '.(,( ) *) ) ( %%:$ ( 2 # *, 7 ( (7, %% #7, 2 2 * >2 ' 7 7 8 %%:I '.( '78 0 8C "7 (2 ( 7 0) *, < ) 8 C"7.7.( F 7 ( 8G & $'((* ;( ( ) () () 1 7" 3$' ( 8 < 1 3 ) ) ( ( ( (73F* U > +,%5%6::G $C#" (+(( ( 7 0 * 6 + 7* F#G, + ( * ' 7 F"G, + 7 * F9G, * + 8, * FC#>#G,!( >"* ' 7 F!>"G, + (8 + FR"#G,'(8 ( ( FG" 1" /) )( ( 1( : 5" ( ( 3 3 4 #> " ( &: 7 (8 *(6TTWWW 8 &

] *( & $; () * '(2 ( ' <.' ( (7 * $'7 + ),7 7 ( 0 '* ( )'7 ' 8 (( 7. *L,7 0 8 ' ) (2 *,2 %: E ( 08*) ( (; ) 0 ( * 1; 3 [ 7 * \ " L ', U ' ' ' ' ' + ' 3F *,%%645G $ ( (( 7 %%&8 (7 0 7 * +2 ( 1? ( ( )( /01& (( (( 3 /01 < 3 $ +2.,) ( *,() * 7 08 ( *) 7 *E - " ( ( + " *F(,%%%6/4G $ 7 '8 ) ' ((( 0() *, ' () ' 7 ' ) 7. R( () () ' 7 %5:; %%:6)'0 ( (() ( ( ) '72 ). 7 0 ' 7 &!*,(F G,M#, 2 &-%%&,( 54 & - 3 /01 3 ( 3 F(,%%%G

] *( & Section III. Les nouvelles règles de la gestion des déchets $ ; 7 0 * 7 - %%&., 8 %, (( () * ( 07 77). ) () * 6 1 3, ' ( ( (,)' 88 -.) ' ' (, 8 * (( ( ;, ' ' 7.) 1. Vue d ensemble de la loi de 1992 : les principes généraux $' @6 + @BB8 ) ( ) (( ) 7 ( * + ) @BB8 - + @Y$ ( 5 8Y$ 5 6Y$ ( ) 5 GY$ ( ( + * (( () * '< ( ' 8'- " 88,'( 0 ( ((',7 (, ' 7 ' ( 7 '( * () * $ ( - 8, ( *,' (' ( ( S7, ) * & F7 *( ' ( * 88,+ ' (+(7 $ ) (( 0-8 0( 7 )8 ( * ((. $ ( ( ' 1(( (.3,) ( 0 * ( 7 8 # 7 + ' 7 ( &7%%&,. ((?$ & 1U' [ 0 \*F *,%%64G ((0,(!? %%0 +, 0' 4

] *( & (., ) () 8 '- ' ' 8 $ 88 7 ((, (8F7 9G $'- 8 7 ) (7. %%& 8'- ' )8, < )'' ** 172 3) ( 7 2 ( 2 0( +. ( 2 ), 17 ) 3,' 0 ( ' *88 0( (* ) (( ' ' %%5 ' 7.( (.) 8.. 7)' ** ( 7 "8,'8(7 %550' 8 8 #7 %%& 1 3 (( 8. () *, 0 7 0( 88 '8( ( (7 *,)'0 ( 1 '8 7 3F7( G?6& @BB8 ' () * +! + $ +,! - '!. % * / % % &! /! ' % * 0 #! +! $ " #! - 8 (( ')7 * $. %%&7 08 ' ( ( 0 ' (.6 1* 3 1(( (.3. ( 8$ ((.F7 9G, 7, 7 - S7 () *, (( ' 7 '( (( ' ( 0 ( 1 3, ( ( ') 1I 7 7 ) /01 /013FU*,%%/G

] *( & 8' ) ( 8,< -. 8 *'( (( '' (, 82 7, 7 ''. 0 * 1 ( ( ) )) () 3F 8 +U!,%%56%G ( D8 %%&8' -0((E., ' ' () + S7-8, )' 88 0' ( (( * ' ( 8 )7'7 ( 0 7,) ( ' 8 0' 2. De l enfouissement vers l incinération $ ;(* %%& ' 8 (' * #7 ' ' 8 * 0( - &::&,' * * )'(8'- ' 7( $ 1* 3 ()'' ( * (2' 88 7 17 ( ( 3 ( ) )3 $8* 7 (, 7< 8 ' ( 1 3 & #,'.., (.,)' 7 0 1* 3, 70 7 * ( ( 8 0 * 0 '* &::& (7 6 '(' ' 8 8 *, ' ( 0 7( ' 7 )' $_%&;/4/- %%& & 0 ) 1) 3 8( ( 2 7. ((,-( (278 ( * >2 ' 7 /

] *( & 8( - ), 7 ( ( & $' 7 (( )'88.., ( *, ' + ( (. ('#">" %%/8((E 80 ( 4 $ ((( 0 7 7, 7 ' ', ) (*) 0, + )( ( 7.8 6 O ( ( +2 (, '* * * ( ($ ) 0( ) ) 7 0::: (F?,&::/6 G#,-)'08%% ((( * *) ) '( / 7) ) ( 2 ' ' ( ' ( 88 '(7 (F7*( G$ ( 8 () 8 P )88' - ( ((,( ( ) 0< * '- $ ) 0' ' (. ) ( '( F?,&::G$ (' 8D88 88 ' 2 8 $ 7 * ( ) %%& ( P ( 1 ( ) ( >/01>( ( J( 3 ( () 3 F,%%6&/G & -L -* 3 ( - )* <" 3 F!,%%G $C ( 88 ( ' ' "( 6 %%,&^( 7,) D7 5 * (F?,&:::6:G 4 & 4(( %%/,' ( 5^ '7 (7 ((.,%:^ ( 17 ( L9), ( 3 J, Q( &4 J ( 3 3F!,%%64G / 1V. + ).. 7. U. (.. ( 3F?,&:::6/G $ 1((3( %%2 7 8 7 ) 8 '1 IQM 8FX J8F8F3 F,%%6&/G

] *( & 7 6 %% 44^ ( ' (*) ( $ 17 2 3 +, 7 +2 7 ( 82 ($ 7 ), (, 7* 2 ( 7 (( C, (7 0' (+ ( '# $( * ( < F:^ %5 5^ %%G$' ( 886(0(',7 (2 ) #,2 %%:8 '13F!,%%6 4%G#;( '* &::&,Q7 Q )' ( C 0 7 7 ' 88 (- ', 9+ %%5 70 0' ' (, (, 9 ** 88 (,(7 17 2 3F +. ( 2 ) G07 ). - 6) %%&,D' (7 * ( (',. Z (' 8 1 +( ( ) ( ( ( ( ( " L + ( ) " 7 ( 3 & " 0 0 ', - 8 *88 2 71+ + (( ) ( ( 3 $. 8.7,< B 0'( - 8 (,). 7 ((0'* ( #, - 8 7;2 :^ * *88 8 ( F?, &:::G 1* 3,&57%%5 & 5

] *( & # 0 ) ('8.,'- 8 7(7 %%&(88 %%5 (.8 *) '(( * * ' $ ( (, 7 7.)( 6, P K., 70 '( 7F( B* 8 "C> G(.8 B* )( & #, 7 * 7 8(8,( ' ) 1 2 3 F7-8 1 9 < 3G0 ((* 1 3F? UX *,&:::G $', '7 O ( *) ( 7 0 7 O. 7 7. (2 ( 7 0 8 (( 0 ( (7( 7 '.( )( 3. Outils institutionnels et financiers $ %%&((+ ( ( '7 7 ' 7 ),. 0' 8, 8 0 7 6 C * $''. 7 0 *,(( ( ;(+, ( * ('(((( (. #7 (82.( *,' ( 8, ' O7 '+2-7 0( ; ( (( (. 7. -.( ' 1 ) /01 '( 8 ' 2 & 1& 3( / 1/ 1 / 17 ( ( ( ( V ( 3F 8 +,%%/G $ _%;/%87 %% 80. P * ( '- 0. 61FJG( () > ) ( @B+ @BHN 3$ _%;:&5 ( %% - 0. * (.,) ) F, V,P, (*+;*) ) G %

] *( & >3$ (2, (, ' ( 8 1(.3 $ (. 7 C >! * FC>!G, (7 # ' 7 E ' F#">"G,) ( '#"0( %% & $ C>! 708 6 ; 7 (( * 7 2 * I ; ')( F ( ( - ( ( GI ; '. ( ( F )( GI ; ' ((.I ; * * $ (. -)' %%% 7.7 *, ( ( ((F//^ %%5G 4 0')(, ) 1 / ( (1( (/ 1*F#,%%%6 5G#7 +2 '. () - 2 8 8 * &:80',. '27 04:C %%5(0/:CT %%%6!#F. 7( G 7 82 0-8 7 $'' 7 )'0)' 7 ), 0( %%/, ' 0 ' F7 ( 7"7. 7G 8 2 + ( I' 07 ) ' (( #7 '(2 88 7, '( ' **67 ) < ( ' ( 8 72 > 8., 7 ( 82 F88. (7 ( G,( 0 ' 2 7, ( ( _%;4&%%% 88 *, 8( \%/;%:%%/ & $'#">",( * * *, Q 7 Q, 8 '#",'#C>"F# CD (>E '" G '#K# F# (K '#G, %% %;&&/- %% 80Q# Q 7 E Q 88'- ' ((8) '#">"$ 7 0 8( ( 8 *,(( ( ' '#">" ( ( ( 88 2, 7, ( ' 7, ( $( 8 %%/(8 ' ( ( 4 &5 C( %% %%5( C>!,&:%: 0'.)(,40 * * T7 ((,/&0*F#,%%%6G 5:

] *( & ( 77 +2 ( 7,(8' ( 7 ' 7 ), 8F?,&:::G 2 0 ( 8 )( 1 3, ( 7 * ( * *, 7 7 )' (, 8. 1 3 8 ((. ( 1 8 388 () * F7 G# 0 0*, * ' 7 (( 7 (2.($ (( P 7,2 7, 1 ( ( 3 & $. C>!' (708 +2 ( (8 ' )(, 7 7 8 ('* 7 ( ) (( ' (, - 1 3 3, 7,) ( 0 %%&7 8((E 0' 82,.) (8 1 * $. %%&(7+ ( ) (8 P * (. 4 ''+2 () 82 ( * ) )(, ' 7 ( 8)'( ( +2.. )( * ('#">" C>! 0( %%/ / L )' ()0'* (, +2 ( 8 ( 7,+ 6( *, :7 %% 9+ (7) ((. ( ( * & $%&;/4/- %%&,; (MR$,(FM#, 2 &-%%&,( G 4 1V@ + @BB6( ) ( > ) (( ), ) )) ) )( )( ) (@@FF ) )" @BB8 )> ) 73F$%&;/4/,#/45 G # ( &::, 1 3F*(6TTWWW 8G / _%/;%:%%/8 _%;4&%%% 88 * 5

] *( & ' 7 0'0'. ')( ' 7 ( (7) ( 8 (* 1 ( ( 3 I ' ( ( ( $8 () * %%&( ' * '8 #7 C>!' +2 () * 7 ) ( 4. L innovation sémantique et l excellence environnementale : la valorisation des déchets par l image ' ( * '(2 ( 7 ) $ 8 () * '( ' 1 3 - ( ( * 7 0-3F,%%G ) (( ) ((8) * " %% 1 ' 7 37 - : ( ( ( 3F,%%G $ %%&) ' (*,) (8 1 P 3,( 1 ' 8 *) 3$ 1 7 ) 37.1 3 8. (( ' ( () *,) 0) 82 17.3)( ]. 1 3)(. 7 ; ] 1 3, 88 (' 7 88 $ *. 1* 3 2 " 88, ( 7 8D ) 1 ( ZZ, +' ( ' ( ( 3 F!,%%6 %G $ *) ' 8 ' * 7 ' ( _%;4&%%% 88 * 5&

] *( & 0, (L 0- ( : 3F(,&::&G 1 3 * ( *. ) $ * 7 ;, 7 ;(( < +) ' ( ' ) 1(( 3( ( 7 ( P,8 1 3$ (8((8 7 (1) 3 $8 () * %%: ( 0( ' 7 6 F * * G, ) F. 0' 8 G,) 7 F '#">" C>!G2 0 7 8, %%& (87 (,( 1 3 * Section IV. La planification départementale ou la «mise en territoire» du problème déchets $ S7 %%& ( ' (7 (( ' ) * (( (.# 8-6 (8,8',7 8() * # 88 7 1 3() *, 8 0 < ' ((( (2 * 0 1 3 () () ' ((8) *, '() ( FU*, %%/G, 1 3(. 8 ( ((7 ( (2 1 (2 3 1 3( '88 (7 *, ( ( ( ( *0'1(2 * 3 $ $ 1 (,7!( ) 7 3F,%%6&G 5

] *( & 1. Le contenu et la portée des plans départementaux #7 %%&' (8,-)', 7 $ 1* 3 8'- ' (8 7 (,) 1* (.3( ( 7 $ ' (8( %% &,8 %%/ ( ( 7. ((.) *, 7.(.,)'.* (.,08,) 2 ( ( ', $ (' * 08 (8 F7 )0 ( *, 7 )(.G, () F.( 6 )( 0 G,0 *.0) 7 < 78. - 8 ( (7 4 #7 7 0(8'88 7 (7(' * ' * ) (7 ( ( (7 * (7 7 (( (7(') $ ((7( %%&7 ). %/%1/01 ( ( (( YHN"NN6@B+ @BBN 3 3> 8 ( -) (, V $ - CH F&::G) ) ', )'( ', (( ) ;$'(( (' 7 (( (8-8 8 (8'- -),.8) 7 $ ((..' * ( $ $ 1* 3( * (( ( * ( (,) * 7, ( '< < ) * 1?3,* & _%;4:87 %% 8.(' * ) * _%/;::557 %%/ 8.(' * I _%/;::%57 %%/ 8.(' * (. 4 1) ) @F"8 @K+ @BHK + /013, _%/;::557 %%/ #'. (( ' * *,( 8 '( ) 8 0 (( ( ' 7, * 88 P ' '7 (( 8 (( * ) 0 : +,7,P 54

] *( & M9+,0 1 /01 3, < ) 72, #!"F* '.G * 7 F$ U9+,%%/65G $ ( ) 8( %%/ ( ( 7 0 7 + (7 (1 7 3&: %%4#*) ( 2 0(7 0 7 :^ /^. * ', + &^ 4^. (.',7 ^ ((*) ) 1 @ 1 ( ) ( ( 5 1 I ( )( 5 1 ) ( ( 3 ( )(( ( ( ( ( >5 1 + ) ) 8F+ 8FF@ ; KFX NKX) 5 ; 8KX GKX ) ) ( @KX 5 1 + ) YHN"NN6@B+ @BHN + 5 1 ( ( + 1( ( > * # %%, '#">" /( ((7( <(8 < 2 ) * %/%( '7 8 *, 7.(88 0 8 ( '., 7( * $'+ 4((. ('#">" %%8((E *. 8 87 '7 7 ) &,)' ')( ' F " 'G ( *, ( # & _%/;::557 %%/ 8.(' * & - 8 5%^ 7,((( 7 65^( +,5^( (,/^(7 ) F#">",%%6G 5

] *( & ( ' (( ' 1 " ( )( 3 F#">", %%G$ 1(( 2 3,' 0.( 7 %%/, *) 1L ( + ) ( )3 3F#">",%%65G $ (1 3.(2 %%/$88 - )' 7-8 *88 2 7 0 1 9+ 3, (7 7 7 7 072 F +,( ( G,8.0:^ ( * 7 () * 7< S7 7 ((. & >8 2 - ) ) ( ( ( ' 88 (0'( * 7 ( > 88 E.((. '7( ' * * F!,%%G$'#">"( &::& 0(' 7 ( 1.2 3, 4 )8 (((.(( ) $8 *, (), 27 '(0 ' ( 0( ( (- 7 4(('#">" 0' 7 ( //0 %& & 1&, (+ + : ( ( >) /01 + 3 /013, &57%%5 $' (1 (() ) 3F!,%%6&:G 4 $' (4((.$ 76 1 ; - * ( ; @BBC ( ; CHX( N8X ( ; )+ )- * V4 ( " ) ( " ( ) ( "< *F#">",&::&G 1&) I ) 5/

] *( & * 0'* &::,((E - 3,) P 7E :05^ ) 7 * 2. Une élaboration concertée pilotée par l Etat local $' * (8 8'( 7 ( (8 ' ( ( 7 0' ( *(7 ( %/%,' ' <)((E 88 -, 88 8 ( 7 '" 7, 0' ( ( (8 ( ' *, ( *, ( ' 7 #, 8 '2 7 * 0 ' () * 77 ( 8 0 1 3 7 ( M * F%%/G,) ( () '". ' 1 3,() '< 0 6 ),8 ) - "$ ( 5 "$ ( 5 "$ 5 "$ ( ( J() K8@6"@(K8@G"@K8@N"@ ( ) 5 "$ 7 ( ( )(5 "$V 9 5 "$ ( J5 "$ ( @ 5 "$ * 8C @BBC ) 3 F#">",&::&G _%/;::5 5

] *( & )' 7 %%& ( 0 78 $ )881 37 - ('# C. %%&7) 1 *#7 )8813, %%/ 7-7 6 ('< 8, 7 < ' 1 3 2 *, ) 0'(((8,* $ 1 9+ 3 7 (8 0 1 ST S T 3(), (># %%% & ' ( ' 7 (L8, ;+ 1 3, 1 3 F#,%%%6&/G $ * )0 ((F77 *8 G 7'7 (( ( 88 '7,1 ) ( ( 3 F#,%%%6&/G ( ( (7(( 7' (- <..( () 8#7 ((0 (8 1 ( + 3 F#,%%%6&/G #, ' ( ',8 ' (( )(7 ) (( $'7 ( 7 1 3, 1 3) -'( ( ( 1 +% +" 3F#,%%%6&/G K(, ( (8 ( (! (? %%, ( ', 7 7 (( 7 < ( * (.' 8 8 (.* ( * (; *. ( %% %%%(,: &::&F# &::&G;,) (( 7 (8, 7 7 '" ) ",# "$(( (,< ( (8,, %%/ (7 ' 1 3 ( ( (. 1 3( (. & >#(( 7 ) ' ((( $M( %%5() ( - %%& ># '(.7 0( 7.61 " )4 " 2 59 / ( 55

] *( & (8) ( '" * 8'* (8 * $'" ( 7 E L 1( (3+2 ( ( * (2 (( ' (( ( (( F,%%%65G)' *.,.7 -(8 0'" * '* <.- ( +() 3. Le département, échelle de référence du «principe de proximité» $ ((.(( '(7( S7 1(( (.3(70' %%&( ' * 7 (( (, ( ' 88 ( ), ( * %/%, '* 8 ( (8,7 8 ( )( * ( (. 88 ( ', ) (*), ( (., < ) (.( 7 < *(7 (7) ( (7.. ( (* (( (. - ( 1 3 () * 7 ( 0 ( * ( 7., 8D' 1(2 * 3,() '' * ((2 ( 8,' ( (. (7 ',' 0 7 ') ;O ;8, ;(2 7 ; (. ' ( 7 (2 ' ( )( )82 0) * " 88, 8 ( 1* 3 FM,%%G, 1 3(7< '7, ( 7, (+ $ 8 1 7 ( ( 3 8).(( (( E, )8 'V, ' ( ( ' 8 7 0 13 2 ( (0' * $'(((( (. 7 8 1 "" 3F,%%%G(( V$7M71 +5 ()( ) ))3F#,%%%6&/G $( ( (. 88 %%5 5%

] *( & '7 (( 7 ( %% (( ( 7 * )(7 %%& 1 > 9 + 5 ( @BB8 - * "" /0 1 I 7 ( ) )( ) 3F,%%64G ), (2 * ( (8 ((.,*) (( ' )( '> 8,' ( )(.) $ ((. 7 0 +2 (.0(8, ( 7 ( (7$ O ( ( * (-( ( ((. & ", ( 7, ; ( ( ( < 8 ' ( #, ' ((( (.,7 -) < 7, ( 27 '( 0' 4 $ 8 ' * ( 0 * * * () * ((, 77 8 %%: 7 0' $1 * 72 3 F%%%G 88 7 2 7.8 ( 1 * 3 $ (( 7 >2 ' 7, %%4, < ( 7(7 7 I 1;(( 7( ( 2 * (.0 2 ' + ( ( () F"(,#,M(GI;. 8D. ) ) 3F,%%467((G & 1 '9+/1 ' '+ /1 ) ) M ' ( ) ( + *F#,%%%6/G 9 &::,(I) + ), ' 7 _:4, &::& 4 1? ) /01 /8F1 ) &/@F1( ) 3F#">",&::4G $_%%;5/&- %%% 7 8 0(8 ( %:

] *( & 88 ( ( F" G ' '7 ( * 7*, ' * (2 7 $8 ' 7 0 ( 08(( )( 7 ( 7. 7 0 * 7 ; 8 8 ; 7 88 8 $ 8 1'88 3 (7 " 8 ; * ( 87 ; '#'' ( ( ; ( ' * $ * 72 (7' ((( " 8 ( ( $' ' ) ' 7 ( (.. 7 2 ( 7 0 (+ * ( * 7 8, 7 ( 7 '8*#, %% &::,' (( ( * * ( 8 (( ( F!,&::6G$ ( 13F 'G 0 ( ( +.F9> 9G, 1 82 3F8. G " 82 7 ( * F(8) G0+ 7 +( +. 8 1 3 ( '+() 7 * $ '(( (.70 (,( ( ' ( )(,) 7 2 2 (, 8 7 (( ) - ' * ( 4. Localisation des équipements et publicisation des décisions : les plans vecteurs de légitimation de l action publique $ (')(,+) * 8 ( (. *,7 (0 )( ( -. ( ( 0 %%&$'* 8*.. 88 7 '( 0 * * ' ' ( '( ) ( (8 ( ' ( 8,) ( 8.(, 8 8 < ", )(( () 8 1 3 %

] *( & *. ' ( ((.0 ) - $ ( (- %%&, (!7, (7+ ) ( ( (, ( ' 7, - 3, 7 ( O.1 3F@,%%&6G ( ((( ( 0 1 3, 8. 8) ( ( 0 6- /01 /01 ) 3 7 ( (.,(8' (7, 8 > %%/, '((,( 07 ( ( ()7 ( 1 3 & 0 1 3 0 ' 1 3,( 8 '< 1 3; ;I ), ' ( () (,7 ) (. (),( 1 3 ) 8 2 ( '(, '((+ 7 7.(')( # 0 ), (((*. () () '8 7 '(), 8 $ (0 )< () 7 ((( (8 ' ' )< () ( 0'(( ( 7 %%/, (0 ( 8(' 7 %%&" 88,( ' *((*) (, ) ( ' )< () '(( ) 8 1 3 ( (8) 8. (, ('<( (*) > )0( ( 8 (, ( 0 )< () $ ) 7 ; ;)0'<( * ( 0' 1 ) 3 " 88,.' '7 () *, ()' 0 7 '(), )'(( ( '1 3 + ;* 0 ' * " ((( ' $_%&;/4/- %%& & _%/;::557 %%/ 8.(' * K.(7, 0 )< () Z1 3, _%/;::557 %%/ 8.(' * %&

] *( &, ( 07-8 *. ')( 1 ) 3 ( ( >( ) ) 3F,%%6&G $' ((.' (,) ' 7 2 ',7.(- * (78. *(,) ' F( G' -0, (7 88 * (80( '8 0 ) '(( '8 6( ' (, ) ( 8. * )( #, R(F&::G,(8' ( ' 88 8D ('",( (0'( +2 (; 1 ( 3 () * ((*2 1 (3(2 77)0 ' ) * ' ( (), 1 (3 7< 6 7 0( '( ((0 * $ *, -)' +2,( 8 (, 0 ( Section V. La construction d une figure multiforme du «public» des déchets $ %:,)7 +2 * (' * " () * # * ( ', ' 2 8 ' 27 $1 (3 ) * 2 ) ' ( ( () (*2 * () ) -)'82 0 1(3(2 * '(2 (*2 (;( ' ((; ) " () * $ ( 8 '( 8 ((E ( '* ' 7 0 S7 () ' 0' 1(; - 7 3) " $ ( ( *F(,&::6&%G %

] *( & 7 3) 7< ( '02 88 ((8 $';' F,%5/I(,%%%G; (( ( 0'8 0(( ' (, * E (8 7 7 (.8 +2 7 ) ( () 7 '(() * 88 '80 88 0( ) *,) ' * *(70* 0 ' ) ( 7 1(8 3 1(2 * 3 ) ' 8 8 '*( ( ) 7 ( ', ' ),) + 70 7 ( (( 1. La prise en compte du public-riverain, préalable incontournable à l acceptation territoriale des équipements #' %%:, S7 () * (( (7 0 (,1 8 3( ( > ' ( 0 7 0'(')( )' ( ('('0'8,) 0 2 7 0 ( 0 '2 0 '8, )'0 ' 1'8 7 3. ( < $18) 3 1 '83) S7 07 () $( 2 ( *2 *('* 8) 8 '8 '( ( ( '(( 7 8 )( * $ * * 0 (;7 ),07 8'(,' ( () * $ (2 )' 8 ( ( ( 6 ((0',) 0 (, 0 ( (V 8 0 (2 ( 7 7 )( ' 0 )'( 02 88$'8 (( < ( + (, - 8 * *,07'7 7. $ 7 (( '8 7< - 86 ' (, ( *)0( * ' > 1 ' ' ' ' 3F,%5/65G 1 ' ) 4( ' ' 3F,%5/65%G %4

] *( & *) 8 ) * 1' 3F' ( (,' (,8.< '.; 6' G ' ((( 7 + 8 ' ( )( ' ) ) '80(' F ( )G, - 0 ) $ 7 ( %%&' ( '.( ( ( T $ * ">"# FL ) P4"VG 0 '. ( +( ',- 1 ) *F@,%%&6G 2 0 ( 7 (( 8 + '' 8.() ( ( 7 ;(( #,8 8 (( 7,( '.((( '() 01 ST ) 3 ( - ( ) ) ) 3F,%%&6/4G 2. Généralisation des collectes séparatives et «enrôlement» de l usager-trieur $8 * ( ' (.8 7 7 () ) 7, ) 7 (( 7 1(3 () *,0( 7.#7 7 1(; 3,8 ( ( ((* ' ) ( 7 *E * 7 $' 7 * 7 0 +2 7,) -)'0 * 7 7$7. (0, ( *) 7 88 ( (8(.('((7 $' 7 ' * ' (( ) 8 7 8. *, 7 7 ( S7 () *, 1" 3 F? U X *,&::6 5/G$ ( * 0'S7 %%: 1 4 3 %

] *( & F? U X *, &::6 5/G, ((* ' 1 3 ( +2 ' ((0* (,7 ( ( (, 7 '(( ' )'7"7$( '(( ' 7 '* (*2 (F(, %%%6/:&G (*2 1(3(2 * ( 7+2 ' 88 7 ( ' 7 19 3 & )0() * 7,,( $ * (, 7, ), *) F(,%%%6/:G ' 7 ( 1 3 7 ) 607 * 88 0(( 18 (' 7 3,) ( +2 1 7 3 CD $,8((E 2) 7 1 87 ' 7 3 (( (. CD F8. G, ( ( '7 +2 7 + ; ( 7(( ' ( 0 ' 1(2 * 3 1 ' 7 3 F *,%%6G 7' '( 19 37,) ( ( ' (6 1V 9 ( (: 3 F(, %%%6 /:G $'( + '1 3 8 1 " 3 4 ' R(, 7 ((, 82 0 M @ F(,%%%6/:G 8, * *,? 9X * 7 0 7 1 3F? UX *,&::6%:G" 88,2 >+ # (( 70 8* () 7 F +,%%/G & R(F%%%G88 (' 7 (((> F%5/G,0 ((* 1 33 "%%'C" ( '""F 7 () ( ' 7 G,)( 1 3 *(6TTWWW8 8T( T 4 1$[( 7 ) : " ) )$( 9 I 93 %/

] *( & ) ' ( (;(+ ; )7 7 (( 12 ( 37 '72 0 - () * 3. La gestion des services publics locaux et le public-usager $ 7 ) (8* (( 1() * 3 0 1(3 $((,-)' ' +2 (.( *, 7 " '( ) ( ( '$ * (8 ) ( 13 '() 1 3 F?, %%/G ' 88 ' 7 ) 7,(' E 1 +( 3 $ 7 (. ( ' 8, * ( (77 0 7., & 7 2 70 ( ( 7 (. ( '8 7 $ ) F $G ( / 87 %%& '# () 7. 7 ' 2 7 < *) ( ::*( " (,) ) 7, 7 ( $# %%&() 7 + < ( 1 3 $ ( 8. ( ( ' ) (. (2, 7 ' 8 ((,&87 &::& 7 0 (.8 2 8 $ 0() ( 7( " 3F(,%%%6/:&G 1' (' / ( 1 / 1 BF ( ) ' 3F?,%%/6&&G & - ", 3 L + ( ( 3 /( (201 / (( ( 013F?,%%/G 8 0( 188 37 %5: 0 () 7 2 7 ( (7, ' $1(3 %%& 7 2 ( 7 (. %

] *( & 70::::* ' 8(( 6 ( ' 7 1 ( 3 & $ ( '' 8 8 ( '. " 1(37) (' ' 7 (,' 0 ' 7) 8,( 2 7 ( 7 7 (),1 : )3F? U X *,&::6%&G", L (6 ( 7 8 (( 4, 7 *). ( (( 80 7 (.'6 (( ) ( 7 ( (( (. ) 7 (' (, 7 ' 7 2, ( 7( F * (( ( %% 8.'8 (G '7 7.( ' 82 ' (,' 7 $7 (- 7 ()' ' ' 82 ) 7 ((., (('0 ; 82 ; 7 '' ( )8 7 $ 7 ' 7< 8,) 7 2, 7. (,))'88 '7 7 ' ' ' ) 7 $ " )( ( ::::* +. )( ( ::::* 0 & 7,# $4;? 9X * 7 7 7 7 ' ' 1Q( ( ( ( ( ( ( )0/01+ 3 ( / ( 1( / (=1( / 1( 3 / (3(13F? UX *, &::6%&G 4 (( (. ) - 6- + + )*, 7,# $4; $1 3 8 (L ( $1 *( 0- - **)( 8* 8 88 8 7 F? UX *,&::65/G %5

] *( & K) 7((8) 1() * 3, (( '1(30 * 607 '(; ) ( 7 7 0 (, %%:, (( 7.+2 8 7 (.' 27 * # (*2 ( 7* 0 ( ' 7 F">G,. F">G, ) 7 08. (. 7 )( (2 O 88 8 7( - (">,) 7 ('",( 8, 7 0((* ' ' ' I 7 ( D (2,.. 0. 82,( D (2 $ 0... (( O 7, (<* ( 7 ;() ; 8 1< ( < ) ( ) ( " 43F 8 +U!,%%56%%G#,2 (,0 ( ( 7,)-8( ' ' ( 0' * 1 ' ) ' [ 7 \ ' ) "3 3F *,%%64/G $ 88 7. ( ) 7,)' ;+ ) 7 7, 8 '- '.( (0a(2 * 4. Association des différentes «facettes» du public-cible de la politique déchets $ 1(3 7 0( %%: () * $ S7 () 0'* (( ((0 ( 7. $', *, ((, + ( 1 ( > " ) " ( ( 7( ( ( ( ) )) ( ( ( 3 ) ( %%

] *( & ( 18 3(, ('+ 07 *. ' 7 " *E,(( ;( ( ( ; ( 88 (. 0 7 $ (.8 7 (., ' ( ( $) (( 7 0 8 - ( ( ' ; #'.+ ' '( )( )( (2 ()' 7 88 ' ' * ' 7 *;7 ' ( )(,( (8'8 ' 8 ( @ - 8) (, -' 7 *X61V) 3 ) ) 3 FX, %%%G, 88 18 3(78 '- '((* ) (+ 0'1(2 * 3$' ( ( 88 8 ( 7 F7, ;((G 7 F*;, G $'8 (( 0 1((() 3 F, 82 G(( 7 ) ' ' -& 9 ' (' ' ( $ ('? ( ' ' ( (')( $ (' Z Z( ' ) ' ' ' ( 3F!,%%6/G $ ' ((() (( (( 7 * ( ' 7 7 (( - 4 ( 7( )3 ( ) )*F,%%64G$ ) 3 3F>? ;$7,(F( G,M, :-%%&,(&&/%G M * UR>+ ( 1 3F>+U*,%5%6:G ::

] *( & )7< ) 12 ( 3F*( G 6' '1*E * 3 + ) ( * " ( 0 ( 2 $' 88 8 ( 0 7 ( '() ' '72 '7 ), @!*, ' 88 8 1?4 ' ( HF ' ( 4 ' V ) ( + ( '+ ) ( ' ( ' ( ' ( ( ( ) 3F!*,&::6G :

] *( & #( 8 %5:) * ' ( (*2 * () 7 - ($ ( 188 3.8 8 0 (*2 1 (3 (2 *,'. * (.()'. * < (,'( 7 * 0'(( ((7 ()' 7 88 ' ')(. 2 *2 8D ', ' ( (,) ' 8 () * -,)( 8 ' 7 ; 7 - %%& $ 7 () 8 * 08 ) 6'' 7 2 82 (, +2 (;, ('- 8 88* 0 * #7 1* 3 *.* +8'- ' 7( # ** ' 8 ). +( 76, 7 ) < ) 72 > 7( (- ', %%5'7 80 ( - 8 72 0* :^7 $8 %%&7 * $ (8;0'* ( ( * 0'* ( * ; $ 7.(( '(7(%%& ) 1(( (.3 1* 38'- ' ( ' S7 7 8 1(2 * 3 ( ( ( '. "8, ( () ) ( (0 * $ S7 () * ( ((0 ( 7.6' ( 77 0(.')(,) ((() * ' ' 8 8 1(3 *, 7 " * 7 (, ; ; + ) ( 4 #'((* '* &::&' (*2 (8 () 7'7 () 8 %%& (8 8 2 ( 68 ( (( %%& '* 0 :&

] *( % & '" $- %%&, 8. - &::& * (' * *, () * ( ( : #,28 ( ' 88 ' 7 (),)' () #'((* '* &::&, ), *) (, ( '( '.( (( 7 ) ' 7 $' &::& ' () ( * -7 #, ' &::: (2 ) 7 2 () * $ 7'7 88 (( $ 8 () 8 ( >2 ' 7 7 * F G,) ' F G ( 7 '7 (! F!G,)( ' &::4# 88 ( ) ' ;, 7 ), 7 ( ; ()0() %%&6 2 * (, 7 0 7 ' ( 81(2 * 3) (, 2. ( ( -)' ( *) () * ( ( '7 ) ' ( '7 ) 2 F G $ * () * ' (7 * '* '- 8 0 %%&$( * O,5^( %% &:::F N U#,&::/6/G ' ) ) 1 3'((* (2 * )'(2,)7 0 ( (; ( (2 F G $E O 7,( ( ( 0 ' 88 8D 0' - 88 $ ' 78, (, (( 7 ; &::&,7 ( ((1! 3F%%G,13F%%G 1#3F%%%G :

] *( ) * 2, 7 (* 7( '( 7 * () *. -. 7 (( F G K0'(.(2 ' ( )( I.(7 ) 7 (+ )* ( %%:F 9G'. 7 88 1 8 3, ( 8 8 * '*27 8&::,) 7 ( ( "8 * * ( (((,. Z ) () ((8 0'() 7 0 * F 9G Section I. d évaluation Le cadre et le contenu de la démarche $ * '7 1 3 () 2) 6.( ( '* 0 ( 0 ) 07,( ( 7 ' 7 ( >2 '"7 $ 7'7 (( * ( ( 7,) ( $'+ (88,- 0 88 (8, (),8 ( ' 8 ((.( 8 (2 * 6 ( ( 7 1 3,) (D. *( 7 )7' 8 *) 7 ((, 7 * ) 1. Le cadre de l évaluation : un travail institutionnel couplé à la multiplication des espaces de rencontre. (2 () ( () * 6 7 * (8',) ()(7'7 $ *,*2 ' 7, &::, 80' ' ) '"F%/4G, '# + F&:::G$' 7( ( ") 1((#3 F%%%G,)' 7 ( 8 >! _&::;%4- &:: :4

] *( * F >!G * (., * () F 7 ( (8 7 )( G '( ( ' * * F#,%%%64G $ L '.(,) ' 2 2 ( & ( ( 88 2, '#">" 'C",., (8 F (G, ( ' 7,).( F. G# 87 &::&,( 2 ) 8 ( R * 8 7 2 *,0('7'7 () ( 7 $ 7'7 () *, 88 ( '7, 0 >2 ' 7 &:::, 7 ) ( ( - 3 $ 8 ( ' '7M$8. 70877 ; + ( 7 8 %%&; (( 7,()'' 8 ((2 8 4 $ ((8 ( &::4 L(78,0' 7 ((,( ( (>"?,( 7 &::('# 1P 3 F?,&::G 0( (('# 7&::40 ( 1 3 ' (( (( ( ( (8) * ( 8, ) ( ( 8 '- ( 7 F7 (G' 2 ( $ >! ' C>! & 1 )() 3+) ( () )3, _ &::;%4- &:: 8 *, ( (61 @BB8 @F 59 <5 5 3 2 ( 1P 3)'/ 2 1& 3 ( 0( &:: 4 1+ "( ( @BB8(( ( ) @BBC( 9 5 "( @"! ( ( 58" 5 9 < 3F * *!,&::G :

] *( 7,(7 0( ( ) ( ((7 () "(2 0'7, 2 ( ) ( ' ), (? )' 7 8, 1 )3.1, ( ) 3 F>,&::6 %G (), 8, ), 8 0 ), ' 8 7 7 (2, ' (( 7 ).0(, * ( (, L (. (8 F+.G, () F# G(;(F#">"G (+ () * 07-8 ) FM,%%6%G,,) 8. ) 7 2. Les axes de la redéfinition sectorielle du «problème déchets» $ 7.'7 ' 7 () * 7 7(2 *, 7. -. ' ('.*7, ) < '- (( ) ( )( 88 7.78 (( 0( &:::, ( ) 0, '* - %%&, ) ) * O 8 ' 7 ( ( 6' 8'( ' ( ( ) 7.'7 "2103! -,F.+-0"3#D.#",3.23#31#..- 1#$%% #(&:::, ), (8 7 ( * '7 0 S7 %%& ' ) ' 8 * ( # ((88 ( '+2 7, ( ( ( *)(), ( ( $.# * 0# ( &::&,?* 1 3, 1 9 * )' 1 3 2 () * %%&" 7*, '1 [ \ <3 :/

] *( ( 7., ) ' 7 (8 ( 88 7, +2 ( ( 8 & 7 182 3 0( * +(. ) (, *.), ( ) ), 1 #3F1 3, (( (. G 0 $ ) +2 7 87 '7 7 (86 77 0' ) ( ( ( *) +(.(F#,%%%6 &G ' ( ( 7 2 ) #'((* &::& 7 7 ) '* - ( ( ' P 0 7 *,( ' ( ( '; ';8 $. ' 7 P ( ( () '( - 8FF8 /01 )! 3 J" 3 4 8'(.* 8 * 0 ) 8 ' 7 &-&::&?*.(8 1 " KG@"8G 8 3 8 ) 1 ST 3# (8 (T 82 ( ( ) ( '*,!# $'* (( )'*27 ( ' ( * $' ( ' '- 8 10 3 ((* 11$' 3 9 / 1( ( 4( ( - *3F#,%%%64G$ ( (. ( *F( ( $ ( 7( *,)( ( 7. &::&, ' 88 (8, 7 (( ',')7 )7 (',) ( + 2 () * & "7 >N ( &::& 761 3 82 (( ;, () 7 2 + ', * ( ( 82 (8) (I7) 1 @BB83F(/G 7. *,&::&I?* # * 0# ( &::& 4?*,# ( &::& :

] *(. '( G,) ). ( C 0 (,(7 * '(. ( 7 () $ * * ( '.( ) 8'-.', - 88. %%& *((' # * 88 ) - @BB8 3 2 1 @BB83$ * 0'() -' 8, * ) + ( S7 $ 88 ;82 ; %%&' 2%% & $ (( '# "? ( - 72 0' %%&,D.2 '( ' 1 S T 3F?,&::6:G *G!" +#1#+3-H!+-0./0#+! -,108,,3#*#,!1#.<#+! -,1#+123#!+ $) O 7 ( * '72 < ((, () (8 0 * * 7 ;' ' 7!;,) (.) 8 0 ' O 0( '#">"$* O 0 *) I ) ' (( 8 *) 4 > ( 8 6 * N ) 0' 88) ( " 88,' (2 ' ( () * 6 + ( * 8 )' 88 $ 0 ( 7 F">G. F">GF7 *( & 9G'(7 ' 88 #) 0 '88 ( () *, ) 0' +2 8 '(' $ ( 2 1P 3 ('#">" : 87 &::4I &:: & #(( /:::* '8 88F *,%%6&%G $ 7 ( () 2 ( &&'" %%05'" &:::$ 7 ( '#">". 7 7 76'"7 %%40: '" &:::F!,&::6G 4 1 +/01L -* ( " ( ( 5 9 ( ) @BB8( 3F * *!,&::G :5

] *( 88. 7 * ( 2 ( * $'.( (8 (+2 7 12 ( 3088. 0' ' 8 8 )- $ ( +2 1&.3( 7 ('< ' (, 7)0 ( 7 (,) 08 D ( ( (' 27 * ( )'. * $.,), 7 < 0 +2.88 ( -7 %% ( 7 (,) * ( &:: & ( 7 (.F?,&::/G, 7 08 ( O * (( D, (. 1) ) 3 ( (, 8 '(7((. ( (7 +( ) 8.F7( G, '('*. () * ) +2 8 0 8 *.17 3 (, ' ((( (2 72( ( $ 8 '(',8 ' ( (, () -' 2,0" #"23!0. +2# < )' %%&, ) * ( ( (' 1* 3(* ( ((' 7!,)(7(* ( ( 0,+ & F8. G$(7 ' ( 0 * :( ( ( 88, ) ( ' 2 ) ' 7 2 1& 3 ( $ ( ' ( (( 708 (8 () * ' ( 7 & $' ( 8'- '7(,8 ( 0'#">"* ' ( 7'7 ((.)7 %% ' )' (* '* ( (* ( 6&4 ( (88 '.( * I&/ ( E ( 0,' 0 '&04, 0+,'0 5 :%

] *( ( ( ( <( ) )3 ) ( 0' 1) [)\ 3 F?,&::6%G 7 &::& 0 %%&6 ( -(,7 (7,.((+),01 + 9 /013 & #' (( (%%:, ' (. '1(() 3)1 ( 3F?,&::6G", ) ( ((E (2 D ( ') F7 9 &G6 (,( ( (( (.,8( ' ( 0 () ( ( '. 7 F!,&::G 3. Une évaluation et une prospective au crible du développement durable $ * () * 0*) 7 (( ' ( ( I' ) O( ( 1 3 '(), 7 (( ( - ) ( ( 3 F$ (&::6&:G,) 2 7) 8* E( 7) 7' ),1 3 () * '(2 (* 0 )) &::: 2 ' 7,( ) (2 0' 88 ' 8 *) 1 7 3 "2!-" /0#10127#.-#*#,!10"5.##"3-.#.-.! /0#123#!+ 8 7 (( ( 2 %%: F!,%%I,%%I#,%%%G,(* '7 () * 8'- ' 8 0' *) 7 (( $1 3 () * 07 ( () '' * () *?*, 4-&:: & 4-&:: $ 7&::4 ( '- 31FJGE& /01 " + " ( 3F, 88 :

] *( () 7 2 ' 7,2 ( 7 (( 7 1" 7 (( 3 >2 ' 7 F&::&G 7 * ' 7 F&::G ) ' ((* ( *) 7 ((, 1 " [!\3 & $8 7 (( ( ' (2 ( 0. ( 6 ( 7. O$ ( 7. ' 7 0' O)' 7 $'(( 0 * ( 7 ' ((8) * ) '() 7 ( F,,JG 7* 02 7 (( ( 1 37 (( F( (8 @, ( 1L 3JG, * (( 1( 31 ) V 3 '7 + 86 ) * 7 ( 7 (( $77 (( 0'7 ) 0 () * 7. 7 ; 0 '1 ( ( ( 3 4 # ) * 0 1((((7 3 7 ((,,(,8 $( 7 (( () * 8' ) '88*, ( 13 ) 8 ), ' 7,M#, 2 7 &::4,(&5G $ * 7) ((() ' & * ' 7 )( ) * 7 ' 7 1 3) ) 81 ( 7 ( (0( 7 0' ' 7 33FYP;>N,( F>G,M#, 2 7&::4,(&54G & $ ' '7 '- * (( ( ( 7 (( ( (+) ;;( ' 7 61 3 ( 3F!,&::6/G 7 () * ;K ('7,5&::, >2 ' 7 F*(6TTWWW 78G 4 8_&] &::/,( $,(( ($ 13 >, '1?( (

] *( * ),.( ) 7 (( 7 1(2 * 36 * ) 7 #"-5.6*#123#!+" +1,+./0#+! -,3. *! /0# $' *) * ) ) * ( ( ( 08 88 ( 2 N0 88 '7( ) )' ( 0&::: F ' (( 7 7,%%/G> 7' 8 12 (* 3 () < + * (*2 *, )'7 F7( G" ( 7 (2 *, (*2 * ) 7 (2, - @BB83 # 8 %%&, ( Y+,8(C %%, (7 N0 88,&^(((0%%: $ *,( * &, ( ^ N0 88 F>",,&::4G, 0( (0' 88 () ' ((*) ) * 7 ( 6 * ( ( ).(*),((E ( (7+ ' 7 ' () ) (( 7 * ) 7 * (' %:F7*( G 07 * 7 1V ( / ( ( J 1 3 3F#">",&::&6/G "- &:::, 2 '" ( ((1 3 & $ ( < 7 2 7 ) F) 7 NP (, * 'G, ' *. ( 8 ( 5 ) "? -* ( 3F$,%%/64G >"F&::G,$ V $"; M 8@8FFK$,%( & ((( > 0 - '"0' > ' ' 7 F7,&:::G &

] *( 2 ( 2 ) -R 5+ (9 J V ( ) < 5 3 3F7,&:::6&G $( N0 88 (( * *( 4 & 8FFG"8FFCI. (7 *,'( +, 7 ) NP *$ -.0'F)'' & 7 ) G ( $ ( '7 (' 88 ) 1 3, 2 )' ( ' (' F7 G?G7 J 2"!!-,1#+2* ++ -,+1#<I10+#3!#0"1#+123#!+#,''F )7 &Gb & 5 >* 5 & & 45 2103! -,#+! *2# -" I-,+ 3! -,+"270#+ #,'$' (7 * "7: &:: 9 ) N :F G &::/;&::5 * * F*( G ( +. 2 7 ) N * "-.. &::/ >* - * :F G &::4;&::/F( G F*( G 7-.0! -,1#+2* ++ -,+1#$%%'('';F > &G %%: &::4 "7%%:;&::4 ' ' *88 * 7 (' % 45 % 4/& ;%^ * > * (' ". # % & &/ & : 4/ : % &4 : ;5^ b * ' 7> & %%: &::& L& /8FFGK@"K61(7 E7L &U / 2... 2ME2)2; E7L"&\8FFK\@)1 8() 7 ) 0 +*) 7, '77( 0 ' 7 2 7 ) ' 2, (((7 7 708 ' * N

] *( $) ) )' 8 %%:7 7 8 ( ) (*2 ( )78 7 '( * ( ' 7 $ & 8FFG"8FFC0 7 6 ' - ) 8-8 07 ),)'0 ' ' ** +( 7,' -.,)) ) ) ) ) 0 * ).7 ( 7 S7 ( 0 1;73 ) ' '((7 2 ),) 7 8 ' 07 * ) 8 ( 0 '( '( $( ( ( ' 88 7 0 -.. * # 0 ) ), (( > 7 ( * ) ) 8 ' ( )( 1V ( J + &(( 3L ( & ( ( : < 3F7,&:::65G#, ( (8 ( ( ( ) * 1) ( ) + ( 3 F7, &:::6G ( ' * 0( ';(8 ) (.*;( < + ( Y+, ( ( 0 *. )( F, G () (('(() (( (.) (,) 1 3. ( ( 02 ) 70 - ) 3 & ( ( (( - 7 ' ( ' 7 ) ( (.0( 1 7 3(L) 7 )( F7 9&G,& ( &:: & C>!,(F>G,M#,2 7&::4,(&54 ( C "7 4

] *(!2*! /0#1#.+,!2#,7 "-,,#*#,!.#3-**#,-07#.-5?#!1927.0! -, "2 *, ) 7.( ',)8'- ' (,7( 7 8 ((. F P G, ' 8 *) 1 7 3 & $'# CD ' 7 &::& 7 ( &::'# 8D ' 7 7 F#C"G 4 $' () ' & L 7,( -&::4 $' 8 ' - (E07 ( ( (( )7-86( ) ' (, ' (8 * ( '7 ( () F#"", &::G $ 7 ( ) 2 (!) '7 () 7 ( * ( -7 &::(( 7 '17 3,)88. ) ' ( F, P, (,*), + G " (,*),7 0' ( )( /, 2 7) ' 7 ( $ 7.78 *).( 7.* 5 9 ((('7 '*+2 () F&::G0 >",7 ) ), (( (7 (>"F&::4G, ] # ] # & '. * ) ( 8) 7 (7 ( *, Q8; L$; ) ( 7. 8) _&::&;&%% &::& 80Q 8 Q# 8D 7 8 () 4 c (8 'c( * ', 7, ( '.(, (2 '8( ) - @BB8 8FFF 9 )3, 7 2 1 3 F!,&::,76%G / $' '( ' 7 ( $ ( 1 3( ' 1 /01 * 8 ). 8, * F$ (,> ' 7 ((,M#, 2 7&::4,(&55G?*, 4-&::4 5 #">",) 1$? 3,,&& &-&::

] *( 01 3 ( ( 7 6( 1'( (+*) 3 1' " 3 F,&::4G,) ' * * 0 6 1 ( ) ' 3 ' ' "3" " 3 3( ( ) 3 F,&::46 A9G $ ( 70 1'((+*) 3 ' 7.7 $ (2 7..' 7 7 8 () * 6) ) 7 ), ) ' 8 *) 1 7 3 0 ( ( ( 7, 7 7 2 ( (), (( 1( 37, ( 7 (( ) '#">" ( *) 7 ((, 72 ) * ),(( 2 7 ' 8 (() * ( 7 ((,' ( L '77 88 7 ( &:::;&::, ; ( 8 ' D ' 7 ;,) ( ' +) 2 (7 Section II. L activité gouvernementale : des mesures ponctuelles à caractère symbolique 7 8 ( '7 8 ) * 6* 0,* O,7 ( (,. ' 7. -. 7.7 8 ' () ( *2, ) 7 0 '77, 0 7 ' '() ' ( ( ) ( + )( '(( 0 ((* 1) 3 Z '(( (* 7, ) 8 ( () +) *) "', ( '7 () * < ( ' '7 1 '+ ) ) ) 3F,&::464G /

] *( 7 88 ( " ) (7 * S '() > ; 0 ' +) 02 7 1; 3,0' 17 * 3 8 1. Histoire de l ex-future nouvelle loi déchets #7 '((* '* &::& 7 )0 *,' ' 7 ; 2. % %%&$ 7 '7. 8 (?* ($ ( 7 8 ) # * $ ( &::4 0'# ) (.( (- ' 7 1V + ] 3# $ ( 7) (- - ) ( 1( ( 3 $ * (2 ()((.,.*.0( 2 82 ( 8 7 7 $ / &::4, ( 2 )' ( * &::F ' (7 G * 1 ) 8FFN3 #( (&::, 1 3 0( >"$ 708 ( 0( ) 7. & ( 7. -. () M7$$ ; N;7) (( *, )' ' 7 7 < 8= ; M N;7 - * ) ( ( ((7 0( ( = ; 9+ N;7' ((.0-2 * = ; #((7 N;7 (( '- 87087 (7 7 (( + = ; ) 8. * 7( - 8F*,*,*,* B 7.(,* G= ; K ' ) 7 < ( ' - 8= $ 52 # * 0# & &4-&::4,@9 F ( * G( (L'(- ( 0 8 '&::4 & 7 () * ;K ('7 =5&::$ ( 5- &::1& (L ( /01 V ;8F8@8FFK3) 2,) (( 7

] *( ; C;(7 ( '- 8, ) 8 = ; 8 N;7-8= $ * &5-&:: ) > ' ' 7 ' ' ( ' ' ; ) 0,( & (( * 0. 8$ # * & ( &::, ( 7 () *, ( () )( 7.,! ( ( $ ( $ (( ) ' ' 7' 07. 61& ( + ( ( 3 4 # - 8*886 &%:PT*T * F /:P(* G 7< 0&:PT*T ') 0&::P0'*. $ ' 0 7,(( 0'7, 7 + $ )' - 8 %%& ( <,(. (7 8 '*+(*2 )' " ' 7( (8 13FY (8,&::G88 ( - 8 (L) 8 7 ) ' (( < (* (* ' 88 87 7 17 3 " ', #> " ' (7 0 ( * /, ( 7 ( C!,-8 61/01, W 4 (+ J3$ 88 0' C!' 1M * 3 2 - ' %%: & >#F ) G,$" FC"G,KP ;> N F 8 7 G,>?F# ( 7 C G 1)@ + 8FF8( 3 (L # * F$? G,& ( &:: 4 (L # * F$? G,& ( &:: 1@F U7 36-8 (7 ' (( 1 ( ( 3,7 (( 7), ',(( ((. 8 (( C" / -M ( VMQP7( + 8KF>22 ( M;^4 /01 VMQP7 < * *(6TTWWW 8T (*(=d e5/ 5

] *( ' 0' ' (* 8) (' '7. 8 ) *. 8 () * * 87 ' 88-8 %%& 88 ' 7 ( * 7 (#, (( ** ( 1 9+ 3 %%5 2&::&$' 7 (2 &::&,?* '1 : ) ) 3 2. La prévention des déchets mise en actes par deux opérationsphare : «STOP-PUB» et les sacs de caisse ( '77 ( &:::;&::0* '7 () ( 0 7,'- 8'08 7 $( 0 (7 * ' ( 2 (* 1 * 3 $ ( - 8 ('1& 3,(( >2 '#">" 87 &::4 > () (7 * ' ( 8. -. ) 6 (( ' - 7 1) 3,)'( 1 3F>"T#">",&::46G$'.(2 7( ( ( ( ) ( ((# 0 ((, ( 8 '(() 0 ( * $ * (., ( 7 ( 7, 0 '7 2 '- 8 ' 1 3 F>"T#">",&::46%G #+ *" *2+05. 3! "#+ $ ( ( E. ( ) P(* (, F(< +G. 8 7,((82 ( F 8 7 G 7, (,. $' 0 *6' $ 4-&::?* '- 8 ( * 0'* &::5 %

] *( ( 8 ( (( $' ' 7 0 ( +2 ; 88; 0' ( ( 2 * ( S7,,( ' -.8 (,8'- "&::4 >2 ' 7 '#">" '1L &30 '. (,.*) * + 8 ( ( 0 * * D 0( ( ' 7 ) 7 (( $' ((. 8 ( ' K0' 7, (( '+2 ( (( 2&::, S7 -(87 < "&::, 8, ( 7(8(7+ ( (. O ' * $ '(( (( ( &::/ & 6 (7,78 a &::/,' (7 2 '7, * 82 ( '( (, 7. " * * ( 7 ; ( 8 ' ( 0 ( (; ( 8 '- ' 7 7 ( - ). 82 $ 2 < 8.( U @-L&* #++3+1#3 ++# K., ( 77 01 ( ( /013 F>"T#">",&::46%G ' "&::4 >2 D1 ( 3, 88(8 ( 7 61I ( 3>",M L?Q&&I;,87 &::4, *(6TTWWW 78 & _&::/;&% &::/ 800,07 0' * '( #'. ( -.'8 &:

] *( ' 7, )'( (<* $ 88 ( () (( 1 @ + 8F@F3 &,( && ( &::4 ( ','# ' ( &:: 87 (, ( '* 0&:&$''. ' 7 )(U7 V? 2 ' ). ($. 8 0( 7 $ ^ &:: &::4, 2(, -88( ( ' 7 0-8 82 4 $ (-.8 - ( ( 7 (' ( () ' 7 )( ' 7 ( '- 88.' :^ 0'* &::/.,7 7 + ' +), ( ' ( ) ( &:::;&:: $. (78((E - 8, 7 + 0 S7 L 8 02 +) 1 ) 3 ' 7 82 ( (7 0,( ( '1 3 (. (( ( ;(+ 0(' 8 7 8 7 / 0 8.,( ( (),' 87 * 7 7 ( * ) 2F', '( &::/G,'' * 0 0' +( * ) 7 '(7 0 '( 7, (( ( 8 ( - (, (+ (D, 2 ( $ $C ( ;( 2 & ( _5:( 0'# && ( &::4( (>R M, 7+ 0 88 ), ' 7 *88 8(C FC ( G( ' ) ( :7 &::4 0 - C" V? )'F ) ( C"T# 57 &::4G 4 17@6 U 3 ) ( C"T$ #,7 &::4,> ' 7 ((,M#,& 2 57 &:: / 8_&&]4 2 &::,( &

] *( (7 ((. ' ) ( ( ( ( 8* () 7 6 ::1* (7 3( 7 ('#">", *) 8 '#">".>", ( '( 7 (( ( 7,' ' (, 1 37. (87 2 (7 J 3. La fermeture des incinérateurs hors normes ou l espoir vain de gagner une confiance déjà perdue (7 *,'77 ( &:::;&::) (' (.)( '< %%(7+ 87 ( ( %%/( )( ( / (* &:::( (( "%%, : :( / T* ( 9#88-"!1#* +#0@,-"*#+J $' 88 (28 %%:( (' 8 0 ' 8 2 ' ('7 (( '.( ( $ (2 (8 ( ( *. ( $ 7 )( ' 2 (6 )(, * (*) 2 0- ( >2 ' 7 $' &::) '*27 (. 8) 888(. )( ( 81$ 9 ( ( )( N+ ) @BBK8FFG( H @BBK 8FF6 3 & $'* &5 &::( 8 F8. ('<&: ( &::&G ) (( 0', )( ) 87 ' ', 8 *, ( * 7'7 7 )( 2.0' ' 2 F &::GI. 8 0' '' 2 F: &::GI. 7 ' 2 F: &::G & 7 ) * ;K ('7,5&:: &87 &::4 &&

] *( $8 88* 0' * 0 ' 0 *) ',( 8 ) (. 7 '' ( 8 *) ( 1) ) 3 & '( ( (, (7 8 (( 7 *) ' $( (*2 - ( ( 8 '7 7,8 8 ' ( ). ' - ( ) / 1 ) ) +3F!,&::6:G > 88 8 ) ( 7 8( ( )'( 81$ 4 ( 3M /01V+ ( ( )3 3F?,&::/6G J,+0,3-,!#@!#19,!#,+ 8 3! -,1#.3-,!"-7#"+# $' ( 8 '88* 8 0' * 0 (. 2 2 ' 188 3 8 8' ' ( 7 2 ) $!+;;2,' 7 7(, ) 8 ( L, (8 ( 8 7 ( &:::,!+;;2 0' ) >* ( %5: %%:( * ' 72 ; 7. 7. '! $ &::4; 8 ' 8 +2 7 L $ 8 ' * ' 7 ' '7 '(( F G, %%( E '- : ' * 1 )( (+ 3,?*, *, &::& & F ( (:G 1/01 3,?*.# * 0?, : ( &:: 4 1 /$1 ( ) ( & &

] *( $ 8 ( ( (( ' $' ;.( F88' 8), 2, 7 ) ('G ( 7 "8, L ' '((8 ' ', ( ( ) ) ) 7 & $ ' 7 ( * 7 ( (+ 8D$ 8 ' 87 ' 2. ) C") 2 (1, 7? 3 $ 7 ' () * 8 7* 7 ) 7. ( 7 2 8 8 () 1N* 3 $ ) 0' + (*2 () ( 9,) 1 `3 (82 1 > /013 4 #7,( 80 (- ' ) )' %%:, ' ( 7,( 7 7 0 * ( > ( ( ' *. () 8 ((.7. )((E 2 8 13, ( ( ) " - :*3 F$?N,&::6 /G 3, & *(6TTWWWTT$T* $ ' ( 0' () 8 8 $ (( 8( (7 * & * ( * 0, 1$ :( C "7 ( 7 * 3 4 M,(F( (G,M#, 2 7&::4,(&54 1,+ + (++ ) W $&&P ) 4 ) + +, + ( + + @BB8 + ( )) $ ) 3" 7 ( 0 ( * >2 ' 7 &4

] *( $ 88 8 < 7 (7 ( 88 2 8 $' 88 8. ' '7!(..7 1 ( ) 3F!,&::6 :/G$' ( ' '(7 ( 2. 8D, ' (((. ' 2 '((* ) )' #) () ( ( ( 7., 888O '0('.( ( 8) 7 ; ( 8.(# ( )7 ( '. *) '(* 7 07 (( 8 ( ' ' () (7 ( > +) ( (( (,() 8 )8,'77 ( &:::;&:: ( 7 ( $' ((,) (' ( )( ((7 *, () - ( 0 S7 () * -00'S7 ( (, 0 8 7 ( 0(7 #8 8 '( () * F7 *( & 9G7 '- 7 8 6 Section III. Le citoyen- consommateur, public-cible privilégié d une politique de prévention $'(( 0((8D ( ((() ' ( ( $ ( 47 ' 8 7 ( ( *? ) 88 *' 1 (( 3,, 7,' 8 ( ) (( 7 '( () (7 $ 0 ( 8 ) ( 7 CD-07 7 2 ( * $ " (7 * ' ) 8?F&::G0' '7(8 C, +?, P &

] *( '( ' ( ( 8 8 () * 1. Du partage à l imputation des responsabilités $ '* - 8 0 7 () (7 8', 7' 8 ( )0( * ' ' () ( * F8,, 7, G) 7( (0' 88 (7, ' (( 1Q, + (, 3 > 2 '88* ( ( 7 88 ((( ( ) ' J ((,>#( * ( 7 ' * ' 8. ( * - ) /3 ) 1 ( ( * F#, %%%6 %G $ ( 7, ' 7 9, 0 ((. (7,7 2 7 7 'V1 (( 388R * 0$ ( &:: # * $ 1((? 3(('# &::7 ' ( 0 1 3,) 7.(),.7,) 7 1 3F?,&::6%G, ) '( 0 >2) ''* 0+ (8 ) 7 2 (7 F) ' 7,) 7G,(( 7 )0'( ( ( * 1 37 3 3F!,&::6&G7 ((!,) 8 M$? +,* 8( 7 * (8 '#">",7 MJ, ( &::&,(& &/

] *( ' 6 1P 3 F"G, ( 8, ( 8 ( ' " 1 2 + *, S7 ( 7 + *),() #7 (( ". 7* *' * ')( ) ) $' '7!2 " ) 6 ; C7 ' (,) 0 (8 7 O 7. I ; 8 *. ( (.I ; 7 (( (7 T0 I ; E O 7 ( $ (07 (( 7 ' * ) ( ((* ( ' V F# 9G ( *$'( ) * 7 ( *.( 02 7 () '#">". (( 0 (( ( * * ( * 8 ( * '; (' (, ' ( ' :: ( ( ':^ ( * * ((' $ ( * () (,0( ' ( (7 '1 3 & > *E 0 ( 88 7 61/01 " ) 4 7 $' "(.+( ('(((( ( ( -/@1 / 2 5 1(5/81 ) * F ",&::65G$"7 08 ( * -) 0 ( 7 7 (, '1 < < 3, 1 )3$ ( +2, 7 '(,'(. 2 ( 2, (87., ( ( 2 + ' S7 (( ( ( & $ ( 1 " (, I 5" ) /" ( ( 1( ( )3+ 3F,L), :/T:T&::,(&G &

] *( ( 7 ( 3 $ ( 7 * ' ) (8 ((( ' (- - &::4 ' $ +2 8D ((( ( ( '; 8 7 (. 7(( ( (, ) 7 ;, ) '7 ' 8 7, ( ; $ ( ()., ( ( '#>C &, 7 ) ( * 82, (. 7 ( ( (( O +,1 "" 3# 12 ( 3' 88 ( ( 87 ' (,)'' (. 7 8 +2 $ ( 8 ( ( ( 87 ' 7 ' 8 80' 2 88 ) *. 0'88 *, )' ) 7 8 ' ( ) ( ( ( 1 ) " /1 ) ) ( 3 4 * * + '0 ( ( (, 7 '(7 * ( '* $'- 8 (7 0 ( ( ( ( 1 U: /01 [)\ - *( ) 3 $ ( 0' ( * ( 8 ) 1 37 (( )7 0() +,L),:/T:T&::,( & 1 V M U(+ ( 1,7E (8 *,7,,8 77 N8 7 ( 7 ' 9< ) ) ; * ), 7$,33F,&::/6 4&G ( 0((* ),( ) 8 ( 7 (( (( ( 8 F7*( G 4 1$ ( + _3 8_&&;4 2 &::,(,M#, 2 7&::4,(&5 &5

] *(.7 (( F7 G$ ' 7 ((.( (() ) 1W +[ * \( ) ( ( U: ( 3 2. Des opérations de communication pour «Mettre les Français au cœur de la gestion des déchets» $'( ( 2 ( * 8 7 7,(7L 7,0, L 8 ( 8 * ' 8 ( *,7.08 > 88 7 (7 + ;,( ( #, 2 2, ( 7 ( ( CD0' ( *,07 ( 1P (:_3 0' &:: 0!" F."27#,! -,1#+123#!+3-**0, /0#"#88 33#*#,! $ 2 ('( * 2 ( D (( 08 ( -8* () 1 U: ( ( 3 @F( 3F>"T#">",&::465G$'(+ 2 () %%&, - +3( 8 ( I1 ( + 3 88?* 0# ( &::& ' '((+ 2 88 ( 7 ' ), 8,0 ) * 0 7. + & - ( 7?* ) 19 9 3 4-&:: & # '- ) * (- + 7+ * 1L ( +(( & (4 ( >3F,&::46AAA9G &%

] *( ) ) ( ( ( "3 > 3F!,&::6:4G''7 1 ) 3,' 0 07 ' +2 *, ' 7 * 8 ' 08' ( ) 6 1 ] "#3F!,&::6+*2 G 2 (,'( + 07 7) -8 ( )( 8 ' (01$( ) ) 3) 9 +)3F$?N,&::6/G 210 +-,+7!#,-+123#!+DE125-"1#K U 8V -P * #8 ' ( ' 8D,) ( " 2 88,'( + ((((' ) () 1 3 " 7 &:: >" '#">" &, ( ( * ( 7 ( 1P ( : _3 8 2 6 (8 (-, 7 (7, (( L &,J $ 8 ' 0 88,7 0 '(( 0 ( + ( F, ( 7,JG, ( 7 0' (87 +) ) * C&::4 M88 *2 1 3 ( '<(&:: 80'13 & #7 A & '77 ( 7 C"FC 7 G $ 9F 7 G $ 1 CD3 (.7 () :

] *( ( 2 () ( ( ) 1 + * 0- U:! 3 $'- 8 0 13 U: 3 & $1 3(2 *,) 8 ( () (2 (,( ( (8 + ; " 1 3 F(, %%%G Z ( () 87 0 ) *) 7 ( "8, )'0 * 1 '( 7 3, ' ( ( CD0' * ( 8$.( ) ' 2 * () 7,) 0' '" F8. G 3. L élargissement des réseaux de discussion : les consommateurs représentés ") (; (7 () *, 7 (,7 7 4 $ 0 ( 6 # *, 88 ) ' ( 8 () *,( ( FI V,," #;!G,"( ( 88, ( 7 8 ( ( * / $ ( '7 2 '(2 7 #, 7 ((.' * 7 0( &::( ( ( ' $(( 7. () * ' ( ( ( * >,# * 0$? & ( &:: & (, ( &:: 1L ( ( 3 393F"?, (F>G,M#, 2 7&::4,(&5%G 4 $.88 7., ' (, ( 28 %%:F#,%%%G #) )2 ) ((F, V,Q G / $ 8 +) (. # * _&::;4&&%7 &::8 _%/;::557 //% 8. (' *,

] *( ( ' () ' 17388 0(( " ' ( ( ( ( 0' *, ' ( $'7 ) * ( ( ( () * #' ( 7., ' 7 ( ( ( 7 0 ( 7 7 )0'( ( ( * 6,) ' (( 0 7 (7( 7 $ +2 8 7 ' 27 *, () '. 7, ) '.(.. & *2 7 ( $) '(O * I!" F G C K * 4 ) +2 77) 7 08 ( O'* ) (() (( ( ;(+ ' 8,( (). '() $,7 ( ' 7, ((. (88 ( () ( * " 8 ;)' ' ( ;< 0' ; 8 '", '", 17 (( 3,) ( 7 ( (),'F>", #">"G ' 7 ' 7 ( (' 8 () ( ' '(1$_3 (,'IU] E, ) 0.'*,(( 0 ( ( 8 '( (*2 ( ((* 8" 88, 7. *+ (( 2 $ 7 ( ( * 2 6 (.',8', (, (, ( (7(( ) 8 < 7 (((E ((] ))'() ; 7 2.; FM,%%565G & IU] ( ( ' 17( " < /1 @BBC + < ) ) / 1( () ( / 13 *(6TTWWW TT(8T 7 Td 7d (8 4 1U "( ( )( 6KX3*(6TTWWW) * 177"+ + 3,*(6TTWWWT &

] *( 7 (, 7 *, 7, ( ' 7, %% ' ( 1 3 & 0 7.619(" ( 3F ",&::6G' 88. ( " (, + 0( 1 () 3 L '7' 7 0( ( 0' ) ( 8 ' ( F ' )< (2,.( 8 G"8, '",8 (((, ( () ( 7 0' 1 ) (+! 3 $'7 ) 7.* ). () () '7 (2 * ) (7 (( ' ( ( ' $'( ( 88 - ( ( * * ( ( * 1( (3 88* 7 () (7, ( &:::;&::0 8 0 $ 0 8 () 7 ' 1 7 3 + ( ';+ 7 ((, ( '7 8 4 788() () ' 7 0 ), (* ( ( ) 7 () (7 * #' ( ( '- ) Z ( ('*(( () *. (( '( '" ( (' 1*E 3 * $ 8 '" 6#>CF# > C G,# F#C 7. G,#" ; CF#" G,$ $C"F $ CD Q" G, 9F 8+ 9 G,";,C C,C"FC "7 G,$" F $ Q" G, 82 >.,$ #,>$"F>7 $ (Q"7 G,!" F! G, 9F! 9 G,#C F #C G & *(6TTWWW ; *(6TTWWW ; 4 1 4 ( ( 3F(,%%%G

] *( Section IV. L acceptation des équipements : les mêmes constats, des solutions similaires $ 8+) ( (- ')(,1 3F?,&::6%G ' - - ) 8 () 80 8 * '7 ( (, ' 88 0 8 0(8, V, (2 ( 7 ('$ ' ( (, 0)'- 88 (-,)' ( 0( (- () ) 7 ( 88,' ' 88 ' *E *, ' '$'20'8 S7 ( 88 7 ((,'+(( 8 7) ((. ( +) 1(2 3 (( 7 0' (* '7, ( 7 7 (((0( (, (( 88 7 ( 1. Le renforcement de l information et de la communication comme antidote au «syndrome NIMBY» $ (2 ' ( )( () -' - - () *,) ( ( 8( D & $ ((( 7 0 ) * ( (( (.$ (2, 0 7 ('7, 08 0 8 %%:6, ' 'V ((( I ( '(('- ' < ) )8 @ - ) " +$ ( 3 ( ( +*F(,&::&655G & 1 3 ( +3 ) S T( 3F*,(F>G,M#, 2 37 &::4,(&545G (8 +( (, 88.1)3( [)\ 3" Z + >?R 0 ( 4

] *( #"+ +!,3# 1#.*23-,, ++,3# 3-0.2# F.9#88 33!2 3"- ++,!# 1#+ --+! -,+ $ ) ( (- ' ( ' '7!1 *F!,&::G$ ((, ( ' * ) 1 <3, 2 ' ( ' ' 1 3) + 1 >3, 1 3 1 3 7 ( 1 J 3 F!,&::6 4%G,) '( 7,( 8 0 1 3 0 ( '$ 7 (* ;)'(( ' 7. ( 2 - ; 7 (2 ' (( $ (() )' %%:, ' '* ((6 0 8)7 ; 7 8 +) ; )7 ; (( ( ( 1 3, ( S7 1 3B 0'., '.( ) ' 1 3F!,&::6 4%G;$-' ;( (( 2 ') ' ;( *) ( '.( < ) ) %%&, ( '* 0 7 '( () 7 ) 7 ( 2 ' (6-$ ( ) ( J ( 3 & $< ((* (2 )' %%:2 61 ( ( + 3 0 '( 7 ', %%&,, 8 + 013,13 '1 3 4 ((8 12 ( 3( 8 ( "2 ('( 61V)7"I ( ) ( ( ) 3F?,&::6&G 7.,?,' R$( '# # & > 7,(F>G,M#, 2 7&::4,(&5 "?,M#, 2 7&::4,(&55 4 # 8 (7

] *( ) (8 ' $ ( ' (%%&,0 ( (+2 * 0,+((, 7.)( 1 3 - ) ( ( * F!, &::6 :G $ * () * 7 0 ( ( * ''( (8. ( ' ( ((1 /01 3 ( ) /01 L ( )3 3 & #+"--+! -,+1#"2,-7! -,+"-3210".#+ $ * '7 &::: ' '7 8 '8 ( ( %%&;&::& "2 '8 ((, S7 ( %%&, ' (. '8,) ' 7 (7 ( C 0 ( 1 +*( - *, - 3F)( (*.( 7,7 '8 88 (.G, - 3F( 0 ( 7 8,( ( - 3) GF!,&::G $ '7 (( 7 ( ((7 #,' '7! ( ( ( ' 1 3F $"CG,) 8 7 8 ')( 1 3F $ G(14 4 3F!,&::65G ( '7 - ) ( ( 3" < 1 (M2 ) (( ) (1 (.3&:87 &::&FM,(F>G, ( ' 1*, 3,M#, 2 7&::4,(&5/G & *,!( 7_41K 7 ( ' 7 3, &+,:%T&T:&,( $'7 $ 7 0 8 ( 2 ( *2 F*( 5G /

] *( ( 3$ (+(7 7 ' '< 68' 1 3 7 '( 0 8 ( '((( * ( $ 8. * ( (* '78((E 8 ' ) * ) ( 7 ( O 8 ) $ 7 '7 82 ( 8 ' (0 (,8 ) ' O(( 68.,O..( ( # ((! 7 ',) 1 + 3F!, &::6:G K. S7 7 7 ( ("?, ( 88 '" & 'Z (( - 4 *., 8( ") L 8(( 0,)'7 ' + '.( >' ((( ' - (( (' 88 7L ) '( 8,7 80' 6 1 3 + ) ) * F?,&::6/G $ 7 0'88 7) 7 () * ( ( &:: 7 77 1 ) ( ( KFFF 3 # 7( 7 0'8 07 7 ( 88 * '7 ' ( '* ( 8 ( 7 1?<( ( 3) ( ( + 3 ( J"(<M ) ) ( ( ( + #3FC!,(F>G,M #, 2 7&::4,(&54%G & 1 + 7 3F?,&::64G$ ()8 8 0'" 0), 8 1 3, ( '. ' - 3 () 7 ) 8 (( 7 0 (1 3

] *( 2. Une batterie de solutions pragmatiques proposées $'<((2 ' ( (. (( 7 0 '8 () ). '( 8 )( '' ( 8 *) 70 ' )(, ' ( 8-) 8'( '. ' '< #+"2-,+#+19-"1"#!#3, /0#J (07 77,( ( (. ( 8'- ( ( *) ( &:::;&:: $' '7!' 88 ( ( ((2 7 ' ' ( )( "2 ', ' ). -. ;( 1 3;) 7 ( +( 7 6+ - ( ' 88'8 7 K0, < 0' 1 3F!,&::64%%G6*88 8 ( 7, 88)0'((. ')( F*, * * G$ 8 * ( 8 '- () 2 87, (,0(8. 0' 7' $' 7 (( 7. )( 0 8 '( # (( 2,1 3, (7. (L) '7 )(, ( 1 J 3F!,&::6:G", 8 8 8(7. )( F1 ( ( ( 3G 7) + ( '. ( 7 * +( (2 )'''8*8;< )(, (( ' ) ' 8 *$7 ),. ), 7 + 8 ' ( )( F7 G#,1( ' 3 ( 7 ( 88 *) )( # '. (, ((! ( - 87 (((( '( ' 7 F?*+,&::&G, ) (( 7 + 0 S7 6 8.(,7 88 8),8 '.7, ( *2 N,J 5

] *( J!-0!#,"#,8-"E,!.#+*-C#,+19 *-+#".9,!2"L!<2,2". 2.02 ((8 887 2, 0 < ( +( ( '( '<$87 &::& (.( )(' 7 ' &:: * (8 '.(,8 ((* * 8 (- '. $-' 7 1 3( 0 + ( 1'( '<37-0 7 ( ( # ' (* '7 () ( 8 07 #, ) 8 -) F) ( G0*) ( ( ) 7 (- F,(, )< (),JG, ((! ( 8 ( '(' (( 0 (.)( (- '<F!G ' $& ' F!,&::65G,( (8 ((,(.(- '< (.7 7. ' 07 ' F $)7 < 8.!G (( ( 0 0' '"(( - 3 (- )(7 8 ' 8 - * (- ( ( '- * @ < - 8 7 (- 7 (8 ( 7, '*,() (8. 7 & #7 (( 8 7 ( * - F7 9G.< ( ( + >"R) ( ( (.( ' ' ( (( ( 0 )(82 ) 17 337 - (.,7, 7 ' 7 * ( (< () K ;< (( 2.+( 6 82 7 7 ; Z' ( 1(83; ; '1(8( 3; +( ) 7 0 8 '(8 & (( ( 8 61 7& + ( (7& ( ) 3F!,&::6%G %

] *( 3. La mise en débat public des déchets. Vers une participation en amont? $*) 8 ((7 ( * '7 ' ( 7.. ) 7 2 '8(# '(( (( 7 '#*( 1 )3 & >(( 7 2 (( 0 ( ' 7 ( F G ( ( 0 '(')( *,7) D 0 ), ( ( &::, 2 () ( 17 () * 3 & ( &:: 8 (- ' 2 &,8) (- ( 88 1 +( ( 3,' ' * ' * ( S () * $. 17 () 3 &::(( (. 2 8 ((6 -" ( : + & ( + ( )9 ") ( ) "! ) ) / 8FF@2G8278H+ 8FF@1 ) " / 13, 7 ' 7 '- )( 1+ 3 7( ( /013 " &::4-7 ( +'7 7 XXCC ( (- ' * ) *, $0'#,"? ( - 3 ( (,1 3F"?,M#, 2 7&::4,(&5%G$ - 8 7)( (( ' '7,)2 '' 1 3. (,)' 1 3,8 ( 0(('.( 7 ( ; F!,&::6G & *,!( 7_41K 7 ( ' 7 3, &+,:%T&T:&,( _&::&;&&& 80'( 0 (, 4:

] *( 8) (- D0 8 " 7*,, ' 2,7 *)!?* *L (''#' 7 0 ' (-,, (( '7 ' &::4,' 7 ' 7 (- * ' 2 #'* Z7, (- 8 2 8'+ (- * ((",(7 ) ' 8 880( )( * 80.;2 '. ( ) (8. ( 7 7 7 ( ( 8 (*2 8, < ) * * 7 ( 6 ( 8 ; 2 8 ;,)' + ( 87 7 2 * 8 + ( 0'"'( 8 '8 ((. -8,' 8 (8 ( '((((2 * " 7 * F( ', 2 ( 2 G((E 8 ' ( $ (( 7 0'* ( ( ( ) '( 7.)( 8 8 7 (((0 ( #,'* 08 (( ' 1 3, (7 '. (- ) ( () Section V. Redéfinition du territoire des déchets : à la recherche du niveau pertinent et efficace de décision ( '7 () * ) * * 7 2 ' *, ' 7 ( ' ( (8 6 ((.0( -7 &::0*. 7' (((E 7 8 ( * ) *, ( *,7 1 ) 3( 1 ( + M "&"M( )+ & - + + *8FFG ) ) 37R >,(, (('7 ' &::4F,&::46%G 4

] *( '#">"",) ( ( (7 $ 7 ((E(7 (' 1 3, ' 07 +2, ( 8(2 $ ( (. ' 8 ) () 0'( 7.)( $ 8., (( 7 0 * ; ( * * 7 ( 88,' 0 (, ( ( 7 7 0 ) ) ( &:::;&::6 ( (., ( 82 ( '( ')(, (( 7. J# * 8.;7 0' -;) 7 (< - 86 ' ( ' * 1. Les processus décisionnels en question : entre décentralisation de la planification et évitement du risque politique $ 8*. ' 2 (8 ( 7.)( 0 ),0 '" * &::4 87 8 ( (8 (8 7.,7 ( (( 01 ; 30'* ( 7 0 ')( M7.0! -,#!3"! /0#1#+.,+12"!#*#,!0@0,"-5.6*#1#.-!<# $ * '7,. ' (8, ' ' 7 ((.,''7) (8 ) ( 08 ( (. ' 7 (, (,) ( '* (8 ) 0' ( ) '( '((( ( 7 L 0 '" F?,&::G,L0< 0' ) * F!,&::G $ (* L ' 2 (8 ( #, 1((! 3F%%G,7)0(( (1( 2 3 * 1 3 ( 7 $'#">"07 7'+ (7,* 7 &::& 0'7! 4&

] *( ( 2 * K (, (-1 3, 88 ' '782 K ) (, ) 8 ( ("? 0' (1 3 < ; 8 ' 1 )3,0' ' - * ( 88 7 '")7 ( * ' () $ (( - / 13-3 7 7 & ( ) 88 0 '-!3F?,&::64G$) ( '";) 8 8 + ; (, ( '((E ( ' $ (8 ( 8 8 6- * F?,&::6/G, (.(8-0'" ( (8"&::&,.( 7 ( * ' ( $ ) '( 0' - () () 7.() 8 ( * 1 + )( ( 3 4 " * ((0' (,. ( *, (. ( ( (> ( 7 82, ( () $ 82 ( 0 ')( *,)'0 ( 7 * * ' (I( ( (- F#,&::&G, ) '(. )(, Z 7 F!,&::G # ) ' ( ( '- 8 ) 8 ' ( (,' 8 8 C 0 $ (! *) 70'1 ' + '3 3K. 1 3F!,%%6&G & -) 7( 3F?,&::6&G *88 < 7 ( ),( ( ;$N2,>+,@*,," ;'' 8.)8(1) 3, ;#,,!,; ;! ;1 3F!,&::6G 4 ( 1* 3' ' 7 W(7 MJ, ( &::&,( / $8 -) 61) ( 3 3F!,&::65G 4

] *( ' '7! (( 0 7' ( 8 ( 13 +33 1 ) ( (, + 3 & F!,&::6&G, 8, E( <- 0* (86 ; 01 3 '7,(1 ) 3( * (,(8 ( 1 3 () * #, & (2 ( * (., < 6* (8( 1(2 * 3, ( 0'( ( ' 8 ) 0')( #+.,+ 12"!#*#,!0@ "2,-72+ 123#,!". +! -, #! 27.0! -, #,7 "-,,#*#,!.# $' 8 ' ((... ( (, 7 ( ( '7 () "&::&?* '.( 87 * 6- ( ( ) ( )) ) ) 7 ( + ) 7 ( : ( W * 6 $' '7! ' (( 87 8.., 7* 8 *'((* ( (8 '.8(, (() ( ((7 7 - ( (8 C, 8 ( (8.. 8 ( ( M88$ 8 ( ;) 78 ( ; O&::4 4 #, ( ( (8 (' 8 7 *,' 7 # - '!2 ' 82 7 ( 7 7 )' ((,) ( )' ( * ( ( & () ' * '#+ + 7?* ( &::& # * 0# 4 $_&::4;5:%O&::4 7. ( 44

] *( (2., ). () 7 8 () 7 8, M 88 7 8. ( ) 7 #, '.( #,1 3 '7 ' 2 ( ' ( ( ) 3 F UC,&::6&4G $ '(( ( &%7 &:: * ' (,( 8 0'. $ (7 7 ((7 (1 7 3,8) - 8. 2 7 * ' ( 0'* &::5$' < (8 2 (8) 7 (( ' 7F+( ) G0* /:^ ( * ' + ^ $' 8 ( ( 0 7 7 (( ' -&::4 7 0'7 ' ( ( ' 7 7, ' ( (, 0('1(( 7 3. (,7 ;0 7 )'0' )< () & (( 7., &%7 &:: 7 ' 7 ), 2 ' '(,8.1 3$ 7 2(* 7- ( (8 * ' 7 # &&;&:1;$ (( 7 ( 6 f ( - 8(,,Q+, 7 Q ( 70Q &&; Q 7 ) < ( )Q( I &f + Q Q 7 ( ( 7 7.(,, ) N ( Q< * 2 ( (- I f +.(6 G$ 88 ( 7 ( Q 7,Q+,*,7 ),8,8,,., Q,,, ( * *) (+ I _&::;4&&%7 &::8 _%/;::557 %%/ 8. (' * & "-7 &:: >"D'1 ) [)\ V$7M73$ 7 (8 1 ( ( 37'* &- &::/ '7 7, 1$ /&7$MV1"; 6@8FFG3,-7 &:: 4

] *( G$ (2 (( 7 ( ( N 7< ( (2 (Q 7 ) 8. 44; 044;)Q0Q & f&::;:57 &:: 80( &::: 8 I 4f$Q.( 8( ) (- - 8 ( Q 7 7, )-8 *.( 7 I f$( 7 (7,,(,( ) ( Q 7 7I /f *) 8(7 ; ( 2 Q7 88 $ (( 7 ( 8. 80Q 7 8 Q,( ; ( f Q 44;%.) Q(() ( (, (( 7 9 Q 44; &3 L @ ( ( ( )' ( 7 7. ( (. (7,( ( * (8 '- 7 (7 7 6 7, ( 7 (8 7 + ( 6 ( 717 3(7' ( ( (.0( ( (7 * & '8 (7 ( (8 ( 7 (, ( * 7 2 ) () (7 ( 7 ( ) 0 () '*, ( - 1 _3) (7 * ( + *.;27 4 2. (8 7 (( '7 '- 8 ( 7 *,8 '( '( $ 1 7 * 3, ( ' 1"3FL G ( ( '#">" $ - 1 ()2) 3$' '7! N &::F!,&::654G# 0 ( 2 0 8 8) ' '7! )0 ( & ( ; &5-&:: ' * '" ) >" ( (2 )( 7 (,'7 0'*,'7 0 '82 4 ) ),2.*' ( ' 7 (2 61/017) : 3F>".;27,&::&G 1) 3F#">"F&::G,* (80 * $ ),&&;&-&::,G 4/

] *( '( *., < ' 7'8 () * $(( 173 ((.( 8 (( (8. *.,)7 0 * 7 '" 0 8. ( (8, '( (. (()7 ' 1 3 7 0'( 7.)(, 88() )' ( #" +/0#-.! /0#D83!#0"1#"#(3#,!". +! -,1#+123 + -,+"#.! 7#+0@ 2/0 #*#,!+ $ 7 0'(')( * ( ) '(((. ' (7, '+ ( ((* ) () 8 0 (+ * ) 7 0' - () ( + ( () ;1 ( ) 5 )7&3F!,&::64G;, ) ) ',7 ( ' ( 8' ((* - (2 * N.,),+,. 7 7 70' B 0 0', 7 0 7 & $ (.7 8 (. I 7 ) ')( $ + > F>?RG F>"RG ( ( 61 7? ( 7? 3F!,&::64G ' 8 0 ) 7 )7 01 301; 3 ')( $ * * ( 0 1+ >"R3 7 6 (*2. %5: %%:,'7(0'() -)'0 7 ) * ' *) 8?* 7 ) 19 9 3 4- &::1W V$7M7 )( +S0T * & 1 3F!,&::6+*2 G 4

] *( 7 ( (+8 8 $)8 1- '<3( )( *,7) + (, ' * *. ((701; 3( * ',' 7 ( ) '( * ( $ ( +(.( 2,)'7 ), (., '7 7 ( ( 0'* ( ' 8 ( $ ( * ' ( 0 7 (( 6( ) (( '+. ' ( ' ( (, ( ( 7 * )( F#,&::&G #; 08 (,'* ( ( 7 *. '( E 82 ' () ) 1((? 3 + (( '# ( C F#CG,) 0 - ) 3,8 ) () (. & "( 0 (, 7'7 ' 7 0 0 '* ( 1 3 ( 2( ( $ 2(J )J ( J + J3F!,&::6:G #)' ( 7 ( (8,) ('( )( 07 $ &% 7 &::( 7 (0 1 3( 7.)(,) ' ( ( *. () (7 8 1 3 4 $'#">" &+(.. &::&, ( ( F/G '7)' ( ' / (- ' 7 7 -' &::F#">",&::&64:G & $' (( ( ) ) ( 01 3,( * 0 7( 6- > 33F?,&&:6&G 1 3 (( J ( ( ) 3F!,&::G 4 _&::;4&&%7 &:: 45

] *( 2. Assouplissement des périmètres et démarches contractuelles : vers une appropriation territoriale du problème déchets 7 ( 8, 8.(2 * 7 8;( ) ) ' '< ( (( (.#. '< 7 ((' ('' 7 7 87 ' ( (2 8 ' ( (( (. ' (,7 ( * (2 * 7-6 1 3, 7 - (( 6 ' ((( *,' ( #",3 #1#"-@ *!2"#* +#,30+#".*#,3#1#2,0" # $ ( ( ' (( (.$ ) ), ' ' (,. 07 1& 3 ( ( ( ( <( ) )3 $( ( 7 ( 0 ' (*) (0< 7 " ( ( -8 (, (. ( 8 ( (8.. $. ) ( 7. $ ( 7 ' )() () ( )2 ' '7!, ) 1 " " *(') -L 9" 3F!,&::64G ' ( (( (. ) 7,' '7! 7 8 '(( (( (., ( '7) 1 3 F!,&::6/G (( (E 88 - ) ( ( ) 3 F!,&::64G (7.( ( ) (8 1 4 ) + )3F!,&::6/G * '(((( (.( 88 < 088 (7 0 * ( ') ( ( " 88,( * * ( 0 ) ((,) ( 0 (2 (.6?*, 4-&:: 4%

] *( ; ( 1 3)(7 (, (((( (.I ; 8 (. * ( T I ; ) *.((7)* * 0 )( K) )' 1 ) 3, ' '7! 8 ( ((, ( F,7 8 G701 ) 3 F!,&::6/G "' 88 (( (., ;7 ( (, ) (( (2 (,-( * (8$ '77) )(.( C "7 ( ( ( 1 3 (L ) 1 3 & $ (8 7 ( 7 ( 7 ) ( ( ).( 0' ((( (..(8 87 7 (( 8 ( (. ( 8' 7 -) (( (., -7 &::(( ) 1 J /01 3 4,7 (8 0 ( 0 () #, * $ 0( (,'0 ((8, 7. '(((( (., 7 87 '( )0' ( (( ",7'88 7 8 '((* 1(2 * 3 #+!#""!- "#+3-**0,0!2+1#1#+!, $ ((( ((* 7 ' * 8 ) ) S (( () *, )' 7 ( $' '7!7 0 ) 0' (( 7 ((, (),'* 0 8 ' (( C" + (2 '# (C>!FM #, 2 7&::4,(&544G,) (M61 ( 3F,&::/64&/G & C",1$ ) 3 (2 2 # * &4-&::4 4 >"T, -7 &:: :

] *( ' 7 (2 )'( 7 *),) 7,0< 8 ' ( )( ' ) 7 )8-3, 8( N ) 1 3' ( (*2 1>?R36() * ) ' ' ( (,' 8 ' 8 1* 3'Z 1 - *- *3 F!,&::6G,8( ( * 6 ; '1 3 & ) (1 J ( ( ( J(-* 3 ; 1 3, +(. ; 1 3, ) 7 0 ) *, 8. 7 (. $' - 1 3' 8 ( ((2 7 7 ' ()' ( ( * '(* ) ) &:: 8 (., 8 ' * $ ) 1$ $ 3 -&::('#">" '((* * $, 1 3 7 * ( 7 * 1 /01 / ( ( 1( 3( 7 (( 0 8,.) '- 7 ( 7 7 ((( (2 6 -! 3 $' (8 '(( (.(7. %%&(7 ' ((( (2 *. (, 8 (.(, + ' (2 * $ (2 '- 8' (' 8(.( 2 * '7 $'(((( 7 (( 7 1 3F!, &::6/G & $, ) 278, (8 1 7 3+ (,(L) ' (,)1( () 3 #">"F&::G,* (80 * $ ),&&;&-&::,

] *(,,-07#.-0!.1#<#+!-,!#""!-".#.# -,!"!!#""!-".123#!+ $'(( ' 7 7 8 0 '((( 1(2 * 3 7 0 7 ( 77 $ 8 F G, 1 3 (('#">"I ((." (%%% ', ( * 7 7 (8 F7. G$ 7 8 ' *) *),) ' 8 7' 8 '( * 0* :^"&::'#">" ( & $* ( ((* ((2 ( *E *, ((7 -)'0 82 7, (' '1(- 3 8 8 (2,) '( * 7 0 ' +) '((( '(( 8 (2 (, 7, ((* (2 8 ; * $17 3 (,7 (( (,'- 8 8,) 8 # 0 (8 8 '8 * * 1 37 1 3 2 1 3 7 ) " ) 3 $8 ( 7 ;1 ( ( ) )3;, ( ) ( 0 K08, ) ) ( ; &,8 ((.( * (.. ( ( * ' 8 ( ( ( ' ( '.( ' 7 $ * 7 '#">" ( 8 *) 8 (7 ;( & 1 ( ("M " /013F G 1 ( ( 3 3 7 > * 7 +,* 8 (! ( *,#">" ) 1$ $ 3 &

] *( ; ' * ( 7 ' ' () * ( ( ;.( ( 7 7;, ' 82 " '((* 1(2 * 3 2 7 (2 ( (,(F(7 G,7 (7F 8 7 G ", '7 +) ( + ;( * 1 3 ( ' '((( (2 K. +, ',)7-8 8 88 (;( ( 88 ; ' ((;( ( # '#">" ( (7+ + ;78 8 ' ; *) 2, ( 7 ' *) 8 3. La question des inégalités territoriales : les compensations financières en débat $' 8 * ) ) 8 7 88 8 " 8,'7,' ' 7 %:,(28 %5: 2 ) 7 #( %%& ( +2. - 8 ( * * 7 (. 7 )( ' (),' 7 82 (' - ( ( (. () *, () - $ (( 8 0 8 )' '((* ;O ; 8 *,( 88( 6 7 ()0, ' ( *. ( ' ( ' #!#""!- "#(3-H!-0.,!0"#1#+3-*#,+! -,+ $8(2 ' 2 (, 82 '(' 7, 7, Z. * 1*(2 3-0(7 %%&, 0C>!" 7* 8(. (8 '(( %%& $) ( 8 (( () 8$' '7!' ( *

] *( ) ( +( ( 0 7, < ).) ( ' (( 8( 7 ' 0 ' () (, - 1 3 1 3)0' ( )( ((( (( +( ( 02 8 8 (' 6 ( 7 < ), 82,7 (' & K. ( 7 0 7, ( ',7 ( $ ( ( 77 - ( ((,( *) ) I + 0 0) 7 880 7 2-7 ( (( 7 ( - ( 7,') Z 7 88 0(.8 07.( '72 < #, ( 82, ' - ( ( (),8'- ( 88 ( 7 2 ' ($ ( ' 7, 1 3 (( 1 )3 * (87 ( (('7) 1 3 +(,-)'0 1 *F!,&::6G '+ (0' 88 +( ( (8 (8 8,)( 0 8 1 3, ) ( 0 (7 ('7 * 7 )8 (- 7 ( <( +8( 7 2 8; ; 8 '+2 ( ' (, (' +( * ( ' 7 7 2 F (+2 G 0(7 67 (( (,)( ) ( ' )( < ) * 1/01 3F!,&::6:%G & 7 ( 0 ' - 7, (8 8. (8 ( 7 (L) 7 ),' 7 < 7, 7 ( 0 613 53 53 53 3F!, &::6:G 1 " ( ) ( ( ( (( /) 1(3F!,&::6 G 4

] *( 0#.#+3#1#2"2/0! -,-0"/0#.!#""!- "#(52,28 3#> $),-( &:::, 0< 0' ' * ( ( * (. ( C (- ( ' )( '' 1 3 2 1 3 7'#,C!7) ( )6 82 F) - 88 ()'' ' O * *.G, 8,)' ) 1, ) * & #) '( (( ;(* 7 (( FH,&::I!,%%G,) ' ( 8 2 * 8'- B,' E' 82 ( 7, 0 ) 7 < ( 7 ) () ( ( (2 1 8 3(2 * 6; '- 0( 0 ( * ()(, 7 () 0'*,0' ) (( M 4 8 '# 7&::4, ;( ' (8 1 3( ) )(, + >?R (+ (, 7 -) 0 (( 1 /01, ST ) S,T 33 0 88 7 &::4)( 7 ( ' (. '8*. "> 8 ( 2 ( ')( ' ) 2 ( 2 ((,"? 7) ('*(( *, ( (2 ') 8 FG OFG- Q( ( ) V ( J + @6+ @BB8 3F?,&::6G & C!,M#, 2 7&::4,(&54% $ 1((? 3( ( ( '+2 ' 82 0'( )(,) 1 3,( ' 8 (8),0'+2 ( %%&7 8 * ('#">" ( '7 () ' ( F?,&::6G 4 M,(>, ( '# > C (7 &::4 M,M#, 2 7&::4,(&5/

] *( # (' ' ">( ; 1J 3;88 (( ' )( "8, ( 17 () * 3 ( &:: > ' 7 ''+2. ( 7 (2 7 (.;7.(; 7 J. ' 7. ( 1I > ( 8FFK ) ) ( ) ) V ( )> ) 6 3 & ' 8( D 87 (.. ) (8 (+2 ()0 * F G,)) 2 ( $ 4 &::4,0'7 8 (&::, 8 "> ;( < 8. 0( 1N ( (3,7. 8 2 6 7, O,( ' 8 & >"F&::G,$ V $"; M 8@8FFK$,%( 1/01 ) ) 3: * *(6TTWWW 8T (*(=d e5/ /

] *( #7 '((* '* &::& 0 S7 %%&, ' +) '7 ( () * $( &:::;&::) (' ' 7 ; ) 8 (8 ( $ * * ((7 0 ( *, (8 %%&, 7 ' - () * K) 7 ( 7 ( () ( '7, 2 (7 * (7 * ( ) CD6( 8 *, (2 8* ( * ' ((,( ( ) ( 1P ( : _3 0 ' &::. ' ' ( ( 78 1(2 * 3$, 7 ( ; (7 () *,,7 ( ( 7, 7 (7 ((. #'. *E *, 88'( 7.)( ((-,) ' ( ( 8 ( 7. ($() 8 0' '* < 7 (,) 7 0 ' ( ( 7. ( 7. 7 ) 8 ( * $ ()'7 () *, %%:,0((* 8 '((* 1(3(, 7 '( ( ( 8 ' ( (- 8, )8 (( ( - * ',' 'V * * + 88 ( 7 '(, ( 8 '() * * $ 7 0'(')( ' ) * $ 8 ( (8.. * - (,(-8 ( '(), * * + 70. ( () ' (, (( 7., 8 7, (('#">"$' ( ( ( (2 *,7 0' (7,) * * + ( *

] *( ((( (2,'88.((- ); 1(2 * 3 7 '88 8. 8;< )(, ' 8 ' * 7, ),. E N0 88 5

] Conclusion de la partie I $'+ () 8D * ( 7 7) ( 1 7 '3 1(2 * 3, (' ( * (2 ' () %:8 ')( 8,-)'0 ( * $ 1(* 3 () ( ( ' 8 )0 '7 1(2 * 3 ; %: %5:,( ' 7 (' 27 ' 8D )( (. 7 8 ; #( 8 %5:,) * ( 1 3 ' ' ' ( 8. $ %%: ) ( 1 3(2 7 ' (8( 8 ',) ( ( +2 7 ; # &:::,) ( * ) ' '* '- 888* 0, 7 1'3(2 6( * #( 7,. ' (, 7 ' () *,(, 6 0 7 8 +( ',)'0 ( 1(2 * 3$' ) ( ' ) * 07 (8 * * 7087 ' ( )( #,((( + *) 7 () * 0' ' 8.' " ' (, ) ' ( 1. L évolution du «problème déchets» saisie par les instruments et les «public-cibles» -*.#@ 83! -,10"-5.6*##!1 7#"+ 83! -,1#+,+!"0*#,!+193! -,05. /0# #((* ( 7 *. ' 7 (),' () 8D * (( ( ( 7 7 7 ( 7 0' $ ( ( 7 *) 8 ( ((E 7 8 +( ' %

] # 7 '- 7 ) ( 7,) 0?K :! " # $! " 1 % % % 0 #! / #! ' / + 2 * # ' * / / # #((* ) ( : () *, 0',(( 0 +( 8 8) %:,8 +2 ' T; *, *) ( ; ( (, 7 ' 8, 8 F+2 77,8 ((,.G$' () * ' () ) (1 3F$ U$!2,&::46&/G $* $ F%5%G ) *.,) ),(,' (78 " 78 80 * ( (, ( ( ' 88 ( * (( ( 6 ( 2 S7 ( 7 *0(( 1L&3F L () 0( 1'8 3;'; G,(8 ( ( 7 7 +2. ( 8 ' 7 7 8, 1 3 ( (, () ' ' 1/01 >.. ( 3F$ U,%5%64G /:

] 7 ',7'7, - ( ( ' * * 0'* &::&, ' 7 *) - )'0(7 ( $() 8 ) ( - '(( 0 7 '7 L 7 ('" 7. $ 0 8 7 7 ' 7 ' ((' 8 7 '",** 7, +( 1 3 " (2 ' 7, 7 -,( ) - ( / ( 4( 1( 3 F* +,&::G $8 < *. 88 0 ' ( 1'88 3,7-0 7, (*2 ( '.( #, 8 (( &:: ) +2 7 7(() (%%& < 7 0 '8 0(( ((6 2 $8( %%& ( (7 %5I ' &::$ 0 (' ( 80'( * ' ( 17 3 '' (.(,+ 8 ;( ( 7 () * $ " 7.() 0 +( 88 & 78 * $ 0 ( 87 ((7 +2 7 (7 0 * ( ((0' * "8, S7 () * ( ')( 8 $ '1 3 (( ( $ ( '+ () ' 7 ( () * $')( 8 1831' 3 7 ($ 1&. " V (. + 3F$ U,%5%64G & 1O J ( >. a ba b 3F@W,%%6:G $ 8 1 3F$,&:::6%:G /

] ' - - ( 1 3 () * %$ (L * )( L '- 8((M)'02, < (2 ( 2 '6' 8. * 8 " (, ' '- 8 7 () ')( *, ('((7 +2 7 # 0 (*2 8 8, 7 8 7 *. ' 7,() * ((E2) (1 3 1 ) )"3 ) 3 ) () ) 1 + J( + +3F>, %%6%&GK8' 8,( 1(3,8. ')( * (,() * ( ( 0 *.(,0) 7 1( 7 3,0 () 1 3 7 $'* (, (' ) ' 88 F7 (, 7 )( GI 18 88 3 '( ' (,' 1 3 3-,8 <0"! -,1#+"2+#0@193!#0"+.(87), ( 7 8 + ' 7, (. '88 2 -('7 7. (2 ), (( $ $!2,1/01 + $ 3 ( ( +) " #3F$ U$!2,&::46&/G * 8 (8.' (+.() () () +( 8 8.. ' 76 ; ( (,7 7 ) ( 7*, ; )'( 7 7 ( 8, ; 7 '.?, (0< '< *.) 0.>., ( (7 '8 ' F$, %%%G $'7 8.' ()8 S7 () * ( 7 6 (+(@ F>,%%6%&G /&

] ; ( 8 () * 0 7. 6 ( *,(8 ', ' 7, ; ;; )' ; ;7 ' ( ) FC#", 7 7,JG 7F#>C,#C,JG 1. 3F#> ", +, '" G,( 7 (( $ ( 2 (* ' () * 8 ' ;8 () ; ' () >2 ' 7,) >2 ', ',) ' () (.#%%:,' ' ((8 ) ; (8 * ( ;, )'. ( ' 7 $', ( )88 () (, 0 ( +2 7 7 L (8 * ' ) C#"#7 (2 ) ( (,(( ) '" ), 7, ( ' 7,)' *2.,(2 ( (, 8 7 < 7, )'. ( ;( ' ) ;, ( ( '.( #, () *,7 ((* (, ( ( '< L 7 2 ( 6 * 0) ( 718) 3 '() F 2 ()( () * G, ' ( $ ( ' ( (0',) ) ( 88 8 ( 7 > '.) ( + ( ' (,'. 8 ( 7 )0 * (8 1 *3 ( ' 07 7 () * ) ( ) 6 ; (.8 13 1ST () ( 3F> U,%%565G /

] ; 7 8.' ; 7 8 +( ' 1 3 $'+ *. 72 " ) ( 0 '( ( (2 *, 7 ( 8( (7, +( 7 '-4*'(((* ( 8 6 7., 7, J 9#,"N.#*#,!1005. 31#.90+<#"(!" #0"03-,+-**!#0" $'+ *) ( 7 ( '( 7 1(3+) 8 1 3(2 (( * #((* ",' ' ((8D ) 7 *E * $ 7 (.' 27 * 0( % ) ( ' '( * 1WJ( 3, 7( 88 * '(2 *) #7 ( ( 2 7 ( ' () 7, '( () 7 $'72 () 8 01 4 3 F? U X *,&::6 5/G7 '* ( (, ( ( (, 0 7 7 ( '8 '* (, (7( '7 7 # 0 ', ( 7 19 3 F(, %%%G () 7,, ( # &:::,) ' ( *,8 (; 7 7 + ; (7 (7 $'78.+ 0 * 08 () ( 88 ' 2 87 ( ' 7 $ 8 (( 7 (( ( ('72 1" 3) 0 ( 7 () 7 $ 1 9 3 F(, %%%G, (( 7 ' ;, (7 ) + 7 ' ( (*2,'( 8 + 1V )" )( )( 5 ( *FX,%%%6G /4

] ( 08 ( (2 ; ; ( 7 8 '* ( ( 7(2 ( '7 8 ) ( (;" ' ( (2 ( 8.67 (7 7 + 87' ( (. )( * )'' ' ) ' ( ( + 0 ' * ' 0' *E 6 ( ( -)'0' ( ' 2. La gestion territoriale des déchets : entre appropriation du problème et acceptation des solutions 7' 8.,' 7 '' (80'* ( ) ( ( ( () * " ) 1 3, ( ' ( (. ( '() 0( 2,, ') $,1 )" /01 " 3F$,&:::65G $() * ) 8 ( ' () 6'" ' 8 ( 8,).* ', * '(2 *,88 () ( ('*(( - +2 '., 8 3! -,D-0!.1#128,! -,!#""!-".#10"-5.6*#123#!+ $(* ( '() (( ( * ((, ( P* >? M, ' () ' ' ' ( (8 ', L '") 7. 8 * 7 (( ) (, ( ( ( '"$) (2 ( 0 7 ' $ 0 ( ), 8,08-8 ( 8 $'- $ 8(?M > 1 4 ) " 3FM U>,%56%G /

] () 7 1 3F>,%5G. '+ (( ' ', 8) ' 01; 3 () (),(2 ( 2 ' 7 $( * (81 3; ', * ;( 7 ((E ' 70 0 () ' '(( ) ) ( 61,'3 ', '3 3F UC,&::6&G #, 7 (( 7 7 ' () 7 ' ((* 7 ' 8. & $ 7 * Z'(2 8 (2 ( * * 7 '() (*2 7 ( M * F%%/G,) ) '" 0( L ( 7 (( (. ) '8 '* '" (0< 82 1 3 7 (> N "C,) ( '. 7 '" 0' ' 7 1 3'(2 ( (( $ 7 1 3 2 7 ).-! 3 )'0 - + 3F>+U*,%%/G$'() 0 7 7 1( 3 ) 8' () *) 0( ( 8 (, 7,( () (7 '() $ () * 088 7 8 1 () 3$'" 7 ( 1() 7 3 )' 1 3 3 F U *, %%/G 7 ( (8,(( (.,7 2 ' ' 7 ' ' () * 8 ) '() ( 7 ( ), $' ' (M* + '* () 7 6-9!+ Q ( ( 3F?)U* +,%%5G & 1 ( ( ( '( 3F? +U +, &:::6&4G //

] 8 ' 1 ( ) ( ( ( 3F$,%%/6&G 0, 1 + ( - *3'Z 7 (( 0 1 + 3F$,&:::654; 5G" ((.' *,' ( ' * $'< 6'' ( 8 8 ( ( '. F *, (2 7 (. (, (- )( G ' (, ( (8,07 ( (,70 ( 0 ' *,0(' ')( 8, ( ( (8 %/%, E 888. ;+ ( Z ('(;6 7'7 ( ( ( 0' )'7 7 " 7*,' ( ( (80 0 )( 8 $ ( S7 $ 7 8 (2 ( ( ( 8,),) (')(, ('*(( () * $8 +) 0'(')( ( ) () ($ * (( - () () ( +7 8 () #, ( (.() ( 2 ( (( ' 8'.0' () * $' 2 7 N (, 0 7 0.8 ( '(),( ( ( 0 ;< * - () () ' 7'7 ) (, $ $ 7 0 '(( '<61/1 ' ( ' 2 ' 3F$ U$,&:::645G /

] #+,-07#0@-0!.+1#.<#+! -,!#""!-".#7#"+.9"-"! -,10"-5.6*# 123#!+#!.9,+3"! -,!#""!-".#1#+2/0 #*#,!+ $ () * ) 87 0 8 -')'(() 7 F * G, )'0 8 ' ( F(8, G 7 ( 0(8 ( 7 7 F1.* 3, 7 (..G,.0' - () () ( + 7 () ) * ((, 7 '.( () * $' () * 8((E 7 '( (2, 1 3 ( ' +) '((( (2 * )'88 8 ( ( (2 ' ( )( ' ' ((( 7 * $ (( (. %%&, 0 70 (,( ( 8 '((, ( ' ( ' 13* > 7 1 3,' 0 ( * '8 )(.,)7< ( (., ( '((((2, 1 3 F!,&::G 7 ' ( ' ) ( 8) 6. ( (82 1 7 3, 7 1 * 0 ) FU*,%%/6/:I>, &::6:%G$0,+) ' 2 (8) 0 * ' ( 7. 7 ) '$ ; * ) '() ( 6 7 F!, %%%G, * ( 7,(2 8. (, ' ; 7 (. (2 ' ' ' (( ' 0) * ' ((( 7 7 )8. 2 0 '(( 7. ', 7 7 () ' 7 8;< )( ( )8 '7 7,2% 7'88 ( 0' 7 () ) ) ) #', 7 ) 7 (, 0< ( (( ( 7 ' )8 7 $' ' ((E 8 ' ( )( # 70( 8 )( < 6('((7,, /5

] 7, ( - )( '# '- ''+2. (. (' 7.*#7 ' (),' ' )( ' ) '88 7 (7 ( ' (''. *) 7.. ) 0 07(.(2 (( ( 2 (* () * 0'* ( '7 '((* 1(2 * 3 - () () (. (2,7 8 ' 7, (07 ( '4 7 1 3 0 ' '. ) 8 '+,(L ( 8.. $' * ; ;$, ' ( ( 7 ), ( ( ((* /%

:

PARTIE II L évolution du «problème déchets» au niveau local : planification et conflit en Indre-et-Loire

&

] Introduction de la partie II #.., 83! -,F.3-,!#+!! -,1#.+-.0! -, ( 0 ' *,0(( ' ; ;$ D'* () * 07 ( (8( 8 (- ' ) * &::;&::4 ((( ((* ( ' *0( ( 6' 7 '7 () 8D * 2 ( 0'+ () * 7,' '7 81(2 * 30'* $ ( ' ; ;$ 88 0 ) (2 2, () (8,) () '(- 7 '* ( ( *, ( ) ( ( 7 0' ' 0 ( 7 ' #, 8 ' $ ( (8,(((8, 88 I (( ' * ' ; ;$,( %%/,7 &:: ' 7)' 0' - (- ' ;,((+ 8. ' ( (,( 8 ')( ( 0 * ' 7 0. ' 8 7 0 # ' ' 7 ( ( ' 7., ; (0+( a ( 6,( ;('( ' $'((0 (- (8 7 ' 8' N ' )' (( ((0 8 ' ( 7 ' () 0 $(0 (.(,08 ; (( 0 ( 7, ( ' )0 7'((>,'7 7. 0 7 ( ) * $'7 L 81(2 * 3 88 ( ' (80( 8(2 ) (( ) ( $ 7 '((* 1(2 * 3 (7 -)' ' ( 7 + ' 07 ) 7.( 1(2 * 38 0 8( ( '() 7 0 8 1 ) / ( ( ( ( 1

; : * FC* U 7, %%G 7 (( $ ' 7 7 (7,1 ' ) ( ' ( ( ' ) ) 3F$,%%%6 G ('+ ;- ( ( '''7 L (8 '8, 7 (F $, 7( ' *, ( ' )< () G'7, 13 (8 (( ( 8,7 '+ (( 8. 6;.'.( ;7 8;( 88 ( =) ; ( 8 8 F 8 =G0') * = ('< ), 08,( +, ( (. #)') )( (7(',( ) ')! ((* 7 (( 0 7 * ;( )' ) ' 88 ;, (2 7 ( ) (( 7 ( (. F* + U " 88, H, &::G!, 2 7 (( 1' 7 3F!,%%, G'( 7 ) ) - (-, ) ('*(( 8 1(2 * 3 ) 0('. ( 67 > 88 ( 7 * * ' ( * ( ( * 8(2 * 7,L (8 '8, 7, ((* ') '+ $ 8D7 6 ( ( ( ' +!- "# 12"!#*#,!.# 1#. <#+! -, 1#+ 123#!+6 ' ', ( (8, ' (- ' ' &:: F*( 4G *( 0'+ '.9--+! -,0 ' 7)' ((,, 7 ;((8,) '.( ( F*( G 4

] 07) ',( #88#!+(( 8, 8(2 8.' F*( /G "8, ( 8. 0(, 0 6 *2!"--.#1#-,!"2.F*( G 0 ( ( ( () ) *, 7) ' * 0>,) ( ' ()

/

] *( 4 ( )# * $ + ( 7 ) (*) (*), ( ' ; ;$ ( 8 ' ( 8D, 7 + '8(78 (,0 $' ( 7 7 (' ( ) ( 7. ( ) ( +1 ( 3,( (- ' (. (0' *) ( * ( ( 0;? E;;C< $ *. ( ' - ) ( * ' + ( 0, ),0'. C, 0 8 ) - (. (,(. @ "" $ ( ' ; ;$ ( 4* %%%F""G$ ( &5&:*$ (L F7 _G ( &%/*, ' /5%*F""G

] *( 4 *( 1'* 3 * ; ;$, ' () $ ( (8,20 (, (88 ( ' 08 88 * (8 &::&;&::07( (- ' (7( 75:::: *,5:^ ( Section I. 1970-2000 : mise en place d une organisation différenciée entre la ville de Tours et les territoires périurbains 8( ( (8( * ;) 0( (( %%/; * 88, 0(7 0 '0 7 (( 7 0'* ( #,' * ; ;$ ( ( 7) ( ), ' 1. La gestion des déchets, symptomatique de la politique d autonomie de la ville de Tours M)'0 (,7 8 2 (((0 ' >$( ' 1 ( )3 5 3F$,%%6/5G ( ' %%) 77(( (8' () 88 ( M+ (8 ( 1E? 3 " %55, 07 *) 7-6 9>#F+ 0 9>( '# G,* ( 7 6,, 2,(.,) 7, 7, ( 7 & $'* %5% +,1"3,8-3F$,%%64G $ 2%/&,) () 8 S7 7 *. 0 & 8 +*2 6, +$,C,$9 ;#.;,#7, *+;$ ;,M;$ ;,?;,>N,) $* F ( ( G (F( G 8 '+* F$, %%65G 1 LAQMV?( ( `WP( @BCB ( _ "3F$,%%6%G

] *( 4 $%)'.7..#1#-0"++#1-!#190,#123"<#J $() * (7 ) '(0 0'* ', ' '* 9>#K.*. 8. 0,) %5:,72 ) 1'.(3 * 7 (. %/: %:,' ( * * * '. ' ) $' ( 0$*, N, (7(8 8 0' 2 0 ( * 0' (- ( *) 7 ] *7 7 0> ;, *. (' < %5:' * N+, ' 7 P2 $ * ' 7 7,( N+ I' '.( ( (8 O%5 7 8 (, N+() 7 ' 01 GFFFFHKX /013 K0 N+7 (7 7 ( ( 6, 7 88 5::::C*. ( (. (8,)' 7 7. D 7 * * 7* 07 I) '.(' 0 8. 8 $ 8 * ' 9 N+" ' (2 '.(08 * 0 + +2 ( ( (,7 ('. ( & & 2 8 *,.(7'7 * 7 ( 7 $ ( *) )8 ( 2 7 %5 82 ( ). (6. (,(,O 7 N, (2.(88 +2 (N -)'0 -'* ; )( ' +2 ( ' 0 ( N;, ) ) * F ( ( ((7 GK. *) 82 ' 8 * 8 ( 7 07 8' 7,' O 0, ' * 7 $!! ; 7,$ N+,$7,&%7 %5 & $7 7 & 7.8()*) 8 %

] *( 4 J,+.#31"#190,#,2<-3! -,7#3.3-**0,#19330#. $ (( ( 7 '( ' 1 L ' 3( ( $( ((E (( (,) ' ( ' < ( L ' 1 ) S T ( + 3 & ''20* 0 #, 8(( 7 ( K08 ' ', '(' ),M+, 070' N+ ( * 7 $ ) 77 8 8 7 7 7 6 ((< (.('2(0*,0(,)'0 2 ' 8 (8 $ &::$'1A LJ3, ((0'7 *, 7 ) 0', )' ) ( (2 0'( P * *( ' 8 8 ' * '7 ( < ' (0 () ) 8) 7 ' (8 ' ( 7, 7 (, 7. ; 8 (8 ( ;7(( 7 $8 1* 3 ( %%&8 * 0N+ ( ( *,7 +2 7 ' ( (,*(7 0+8 8 * (2'* - &::&> >2 ' 7 8 ( *,' 9 0 7) ( ( 8 (8 1 LJ?( & A "& ( )LJ?( 5 E LJ5 V A LJ )3F 7 $!! ; 7,$ N+,$ 7,&%7%5G & 7 $!! ; 7,$ N+,$7,&%7 %5 -I `? ) /01 3= 9 LJ $I?( 6F+ 8FF8) ) 7 @BB6 `3/01 5:

] *( 4 $ (7 +() ' ' ( 1 ;8 3 ( 1 ;O3 + +2 ( $ ((. () ( 2 7 %5,).( ' 7 )' ( 8 77 (8.(,),-' (,7( 7 8 7 ' 7$7,( '?& + 0 O '7 * * '7., '* + ( K0'(( 0 *, ' ( 7 9-"<, +! -,,!#"3-**0,.#1#+!#""!- "#+2" 0"5,+#!"0"0@ 2 0() 7, ((*) ' ( 7 7 ( +. * * $ ( ( 7 ( ( (. O.0 +. '. ')( (( 0 6' 1 > $? 3, (( ((*) ' ( F7. G,) ( ' 8 0M;$ ; 1$? 3$ >>'# ' +2 (,( ( 0(' + ) (,' 8 (,( * ' ( (7 '# ( 7 * "%% ( (, 2 '< 7,) ( < 7. 0 ' $ ">F+ ( 2 "G( ) 0'" 7 ; ; ; ( $ * ( F&: ::: G ( ; ; ; ( ( < * ' 8 *) N+ ),.) '- 1 ( 3, 7,) ) ( 1>9 3, 7 N ' 0 '# $I( )( ) 3F"># $,%%/64&G #- &::& > $? ( 7 69+,M;$ ;, *+;$ ;,$*,#7,"7,+,9,>N,?*, >,+,?;>,# ; * 5

] *( 4 ", + (,7 ' ' 1+ ( '".(' * L 0 3) ( ( ' * 75:: ($ > $* ( & ( :::: 8 " * 2$* $8 * %%: 7 6 +. ( ' ')( $ ( * 0 )( ( K0' %5: (( * * F"># ; ;$,%%/6/G ' 7 ) 7 ( ( ' *, 7 7 %%& 2. 1993-1996 Le premier Plan départemental, tentative d une rationalisation à partir de la coopération intercommunale 8 0, %%: ) ('( ( ' * ' ; ;$ $ ( * '"># (<(8 &7 %% 7.0'( /87 %%/$ 8 ( ( 8 (.)' 0('( ( $ ( + * ">,7 (- ' ', (,) 7 8( '( '( ( 8 ((.,* N+"&:::, '# 7 7 92.5-"! -,10"#* #".,12"!#*#,!. $'(( 1( 2 3,( ( (8, ( (#708. 2 88 ) * ( ( ( ( 2 ( (, ( 1 ( " 7&( 7 ( V$7M7 3F"># $,%%/6/G 5&

] *( 4-8.0 ) ( 0.) %%& ' (, (. ( + ( 2 T * ' - 1 3 ', 88 ' - 2"7 3 $ * N ( ) 7 6 1 J 0 J : J ) ( ( ) ( + ( 3F"># ; ;$,%%/6//G )N F.( G 8 6 ; N 1 *; $*3 (, '? E( * " ;!( * ( +;$* ; 1( 3N 6? ( 7 ' ' < *.( ( (* I ( 7 > ; ;$ $; ; * $ *.? - (> ; ;$ 7 7 ) (7( ( K ( - ($; ; * '< * 13 ; N 1;3 ( +76>>'#, > M;$ ;,">F+ ( 2 "G, > $*,) N ( N ">,+( '(- ' 7 F7 G$ ( 6' ( ' 8 $?, ( ;'#,- 12 3, " * ; ;$*, ; ; ; ( ; $ N 1 36 ' ( 7 ' @.+ & N ( / $ - 8)8( 76 ; 1 )* (" ( 5 ; -! * ( (( ( (> - *( ; - *0 7'7 ' 88 ( ; - 8FF8 *5 ; -3 * ; - *- 3 & $ 1+ ( '.(' * L 0 3 ( 1+? 3 () 5

] *( 4 F) ( &::::* 05::: G,,) * 0+, ( ) 1 ( ( 3 + 7&) J/01? 3 F"># ; ;$,%%/654G+2 ;*( 7 ( N 7, 8 0&::::0::::, )() ) 1 )J " J /013 $ ((< ( (( 7'7 ( * ; ;$ $' 88 8 N (. 8 ( +. )(. (- $(( N 13() ' (- ", ( ( 8 *, *. 82 7< ( 1' 3, ) ( 61&$7&MV/01 3 J 7& $MV J( 3F"># ; ;$,%%/65%G$ (, ( 87 %%/, ' ( (7 0, ',2 %%:, (- 0' ( 1.2 7 3,' 0 (( 3, ( (8" %5%, >>'#, > 1$? 3 > $* +(7' ' 6 + ( '" ' >2 F">G 7( * N,)( 8 ' '# 7' ( 5::::0:::::, )( (7 $?, M; ; (- (( ' 13 (8(,'-7-7) (8 0((7 (- ' ( ) %%)' (( ( (,)' 07 ( ( (N 13,) ( ( ',' "> 'D( 67 7 %%,) + - ' 8 ' 7 ( 8,8 ' ; ;$ 54

] *( 4 (- '#, (( (1 * 72 3 7 %%%,)77 7 0( &::: $ #"?,7 #"'''3"2! -,1#.3-**0,0!219<<.-*2"! -, ' 7 '1?&3, -7 &:::,) E' (' ', ) ;2 (8 7 ( (?& ( ( 8 " ( * 2( &::& ( (,, 7 8 '# 7 2 ( +. ( )7 ( )( 8 " 88, 88( %%% 7 0 8 ' '# 0) + ' + ( (; ( ; ) M;$ ;,#7,$*, *+ ( > M;$ ;; 7288 ( 8, ( ) )( $' )( ' 7 8 '#., ) ' (88 ( () (, 7 (7 (1 * 72 3,,0 ( 7 0 *,,) (( ( 2 8 $7 ( ( ( 08(( 28 ( (8 ) %%% ( 7 * ( (, ( %%$ *7 ((<(8 &::: & (7 ' '#0)7, ) ' 7 ) ;1 3, 1A" "3, 17"?3 1A 3; 0 1+ '#3 8 -?&* C,; +;;$,, ; ;',; ; ; (,#7, *+,M; $ ; $* & ;((7(5:^ ( %^ (( ;" ; ; *+,$+,! (*,$;> ;; * > + 5

] *( 4 "&::&,' * 0( (2 '( *,*.7 * -( 0 '#,() 7 *) () ' ) ' )( '( '+2 (. 7 7, (8 * 8'- ' 0(7 '7 7( ( + (. ( ;' 0 ' (. ( *; $*? ;' ( '(- ' Section II. 2002-2003 : Le plan révisé entérine l incinération comme solution au «problème déchets» $ &::: - * ; ;$ " 88,' 7((, (- ' 5:::: (( +1? &3,)) ( )70 (((2 77 ) ( 7 ) $ (- '. 7 * '7 (. ( 7(( 2 ), )'' 1. L ouverture de la révision du plan départemental $7( 7< * 7 %%%8 %/;:557 %%/, ( 7')' -7 &::"(.( '1 3 ' ('1 & $3 ) 7 < (* N 8 ( (, N ; 0 '#,) 1 )J"V L"V 3 F"># ; ;$ 7, &::46 4G 1 5/ 3 > > $?,8 +0, '#, 0' & C '#?& 1 1L JL?QM L&7&QM + @BBH( ) JV 3F"># ; ;$ 7,&::464G & 1I ) L&7&QM J L + ; W? (@+ 8FFF3F"># ; ;$ 7,&::464G

] *( 4 J3( 0 7( %-7 &::. ' ;? E;;C<F(&::::G,) ' ' ' $? 0M;$ ; ' ( &::::04::::F*?G$ (- ')( ', ( ( %%:,7< ((( 8( +? & "8, 88 7 0', ( 01)3' *) 6'' (1< $M 7?[)\ $MV3,) *. 7 ; +)1 38 ( 0(',* (7 ('#">") ( &::) ' 7 ('( ))'0( 88 * $ 7 7(' ( ( *), 7. ( (2,.) 7 )' 7 (, *2 76 ; $ * 1 3I. ( 7 ( ( ) * '7 8 (( 2?67 )880 ' 7 ), ) ( 17 ((3( * ' ; $ 7 * B 7.(( " ; $() 2 (6 N *; ;$* 8.1 ( ( 2 * 3 (( 7 (' *0 ( ( ( 7((M;$!,9?&* ' * ( ">(? & 5

] *( 4?N&$7$MV"" 55 8 ; F. 7,* G ; T * ; "7N ; $ 7 ( (* ; F7!G$ S7 ( 7 # ; - 8(( ; * ; * ' ; * 7. ; * ; * (. ; ( * ; * ; 8 ; ; " & ; 82 (N 7 ; * ) " ; * * B ; () ( #C ; * ; ( " ; 7 ) ; "C>] B* 8 ; * K 0 (8 )( *, +? &, (- a ( 7 (- ' ( +,8 8'- ' (, ( ) ' ) ) 7 ' 7 ( ')( (- $, ( ( * ',(7 0+ *, 7 0 05::::(0:::: K0 * '#, () ( ( (' '( ) ( ( ' '2 (.( '(, 8 (7 7 " 88, 88( +,8 ) (,)'' 7 ((, 7 ( #, 7 (S7 ( 7 < (,* '7 7* *0' '. (1 3* ( 7 ">#,. ( ' 7.( ((0'$ $1 ( 3F"># $ 7,&::46/G

] *( 4 (8 ') ( ')( 7 * +, 0 ( ((* ;* (', & -, 0' ((7 (-,, '88 ( (8 8 '7,'-(8.< ',< 7 (, ()' * ' $"# ((( (((, 18 3 ' * (,(. (?, ) ( (( (8,1 3 182 3 $ *. ( ( (0'( "#(8 *, (( 2 7 (, ( 0 ( (*2 7 () 8. ' () (8 * *$ '( ( %%/,, "#, ( (8,8 ' E 7 * ; 7 ;,) 7 7 '((0 (;8 ( 7 (8. 7 ', ( ' #( 88 0C" 5%

] *( 4?H + &$7$MV"" #"2+#,!,!+ 1#.9!! 8 7 F",#C, #,"G 3!#0"+23-,-* /0#+O3*5"#+ 3-,+0. "#+P.0+ + ( T > ' "b? & : ;#)(7 "2<.#*#,!! -, 7-8 () * F:^ 7, ( (( (.,JG (-0!#,F0,"-?#!+!"03!0",!( * ' ( ;7 0 1 3 * F )G 0 ( 8. 6"#++23 8 /0#+ ;# 125-032( * (( 7F?, '(,JG *-,+3-,!" <,,! O ' ; C E #88-"!+ 88 3-,!",!#+ ) '( 0. ;C 7,0 +,3#+ ((( ;#88 "#80+ '('7 )( ;# 3-,+#,+0+(- ' ;$ ' ( "# ; * ' 7.-" +! -,*! 6"#. ++-3! -,+1# ; 8;' )( (? & "-!#3! -,1# ;('.9#,7 "-,,#*#,! #" ; ',8-"*! -,+ * ;9 )." +/0#+ 7.!bb #">" 8 * ;(!",+-"!+ ;'#@#"! +# "#!"!6 7 ( ;'-5+#"7! -, ( QQQ $ #-? F( ( ((G $" $'# ' $? ";" b$ N+FZ " 7 * 'G2 0 1 ( (' 7 3 bb$,, ( ( 7 7 $'(! (( &::4)'( 7, 7 ((' bbb 8( -2 (. %:

] *( 4 2. Le projet du syndicat «Touraine Propre» : de l incinération à «la valorisation énergétique» $'* '#? & "> 8 8 ( * $ ((*. 77 ( (8 ),)) (8, 7 ('( ((* ( "7 &::& + 7 1? &3, ( 0' 0')( 17 ) 382 ( +. N 1;#3 1;#3 &, 7 '* ' +,' 0 ' (. ( N 1 *;;$*3? F7. G'( 7 (),' - ( ( (- ) ( 7 ) + $' (- ' * ( ( 74:::: *, ^ (( ( 5: ^ * $ +7 (7 * * '. ), '88 ( 61/01" (G6FFFF ( ) BGX : /013 7.">,')( (- ' ( (7 &::::: (,( 7 05:::: 6::::04:::: * :::: * F?G 1M ( ) L&7&QM- * "3 V ( + ( 3F 7">#,/-7 &::G &? & ( 7 6 > $?, >>'#, >$, ',!B *, $* 7 ((, >?, 97, '" M;$!,$7 (),/7 &:: %

] *( 4 6 /&$7$MV"" 1 L&$7$MV"" /8FFG8@N1 %&

] *( 4 9#,!"#" +#1#?0+! 83! -,190,"-32121#!"!#*#,! (, < ) ( ">,(.( ', (- ((? & ( 1 3# 0(.8'- * F7 *( &G,'(' 7 ( 0 ' *),7 ')' 87 ' ( ) (, 2* ( #,.( 17 ) 38.( ">#6') * + I(* ' 7 0 0 '7 ' ) (( ) ( "&::, (? &88 ' 61 ) ( 3 3,'. (( 1 3 182 3, 7 7 )0 ( (( ( (- ',' ' ) 7 8 ( (,) ( 8 0 )( 7 (( #,'( (( 7 -&:: ) (( ')( ) 6 0 "#,? &( ' '- * * - 3 183 ',( 8 *. ( ( ( (- 8'- ' ( ( ' ( ( (, * 8 ) ' 8 (,-8 ( 7 ( $1() ' 3 0 ( ; ;$ +2-8 ' 77 F7( G, *) ' 8 7 7 $'7 8 (( ( ( 7 ' ( )( "8,' ' 8 ' 70 (- $' ) ( 7 '(( 7 ' ) 7 ;-8 0'$ 7 (- 7) 6 1FJG+ %

] *( 4 ; @ 5 ; ) 5 ; ) ) 8F6F 8 3?C$ ) "" L/&$7$MV"" (8FFG@F81 2 (8 ( ( (( 7,< (, ' 8 ' * $ 7 0* + 0' ( 7 8 *), ( (7,)'0 ' ) 0 7 ;($' 7* ( ) ( E, 2 7 * + 8 * ( ) 8 0 '7 ' 7( ( 8 *) 82 $*, *) 8 (, *.< 6 ( ((' ( *. ' 88 ( (), 27 +( (- #,(8 8 0 ' *,8) 1? &3 /&$7$MV"" (8FFG@BB1 -@Y V " ( ) / ( 01( " / HFX1/ BFX1( " 2 ( 8FFF>c2 $7 ' &::4( ) 1+ 3 & 88 7 61FJG /013 %4

] *( 4 " ) ( " " /P7UQMMQM1 8Y " "J 3< 3 ( " />1)( " J V ") " ( " ( " ( " " ( ( " " * Z8' ' (),8 ), ' (8 ( *) ( ('7 #7 * * ' *) ', (7 ( 0 C*?7, ) ' 8(2 *) ) 27 1/01) ] /(((1 / )1( )( ( +) ) V ( + 43 ( ( ( 3FC*U7,%%64:G.-!<#1#.., 8 3! -,#!-"!<#10"-?#!0,#.2<! *! -,3"- +2# $1*) -8 3(- FM?,%%&G ( ' ) 8 *),',( 0 ( '(((.7 7 ( - "" 3 ( ; ' < F$ U $?*, %%5G,) 13 3F,%%%6&G # '- ( (,( 0' ( 7 ( () (- ' " 7 (? & 87 &:: %

] *( 4 ( - 7( (-? &, ' 88 7 '((7 (- ' '' (- ' ( ( (. 8 7 "># *.' 7- ( (-,)7+ 88 ' ((-, 7 (8.) (- 88 ( * ( $ *.')( ) 7 88' ('7 (8 ( '(8 $? & (8'- ',8 0 ' ) 1& + ( (? & ) +(() ) ) 3F">#' ; ;$,&::46&:&G 2 +),' ' 8 ( 0' ) (() (8 ( 2) (- ' "># 88 7 () (8 8 '.( (- ' 9,!2<"! -,1#./0#+! -,+,! "#3-**#"27#,! -,1#.3-,!#+!! -, ( (- '7 ( '( '(()'27 ',(7+ ) (- 0, *( (. 7.) 7 ( ( (- 1 -* + ST/01] ( -J* 3F">#' ; ;$,&::46&::G ' ( ( ( '( ' ( ( ' 88 0')( (- $( ( ((*) ( ( * 1 3 + ) 3 K. '- ' <,) 1 +3 $( '#5('7 (* '#50?;>,'7 '#&50 ; ;,) 2 2 0; ; ; (2 8 ' ( ) ( * '72 F">#' ; ;$,&::46 &4&G %/

] *( 4 ' ), (7'7 2 ; 7;0 ( (( 7 0) ' 0* 6 ; 7 ) ' ; P 6H; ( (8 (7 ( ;( ( ( +? & (7-7($ V, )'( P 6H(710 '.( 30 7&::7 8),' ' '.( )0 & (<0 ) ( ) 7. ' ((7 ( ')( (- (80 2 ((80(#' $ Z')( ( ; ( 7 ' ' (, ', (7 7 7 (., ; 7< 7 (. ' 1'.( 3, ( + ' * '((2., 87 0'( ', ' (' (- 8(( 0 (8 (( (- 7 1(3? ) )'08 8 0 ((, ( (- ( ( () 88 '8".( ' ;',' ' ; (( ).7 ' + -/01 +( ( ) )( (/01L[ ((\ ( ( + :( ) 8FFFFF8FFC d(: ( : 3 3( ( 3 6F + ) 0 ( (+ : (: 7 ( 7?@FF(: ("" 3 (? & ;88 )' )7 (0)P2 ' & #,., 7, 8 () - ' %

] *( 4 $' -. 8.) ( ( 6 ;' '7 (7 (2 8 ' I ;'7 2 0 ( ) I ; ( ' 88 ((8I ; (),7' '+,07) ( (- ', * 7 '((6 3. La localisation du projet : entre caractérisation de l espace et négociations locales - '( ' 7 ) &::&; &::6' 7 (? &/ + 2 088 G, &::0 ( ">#$ ( *. ( ((* 1-7 3 ) 0 ' ( 7 7 2 80) 7 8 (, 07 7. 0 1 3 ( $ ( 7' 8,80( ' "# & '7, * 7 7&::& ( 0 7"># 4 7 &::&' (2 +( ( 0 ( 2 1 ( 3; *,.,, ) ( ',+ ;0 2 1 3; 8 7,*+(*,, ( +7,( B (+,N T 0 7 7 (*) 0 ( N, 2 - ((* 7 8 0 ' (7$'+ 2 7, (82, 7 7 ( +*),( 7. 10( 73' 8 ) * * 0 ) ( (- 8 (( 0.( (8 6(.' F 7G( 88 (6 ;.( -) 8 8 7 (0 ( ' ; ' ( ; *) ( * * '(( '88 & ' ( %5

] *( 4 2 0 7 (*+) (, ( 7. ' (() 1 3 71 388&::&(? & 0 ( $( - *., 7( (- (( ' 0 )+ * ' 0' ( * * ) (, "># $ ( ( 8.#7 < ', ( +)) +( ' ( 6,( $ (? &0 &%7&::, 76 ; ; ; ; ( * %%%,(( 0 '?&$' ( ( ( 8 '- N (7 > N '( 0, 7 ( - ;?;>F:%*G, (( 0, N (,1' 3 2 '"" ; ;;, / *, 0 7 P2 ; 88 ( ' 8, (8 ' -088 ( ',, 7' ( ')(, ' ), (.,8 (8 " ' ',. (8, 7 0 ', ( D( '#. (8 ) # (? &,?&,D : &::& * '#) '( %%

] *( 4 G >' ( ( O ()( ( ( (2 '#' (",, ) 7 ( )(, 7 O)'. ')( (? &( ' O ( ; 404 FO+ *. ( * G( 0; ; ; (I ; / (?;>I ; %0% ( ;; $( 1 *. ' 7 ) + (3 (7 861 )? )( ) /L "& ""( "&"& ;" M 1 (( ) 3F">#' ; ;$,&::46&G &::

] *( 4 8, ; ; ; ( ;; 8 ( ' 8 7,'7 Z (7 ( * B* 8 ( ",(8 () ) ( ')( ','(,7 ( 8 ' * ) 7 ( # ( ( &::, ) ' '*27 ( 7, '( ( * (' () (-, ' 8 $ -7 &::( 7">#, 8 (7+ '*27 7 7( ' &::$ ( 7 8 (., ) ' N 8 $' ((;+( ;' ( )7,. ' 88( ( 7 (8.$ (7 (( -&::$' ((7. ( (. ( ' 7 ) $ (- ' '- &:

] *( 4 $'* (8 * ; ;$ () ( 7, 7 )' ')( ' 7 ',0' 8.(( 7 ( $ (, ( %%/, ' 88 '0(7 08 * $ ',7 '7 7(,7 E 7 +) $ &::&;&::7 8 7 '+ ( '(- ' 0 75:^ * ' ; ;$ (- 8 ' 6((+,(F G (( 782 ( $ +? & ( 1 3F*U,%%,($,%%%65:G ) ( 7 (2 ' ( '(( 1 3 FC, %%G (( 7 () () 2 ' ('7 (*2 0 7.; 1 3( * '";, ( 8 ' ( < - # ' ( 2 7 7 (' * ( ( ( ).7 ( '" ) 0 ( <( '88 7. -.6 7 - (),) ) ' ( ( * )'( (- ' 7(2 * 0 (( ' 1 )3 F* U, %%, ( $, %%%G,), 87,78 7 81(2 3 * 7,7 ( (-,'7 ) ) ( )0 7 '((" 88,' ', ' +">,7.( 0', '7('(((2 ' 7 ' 88 (- ' ( (7() E ' $ ')( ( 88 (( (- 0' ( "> (( ( >, 7. '. ;< ">' (( 8 (*2 7 () "8,.( ' (() 7 &::) %%:0 *. 88 ',. (0. & ' )'7) ( 87 ('(8 )( ( & '(2?, 1 '3E C %%/;%% &:&

] *( 4, ' (- (,,) * (- ) &:: &:

] *( 4 &:4

] *( & $ $ (- ' * ( 1 V 7 3 ( ' )N ' 0 ( ( (&::, ) "># '< 8 &:: &::4,'88 ) ' (( 8. () 8 *( (- (,8 ) 8,0 7 ' (), (( 7 ((, '.( 7 +) 0 ( ( (',8' ( '+, ' ( *) $'+ 8 7 ( ) ' *.( 8 '((), (( 88 $ 8 ( 7 6 70'(-,' ) * F G$8 8, < ) 7 ((,(( ' +) ) 1 3,) ((0 (.( 8 ;(( $ ( 0 7 ( '.( 7 6(*2 ),(),((.(888, -)'0' '-) F G &:

] *( Section I. Le collectif «Arc en ciel» : des motivations diverses autour d un message commun, le refus de l incinération $ 8# '( 2( ((8' 1 ( _3, 7 ' 8) ((.() 7 1. Le fonctionnement du collectif : diversité des préoccupations et liberté de positions 212"! -,19++-3! -,+1 7#"+#+ $( - 7 ) (, ( ()8(( ' 7 7 7 ( 8 ' 8 7, ( ( ( -)'. (., ( (. 1< 83$' +( $ ( ( ( D 7 () ' <)' 8, ' F7 %G &:/

] *(?BV V7 / 8N2@@28FF61 : 9 ( &: #+++-3! -,+1#!C#<2,2". +!# F8 ' 3 G "# ; ;$ 92 2( ( (! * #+++-3! -,+1#!C#7#..#0+# & F8 ' 3 G #" ; ;$ ) 7. ##$ ; ; ; ( ) F G #"9# $9 ;#.; ) 7. #"> '" 8 7 ( F(+ 7 G. * 8 #+++-3! -,+1#!C# F8 ' 3G K9! ;; ( ( #"??;> ( - ( #+++-3! -,+1#!C#+23. +!# ; F8 ' 3 G ;$ ;!#??, #K#9,$ (, 8 +, #" 9 ;;? ; ;$ ( ; ;$ ( 7 0( F ) G ) 1) 7 3 F0' '( G #7 7 (), (() ( ' -0,(77) (( (() ( 0 ' -8 8 '6 ; $ ) 7.F( ( ( * ' 7 GI 1 4 5( /) 1(+4 3F$,%%46&4&G & 1 3F$,%%46&4:G 1 ( L 33F$,%%46&G 4 1 /01 ( (( 3F$,%%46&G

] *( ; $'((* 1(2 * 3F) 7 7 ((, 2 1 3 1 36B* 8, &GI ; $)) ( ( F) '((,) 8(( 0 ( (7GI ; $) F ')( 7 1 3,- 0G * F7. G (() < ' 8$ +1 3 (() 7 8,( ) "#,$,) ('( ')( 2 ( ( *2, 288 8 (( ; K9! 6K 7!B * + &:: ((0' 0 ;; ; #"?6 # 8 ' 7?;>, 7 ' ; ##$, 8 )882.( " ( - (( 7 () ; ; ; (, ) ' '. ( %% 0 1Q 3, ( 9 ( & $ 7 (- '##$ ; #"9#6 # 8 ' 7 $ 9 ;.; ((. 1?; ; 30((* ; ; ; ( '' 0'(- ' ; $'#">, %% (- N 0>, - 8 7 ( ( '" 6 >,$D+,9 N,$9 ;.; $7 8.88 ((( ( (, )'0<, (7, 0 #L + 1 3, ( ((0 (-,( 7, 1V $ ev;"m *-V $ 7 ;"M */V$7;1V + L "& ""(;"M "&"& ( ;"M (+( L (3*(6TT +8T T W* & $(( '07 ( 8 7 ( 6 7, ) ( ((( 7 '##$ '1 ( 3 F*(6TT G &:5

] *( ' 861&"7 3FM;$ ;G,1#"3 F9 ;;? G,1#"3F#* ;; * G$ 7 < ( 0 7 ( 8D( 872 7. ) 81(2 * 3 ( #7 (- ' ( ( ' (('.( 71(2 * 3 ' 7 (( (F&::G6 1 () 3, 1 8) 3 183F,&::6:/G 7 ( ( ' ' 7( 8 ' 1 7 3, ), $ *+ 8+ (7 ( ), ( 1!#??3 1#K#93 F' ) G 82 '( ) ( $ ( (,( ;< 7 1) 7 3F) (,%%G.) 7 ' ($ 8 ) * '7 ( F * ' G,' - '. 7' ( '(, ( ' ((0' 88 8 ( 7 8 80' 7 0 8, 8C&::4,' C ;K * 88 <0' 8;< * ; 0 (? &F7*( /G$'( )0 * 82 " 8 '<' * ) ( 'C ;K *7, )''+( ) ' )0) * ' $ ( 7 0( () ( (.,' 1 3 ) * 7 ' ' 2 7 7 )7 8 ',+((8 * 8 ( #, ' #";, ( @ F ( '@+2 G $,(), 7 ">#7 80'7 @, (- ' # &:: '( '( &:%

] *( * +##,"2+#010 -..#3! 8 $ 8' (, 7 88 088 7.#'*, 2 7 ( 9? ) ' (, 2 8). '* ((), 9 -L - ', 7 ' ##$ ; ; ; ( 7 1' 38F7*( /G, ( ( (&::4"7&::, 9 ( '. '** N 9 7 )0(0 ( 0' ',' '< ( (8 7 ( (., 7 -L A - ( ( ] (* ( 9 $'* F '8( * G - ( 8' ( ( (.20 8 ( ( ( * ((0'$ 7 88 ( ('< 7 (.+ '( ' (8 '. $' 8 () ) ( 7 ( () K 7 '., ' ('.( 6 '8 7.),( '.( 7 ' (,#+!"03!0"#0, 82#"2+ +!,!0@1 7#"<#,3#+,!#",#+ $ ' ' ) (( '' 88 ( 71(2 * 3#,. (8 88 ' ',) 8(2 ( * ((.() ( (8 ;< *.' 8, ',' ' (. ' '.(. ( '< (((, 88 (( 7 8 $ 2 8 8 &:

] *( * * * ') ' ( ' 8 7 < (( $ 8 ' '(, ') ) '. (( ( ;(,* (( 0'.( () 8 ' $ ) * 8 * F7. G $ ((, )) 88, 7. ), 0 ( ' 7,0' 0,' (( 7 7 7 )( 8 ' * 8, 7 8$' - (( ' ' 7 +((0'(( ((, 183, ( (() ' * * $ ( 2-7.( ) 8 (, (* ( 8. ( ( (* 8.. ( '7(7 ( '< ( -[' \ - ( 2 2 * (((0 )'7, ( (7 (* K+ ( ( 0 /01[ ( (- \ -< ' ( * $ J J ( J J ( : $: /01* ( $ (- ' 7 7 (+ 8,7 '7 7.1( 3081(2 * 3# 72 '(* '88 ( L 2 7 (8(8 ' 8( ' ( 8, '(( ( " 8, ( ) 8(8' ( ( ' ' '8 ( ( * ' 7 8) 8. '- " 88,' - (7 0 ( ( ' 6 8 ' &

] *( 2. Les ancrages argumentatifs du refus de l incinération $( ( 8 88((E 7 ((( ( 7 < 7 )8 8 ' 8 8 7 &::' * ( 7 (( 8 )0 * 8 8 ((.) (+ ( ' $ 1 3)( * ( ' (( 8 ' ( ( ( 8) ;7' * ;((,( 8 ' ">##*; 0( ( '7( ((,)8 ((E ) #+" +/0#++,! "#+ $ (( 7.) ( ( ( -.,0' L?,) ( " ( ( 7 ((0' * $ 0 (0., 0!+;;2, 0' '$' ( 8)(8 ' + +.(0 (0. & 7 + $ (( (( 8 () 7 ) 1 "3 ) 1>?R361& ) 3 $' ( (- ( ( ' ( D 8 ' ( -? 61) 9 ( ( + /013F?,&::G$ 87)( (( ), ;, ( ( ' ) 7 ( ) ) ' ( ((* 8 '.(.. ).( 7 ) (((( (,(8< (((( ( (*(* @M,)(. ( - 0' 1/01 ( + ( ( (! 3F * 8#,,7 &::G & $) &::, (- ' >/L 1/01 &P&7$7P7L&QLV;?7 OWQVL 3 '#"?,$ - 7 7,&::4[ '#"?\ &&

] *( "8, ( ( L 7) 8 +2 7,. )( (0. 0!+;;2! &::, (( 8 '+7 ( 9,3-*! 5.!21#.9,3,2"! -,7#30,#-.! /0#1#"2103! -,F.+-0"3# ' ;(* ((, ( (( 88 ( ')(,, 0 () ( * + 0(' 88.$ 183) ( ',( 0 ' * )( + (7 8,- 7 () 88 0 * 88,< ' 7 ), ' ( ( $ 8 7 ( 72, O * ( ( 2 $ (((( 88 ( (-,0(' 7( * &(,)-. ';B* 8 "C>;0 * ( 0 O # (, 7 C ( N0 88 #+3-,+ 12"! -,+12*-3"! /0#+#!.+0"7#..,3##,7 "-,,#*#,!.# $' ( '(- ' () $ ( ( +? &)7 ' $ ( 1 0 ' 7 3 ' *E 76 ( 2&::&7? &)07(,( 8 F < 7 ( -&::G '.(,)8 1(( 3 $ ( +((( 7(,)) ( 7,2 ) ( 7 + -I( 4 M ('" " ( ) ( ]? &( : ( ( V : = J ( ( : 0 (8FF6 * ( ( &

] *( $ ( *. '( ' (2 ) (( V).8 )(*., (' ( (L) ( - 7 $' ( 70 ( )' )8,) ; ; ; ( (D '< 87 ( & #; 0 '(( ( ((, (7( 8 ' - $ 7 0 (7 7 ( - 8 (8 (8',14 ) 3 # '- 8 0' +2 7 ("$ '. 4,( +8 ' '! 7) ( 7 8 L 7 7 $ '. 7 6L 88 ( 82,.((7 7 '( J ( ( ' ' 8 7 8 * 7 8.() 8 () ).( )'07 7,( ( -. ( 7 $ 72 ;8 7 ) * 6(8,, 8 088 0 7 8 $F( G, 0' 8> 8,' 8 (8 ) #+!#""!- "#+1#.<#+! -,1#+123#!+ $ 8')( ) * '7 ) ( 7 +? &7 (7 (. ) ( +2 * $ 7 ) 1 3 $ S7 (( 8 9 * 9. 7 ; ; ; (1 ( 0 L??f( " L& " ( ) N 7$(L& ) ( ) J@BCK3$7 (),87 &:: & " 88 ; ; ; (,( (. 7 ) ', 7.'88 (7( )' ( 7 * # - 8 8#,( 4 7 %55+ E('' - $ ( ' 7 # - 8 8#,( &4

] *( '- ' 1& V 3)(7 ( (. ( ).( ( 0-8 * 1((2 3'(( 0 ) ;O ;8 ( (')( $'((* ) * S8) (( ( (- '. ) '+ (( ' L 88 7') )( ) )(, 7 (8,) ' 7 ) 7 8 ( )( ) 1 3 182 3 $ 7 ( ( 8)0' * '' '<F ( (, ( + )0( *,JG '.( ( 7 (( ' 7'- )8(( ( 7' ' ) '# 8?;> F#"?G(0' ' )< () ) ( * ( ^ (( 1@FF X 3 -. ( 7 7 ' 61? &( " #3$ ( 8 ) (( 1 3,) ( 7) 8 8, ( + (., ) '( ' "$ 7 * 'V.( 6 1 ;"M + - * + ) 3 &

] *( U 6 V ) *) 8 +2 8D( ' * $' ( ' 7 0 7 -.'<, ) 1 3 3. Montée en généralité et remontée vers l amont du problème -. )8 ( 2 (,V $ (* 1>?R3701 -)* 3 : 3 3FM #,%%5G 7 ) 8' '( (( (()881>?R3) ) ( < (* $';< 8,) *. 8 ;1 ( 3;,(( * $'. ( 8(. (0, ) 0-3 +3 F$7, %%G ' 1 ) 3F$8+ U*7,%%G, (( ' (,) ') 2( ( 0'.( '<(, 8!9 (M$7 )8 ' 7 ( (* & 1 + + + Q /01$ ( 4( " ( ( 7 ( + /013M$!,$7 (),/7 &:: & 9!>, ( 2 (* 8) ( ( +( >?R +((+ ( 7 ' ( 0 ), 1 &/

] *( 8 7 88 '(( F).( ( 7,. G ( ) (7 < ( ' 88 $ (' ' 7 (( ( ((( (2 <,' '( 1 3 (2 *,) ('( ' ) ( #.9,3,2"!#0"F.9,3,2"! -, ( 07 ( (('((E 8 7 ( 8 '<( 1 - * 3 `( 3 )( 3F?,&::65G $ ' ( ) ((, ' ( ##$ #"9#.* ; ; ; ( 9 ;.; 6 1O ) ( ( ( 3 ' 07,; 0 8 ', - ' * 8 '( 1. 36 ' '7 ' ;? E;$;C<, )( (%5& * *. * 1$( ) M ( " ) ) # "" + < )#* * ;(() ' 2 7 8 ( ;'(0 (2 (( )( )' ( ( $$'.. ) '88 ' (( 0 '( *, '<8 (- $'<( )( 7( 8< 7( ' (#'#">F >G')2 8 '? ( '", 7.. ' )/)1 ` 3F$7,%%G &

] *( 0!"!#*#,!1#+123#!+F."2103! -,F.+-0"3# $(( 7 0'7 ( 8 0 ( () ( *, ( 0 $ (( ( () 0' 0 '7(2,' 0, ) (, '7 * 0 "># 8 7 ( 1 @(B X ( ( 2 * @ 7 8, *.">#, ' ) 0 ( * 8, 7 7 ) 1 - *$$ (3 ; ; ) ( ( ( ( ( ) 3 & #7 (,''( 8 () * )( ( (2 2'7 ) ( 1 3 (2 * 2F*( /G#, _&4 ( ' )< ) ( ( ((,1+ J 3, 7 # 7 ) S7 (( ' )< () 61 J? 3,#" +##,3-*!#2."< #1#+ *3!+#!1#+3-H!+-0"0,#"#3-,+ 12"! -, 1#.9-5?#!123#!+ $ ( ( ( ( O0 ' ( ( 1'- * 3 ' ), 7 & -,'(( 2 )' ' *. '' 7 ( Y+, 7 ) '(8 ">#61 &(?)! 7 8#,# (- 8 8# 7 0 ' &,(: &5

] *( (g ) Q8( J* @ $ ( ( Y+ ' ( 7) 7 #8( &::4( F7 G ( ' 88,' ( * 0 8 88 7 E ' * ;B* 8,"C> (*) ; (2 8. (* "8,( ( * ) 2 07 $' 0 ( 2 ( 2, ), (2 *. '((7 0' +, 0' ( ( ( O ) ' (( (( (*,0' )'0' 7, )'1 + 36 - ( ) )( ( ) < ; ((< )(0 ; ( ( ( (( ; (/< 1 ; ( ( (3 & 4. La construction d une capacité d expertise et la formulation de contre-propositions $ ' 8 ( ( ' * 1 3 '((,)( ( 1(2 * 30 L( ( (- ' * ( ' ('.( 7 )7 0( 0 " 0' 8 ) (( 7 &,(/ &%

] *(,#33!219#@#"! +#*.!,!# $( ( 8 80 )( (, 8 ( $ 8 8 ( - )( '( '(( $,7 '. )'0' 8,( 88' (), (( 8) '.( 2 & + (( *) 7 $.7 '. ( ', '+ '. (,0(' * '8 ( '(( ( ( 7 ' 8 7 7 88 ( ) 8.( * # 8, (( ( B* '8 ' 8.( 7 $ ) 7 7) 7 '8,, 87 ( *),,-) *,)0 )'2 < 7.( -.( (2 7 '( ((,- (( -. (<0 0 8) ( )( $ 7 87 *) * ( 8 (- $ ')( ;(7( 5:::: ; - ( 8 ' '( 8( *),((.((7, ( 7 87 1(2 * 3#7 '.( 7,'( ( 8, (7 7.( '<.0 ( *. *), ( (( -. (( (( (7 $ 8 0( (08(2 ( '.( 8 '< + -Q ( ( " ($)"L * ( $' 7 '(( 0 7 8 (8 0- ( * & 8, 7.,8 '((0' $((0 10 3? & ' 0.( 7)(.(). F'#">" G 8 ('.( E -. 80 ( * &&:

] *( - ( @CFFFFQ3) :+ 9U @CFFFF ( + ( @CFFFF & ( ) A P""^( @CFFFF (P""^?(3( 3 & "$: ( ) (& 3( @CFFFF_* ( ( 9#,8-0 ++#*#,!"27#"+ 5.#D3-,!"#("--+! -,190,#!#3, /0#.!#",! 7# $' (.( 7 (7 ( (( ' * ;((, (.( (- ) ' ( -,)' < 7 ( * ( ' ' 8 0'( 0'. ; ' ' 8 ;)' -8 *. '#,8 0 '- ( (-, ((7* 80 ','7 () 0 ( ( ( * 72, ), '. (7( ((,.; 7 ' ( 87 ' 13,' 0 ( ( -+> 3 F?, %%4G 1' 8 7 3, ' 88 ' () (( * ) (8 '- ' + ' 7(( ' 0 *) P (( *,,)( ( 2 8 $ 4&::4 8 () ) 7 ( ' ( )( *) 1 "7 3 $(8 ((( *) ' ( ( 2 7 ' 13) 8' ( #7 ( ( 2 88 7 7 ) * $((,' - ( ((07 0 17 3)2 (2 *, ) 7 0 1L 3FM?,%%&IC*U7,%%G 80() ( * (, 8,( ( 1 ( * 3, ) ( * &&

] *( #,(., *) ' 8, ( 8 ' ( ( 8807 ', ( ( ((0' $* ;(( ' -( ( (-, "7 ' ( D 87 $. (( 8 '- ) 6 1? &? $ ) ( 43'? &,(( ) +'1 3>,' (' 8 ) - 7 '('( 7 ' 8 ; ;$, ) 7 ( 8, ( +? &. ( 8 7,((;(,1 3 3 $ ( + * (1 3 & $ '7 '- (( '< )8 (()' 8,(8( < 8 $ (( ( +? &.( ' )< () 72 7 (( 88 ( (( 1I ) 8FF6 ( V$7M7( ( ( )0 L ( /01 + ) 3 6 $ ( * 17 3. 0 F7 (. G 7 (? &,.) ((, ( 8 9, '(* ( 8 ()0( ( $ * 9 ;M+ '" E +8 )8 (? & 76 *) )) 8,) 1+* 3, (( 27 *) '( '. 61V (8FFFFF( @FF@F ( 3 @K8F /$ 13 & $7 (),87 &::41 2 6' 7 3 (( ' )< (),(& &&&

] *( ( ( 7 ' *61V ( ) +49 &(+ + 3 8 7*, 88 7 ( 0 - ( "', 7 ' F?2 G ( 08' (I ' 8D F, L 88,JG Section II. Les ressorts de la mobilisation 7 7 ( (( 7( ((,)7 7, 8 '8 '.( 7 ( ((, ) ( 7 ( " 88, '.(,+ '. (, (8 F )< () 7 ">#, -) G,.(8 F(,8, ( (2 G ' ') $ ((8.(.)8, ' 8 )' 6' ((2 '2 () 1. La mise en public du «problème déchets» : information et mobilisation populaire 8 ( (, () (- ' * 1 3)0.( (- 2 (). ;; ; ; (?;>;('7 ' () ' &:: & ;8 0 * *. ( 88 (,( )? & (8 #,2 ' &::, ' *(( '(( ( (- (7 '8 $ ((- ( ) * 7 ((.; '( (6' (7 0 (( 0< '( ( 1? &- *3,$7 (),&T&T&:: & #; ; ; (, ( 2 () 7 (##$( ( &:: &&

] *(, (7 0 ) (7 '(( ' 7 0 2 V, '7, * ) 0< '< - ' (7 01 3 33,7 -) +) )3F,%%%G ' (. ().( 7 8(2, 8) 77)'.( ( +) '(( 87 * ' ( ' 88'8 (( ' )' ( 8 (), 0 2 88 (.( 7 (- ' $ ) 1& 3' &:: (**B '7 ' 72 ;(* )( 8 (, '1 3 $ '7(( *2. ) ( ', '( 8 8 ( 7 ' (0 (.( ) *,)'07 7 0 '6 ( 7 7. '7) ( *, ( 8. 7.. ). (-,)'08 '6 " *, ( K ) -(7, 4 &::, 8 ;, ) (- ( 7 (>/ 72!+;;2 &PQEPVMM7 -& *( @6 8FF6 $ C2 " *F G6 * 0?@+ F9G6$*?F"#G6$ ( 772, O " *?.F >6#)' ' $ > $ G >NF#"$,$ 9,@G "-.+ C +F# #$,!+2 G F#", G 9$F ' >U"7,* G - M;^ ) 3 ) ( ( ( 3F,%%%6G &&4

] *( 2 0 72 0 2 88 8 1) 3'.( '((0 $ 487 &::4,5:: ( (8 ((0' (, ( ' )< () $ 8 ((088 8,0' 1C?3 # 0 8 '.( 1) 3, '2L* () (7 < 2 )'' ) * ( (), ((S70'( (*2 () 2. La colonisation de l arène politique $* ( 87-8 (2 (*2 *) 7 (*2 () ' O 8 * ) ' ( (, ' 0 ( ( (- #, -.( (( 1( 3,(L 2 (), 0( 7.,# "#++ -,*,!#,0# 0"6+ 1#+,+!,3#+ 12. 52"! 7#+ 1#+ 3-**0,#+ 19 *.,!! -, ( '8 8 ( (2 ' ( ( '( ' ' ) 8?&, 87 &::4,( 0?;> $ 7+(..6., (, > ( ' ')( ;) (* ;)8'- ' 8 ( ( ;(( 8 68. ( (.,. 7,) ( ( F' '9 ; ; ; (G #7 8 0,' 1() 3) -, 2 (7 # ;; ' 8 ( >(0*,) > ((. ( ( ( 7 8 ( -) [ (.\ "&"& ( &&

] *( 3 + "&"& :3 ( 9,3,2"!#0",!"-10!1,+.#+125!+"2(2.#3!-"0@ $' 7 1(3( 7 () 1. 36 &::4#8 ' &::,? & 13F7 (. G ( (2 )'D ( ( (&::4,- ;),8'- 77 ) ( (() ( ( ( (( < (( ( ' )'(7 ; (() ( ) 7.( )0 * 8 '(' 1( *2 3 ( ( 9 ( ) () 7 (88* 7 ) ) ( -. ( ( $' 8 1(2 * 3 () (( 7 () 7 ) ( (('(. (7 0 - '(), ( ( 8 ( () &.;7 (,(, 8D 88* 8( 7 * ( (( 88 6,, J, () - 7 ' 6',(' - ; * '(( 0(- ((+Z* - '( 77* 0( &::, 8 ( (8 + 1V : ( (_$: 73) ( 3 )Q ) ( &L( (L& ( ( J "( ( +7 * ( 1 + (? & + * *-? &- *3,$7 (),&T&T&:: & 1$ :( ) 5 5 ) 3F$,%%%G &&/

] *( $13 (*2 () ( () ' ) ( (( )0 (- 6 8 1 3 *, ( 9. F7 *( /G?@FP : &%7&:: # ( 0 "># M&:: $ 6 ) ( ( $'(2;67 (( "># $ 60C??F ( "#G M$!F ( G &:: () ; 0; ; ; ( : (, ( ;, ::( ( ; 0?;> /,5::( F (7 ) ::G &47 ">#6 &::! 4 ;$ ( 8 &:: M7 &::4 # D 0(8 C7 ">#6 8 &::4 # 487 >8 0:::( &::4 %87 >8 7., D &::4 &&::4 >8 0?;>F/::( G, $ 8 >&::4 " $ 9 &7;4 ")< () &::4 &&::4 (?;>6 &: ( ( ( 00 7 &::4 ' 10 3 ( 5 &::4 / &::4 8 #(((( (8 F<(8 G 7 ( ( 8# ' -6 +'# CC>, ( $?, 'T " ( ;; 6 5 &::4 &::4 M7 & (8('( :&:: ( ">#(! M&:: ( ( &:: 88) 1 ' ( '-3 ">#(! +##,05. 3#!3-.-, +! -,1#.9"6,#-.! /0# 88"!#*#,!103-,+#,+0+-.!/0##!+ <,#+190,# "#128,! -,10"-5.6*# &&

] *( 3. Mobilisation de l arsenal juridique, réglementaire et des dispositifs de consultation $ ( ) * (*2 (). (7, ' (( 7 8 ' $ (8, ) ' )< (), ( ( 7 (- 7 () ('*,) 7-, + (- ' "! 3! -,F.9#,/0L!#05. /0#"#.! 7#0 $( ' )< () 7 ">#' ; ;$ '7 &::4, - (2 ( 7 (8 (.( 7 )0', - 787, +( ( & $8 ((F4::( G ( 2 7 (( ) * $ )< 7* 7 ((61 ) I A 7 ;"M ( M " " "&"& ( W""?(A " V)"$( ""P Q ) J/ + )13 4 $ * ('( ' - 01 3 '1 3, ) 1 3 $'+ ((( )< (( 61/01 @FF) 3 3 / 44( ).( &&'( - ' $.(787 0'4:,:+.(787 & ( 0' )<,0' ( '#"? F# 8 ' 7?;>G6 1 < )! 3 44 7,5 ' )<,4:.( (, % %(F((' )< (),(:G 4 ((' )< (),(,(&/ / 8 ( ( )<.;< ) 2 ( * 'V 7 _,'8 + 1 [ \,( ( ( ( ( 3 &&5

] *( >)8 ((, ' )<,( (, D ( ( (( (' 7.( ) * $' ( ( ((0 ''(2 ' ( ',()' F?.,&:::G -,7-3! -,1#!#@!#+-88 3 #.+#!"#3-0"+?0" 1 /0# $ ' ' ( ( 7 (- 7 ((..07 ( * 77) (- ' 7 ( Y+(C.,7< 7) 8 0( ( ' 7 '#*'20'8,(((( '20-2 ' 7,8 (C ( &::&F7*( 5G ' (. ) ( 88 0(8 ' &::408 ( 7"># () 7 '( 88 ((, 7 0 ((* ( # ' &::, ( 8, 7 -) ( ( $ 87)7 08 )'8, 8 7 '(( (( 7 '#* ' () 7 7. ( 7) ' $'#"? * (( ( ( 6 ;( () M *, ;( ( 7) (( (, ; ( '" 9 $ ( '* * ' ( 0 ( (, '7 ( ( '* ; ( (- ' -. 80,.8 ( 8,''( 1 3 '<, 1 ( (*2 ( 7 (( 7 - + 7. )< () F?.,, *N+PG1 3 ( ( + 7 ( ( '"" " + +3F?.,%%/6&G &&%

] *( ( 3, ( 1" 3 3F?,&::6&G &:

] *( " $ ' * 8#, ( ((, ',' 7 $' ' ( ' 8 '8, ( 7 ( ' ' ) ' 7 7 7 '<, ) 1 3 $' 7 17. 3 7 ' ((. ( ( (081(2 * 3 7 7 8) " 8 2, 7 ( 7 ( () * 8 1(2 * 3 ( ( 0 88,+( ) ' )< () >' - - 0 08 ( 13 (*2 () ' ) 8 0' ( '(( &

] *( &&

] *( /, ## # #! " * - $' () ( 8 (- ' K) ' ( 87, 8 (7 ( #(27.(' (- '((0), *( 0 + 1 88 38, ) 2 18(2 * 37 ") *, ( 8 ',;; 87 8D'((* ) * = '*27 7' 7 ( ( ' ( (),'* 10 ' 7 3 7 7 0( 7.$ (2 ( 7 7 ) ((. 0 7 7 2,) (8'8 17. 3 ( ( (( 07 8(2, ' ( ' ( ( ) 0 7 (, 7 '() 7 0 * 0 7 (*2 () K0 88 7 *, ' 7 ( 0 * (, ' 7 )(. Section I. L issue du conflit : le retour du politique # ' &::4( 72 0( (- ' 6 ( 8 1 30' ' 7 8' (*2 () ), 8 88 ' ) (7-)' &

] *( / 1. Le moratoire PS/Verts signe le gel du projet # ) * ( (- ' ( 1( ( 3( ( (&::4,' - 72 ) 7< ('<(- 07 9. $ 9 7 7) * ( ' 0 1 ) ( ( 3 #(, 9 ( 7.+, + 0 * 6'' ( ) ( - ' & $ '86 -& ( " ) ( " ( ( " ( ) ( * $ 8!,7 2 -$ ) () ) ( ( ' ) ( 8,*+<0 (* * $ ( +? &,, ( ;0; 8. ) ) '((( 1I? &) 3$ 7 () T:T&::4 $' )< () 7 "># 7 '7&::4,2( ((2 #, (( ' )< (. ( )< ( ) ' ( 2 ' ) 7< ( *, 7 7)' 0.)' < 6 4 $ 9 & #; 0 '- -, 7 7 ( 9 ) (7 0( 7 () () 61 +3F 7 ( 9 G ' () 8 18 3, 7 (( '2 () -$ "3 3( :( *F((' )< (),(G 4 1/01 ( ( 3 ( () )( 3 F((' )< (),(4G &4

] *( / 0< 8 )19 3 ) ) ('<(- ' 8, ( 6 9, < ) 8, * 8 0) * #, ( 8 ' ( 70 ) * 0' '1' 0 ( 3, ( (2 ( '( (2 ( L? & 8 0 0',) 0< ( & " &:: + ' *' 8 ' 7 ),' 88 () ' 7 7 &::4$ 0' '7( 7,. 2. L effritement du consensus politique autour du projet d incinérateur : le retrait successif des communes «candidates» $?;>( 2 0 (' ' ' ( ( & &::4 8,( ) (-,. >( ( 87 ">#,? &.( $ ( (?;> 0 7 *. F 8( G ( ( 0? &, ) ' 8 0'+ $. (& 7 0'77 "># 7+0 8+ 1 M /01$7&QP7 ( ( L?7PPQE7 L? & $7MV$7 7 P7?PV? $7L?PQL L?7L $I &V $7&VP?7M7?V5 7M7? I VAL UVAQPV;7 + & $ ((' )< (),(4 & -? & ) J (>="" A ( ( 9 4( <3,7 + '8 )? & $ ( 8> ' ( (8. 8 ( (- '' () &

] *( / 3 $ (. -8 ( ( 0 ' 2 1() ( 3 (7 )81+ 3.. 8,'- ) ( ' ' * ', 7 ('#"?,77 * (2 ( () 6 (@7 + ' (8 $ 5 &::4, ;; 1 30$ ( 1 3 7) O ( 7 * '( ' ' ( (((2 ( 1 ) )" /01 J! /013 & " 88,:( 0'. ( ) 0* #; &::4, 7 ; ; ; ($' ##$,7 ( 1#8 7 3.9, ') ( ;'( $ F88 G '77 (' ',( ((+ ' 7+0 ' *, 88 1 7 + 3 $ ) (!) 1 + 3 '#1, 3 $ ('( ' 72 (( (( (- > (. ',0' >,7) (( (,.( 8' '0' ' )< () '(*2 '17 ) 3F) (,%%G 2 () (, '( (( 0' 7) (( 1/01+ (( ;"M $ (( (, ( ('"" V?&3,$ @ 7 ( 4 2 ( ' $, /7&::4[ '#"?\ & $7 (),% &::4 > ; ; ; (, -( ; ; ; ( 7 * &/

] *( / $' 88 (( )7(7-)', 88 * ( (- #, 13 '2 () S7 ( ((F7 *( G( 8 Z (0'- (, (7 87 0( (- $ 7( -. 7 ((( (( F),, O (G, '7 1 3 70 ) '< *'V Section II. Le conflit facteur de redéfinition locale du «problème déchets» $ (- ' (() * ((,' - ) 0' () S7 7 ' ' ' 2 8,) ( 7,) 7 (7 $ (( ( 0 ((,)'' ( 7 ( 8 2 7 1. Quelle ouverture des arènes de discussion pour quelle participation? $ (- ' 8,(, *. + '.( 7 > (.(( 7 )' (,'7 7 -. (2 7 ( ((6 ">#? & "! 3! -, F. -** ++ -, 1# +0 7 10., 1 +30++ -, 1#+ *#,1#*#,!+#!"#"2+#,!! -,++-3! 7# # 8(( (!0' &:: (( -7< ( $ *!, ) ( 8 (, 7 ) 17 3($8 (( 87 ( -7 &::4. 7 ('((,! 8 ((',( 8 0 * F? >#G &

] *( / 8 ( 8F 7 8,) ( 7 '"6#,", "G '( (( ( ( ( $ 87 &::4, 0 (2 F 8 ( (. G$ (( 7,) 0. ' (, 8 ' 0 8., ( (( ( # ' ( )( ' )'07, / &::4,) ) 8( (( (*+) 0, (.*) $ *. ( ( 2 0 ).'F*G ( 0 7 ) ) ((, 0(' (87 ), 7 ( ( 7 8! $ ) 8 7 8 ((0( 2 '!, &::$ (!,)88 77) 8 (8,((. 8 7! ( (,).'. 0, )' 8 #' ( 7 (!, 8 ( 0 8 0 7 0 )7) (( (8 "2103! -,F.+-0"3#1 +30!2#0+#,1# $ (( '7 ' 2 7 10 3? & ' ( +F7G$ ( 8 ( < (( ) (,8 ( ( ( ( 7 ( 8, < ) 7 * * ' 7 8 8 (( ( + '( (0' 1(2 * 3, (( 7 - (( $ ((0 7( ' ( 8 8( ((., * * 61] ( (9 3,) (8 - (7 6- ) * &5

] *( / S7 ' (' ' ( *) E88 ( 7 ) ' ( $' - ) (.8, ) ;'7< '() - P *? & -Q) +( ( ( ) $ ( ( : ( 0 $ ( + ( (" 3(L : * ( - ( &)3 # ( ( ) 33 3 + ( * ( 9 $ (- ' 0 7 7 2 7 '' ( 7 $(. 1*) 3 ( ('' 8 ) * ( (- ' 7 '((' 81(2 * 3 7 '8* () * ( 07( 1 3 () * 2. La mise à l agenda local de la réduction à la source : une remontée en amont dans le «problème déchets»? $'(' () ( * ( 8 ( 0 * * $ 8 ' 0( &::40 0' () 0 (7( ' 1 38D '((* 1(2 * 3 7( (7 ' 1 0 3? &, * +" 88, ' )< () 787 ' 7 61? & ( ( ( ( ( ( &%

] *( / J ( 0 3$ (( () ( + ((* (( ( (2 7 K, ' )< ( ( 7, ((( ((,07 * ' 8 7 #, 8.( ( 1(2 * 3 ( 17 3, + (' )< () " ' ( 7, 2 8 %%: ( 2,' () * 7 *) 0 F7( G *. ((,' 7 8) 0' ( * $(( 88 7 2 * * ( '#? &) ( 0 88*.* 7 0 (8.-,88 (? &$ ( ( (,) ' 7 < 2 88 7 * ( 8, * ( 7 (( 0( * ( $() + (? &) * 7 + 0 7 ( $ * ' ' ; ; $ 8'*,)? & * ( (2 *F88* G > 2 02 +),( ( 0 7 * 0.('*(( - ' ( () 0 () +2 (;F7 *( G,. ', S7. 2 0 ' ) ( 2 ( *, ; ) 7, ( 7 7 ). 0 S7 0 ()' 1 ( '7 (' )< 87 ">#,'+ ( 8 ) 0'(# '. (, )< -) '- 8 + &^1) '3F((' )< (),(G ( 1 3F((' )< (),(/G,'7 ' )< ( &4. (.((*2 8# 6 S7 ' 1() N * 3 1' 8 7 3 ( &4:

] *( / ) 388? & $ 8 7 ) )0. (8 0' & ) '7 0 (, 88 * #, 1 0 3, 77 ) ' () 0 $1 0 3? & ( ' ( ( ' '.( 7 )' 2 ; ' 8) 8 (( 7.;< ( '.(,' - 8 0 ' )' 7 ) 7 7+ S7 +2 7 88 2 )'.( * $'.( ( 7 (7,0'2 ( ( 7 $ S7, < 0.(, 0< ' * '(( 8 ( ( 7 0 * * ' 17 3 * 8. 7 (( () $ ( ( 882, ( 7 -,' 07 (0((,) - 8 (7 ( 8, (. ' 7 ( ) ( 0 ( ) <,, - '7 L,' 0 0' ) * $ 7 (- ' 7 0 ( 8 * > 7,' 1(2 * 3 ( ( 0.( 7 (2 $7 (),&;&4 &::4 & " *,, ) &::( 8 8 ( (. ( L () 8 &/7 &:: 80? &61 ) ( V$7M7 J ( (@9( - *-*3 &4

] *( / Section III. traitement? Vers une reterritorialisation des solutions de $ 8')( ) (' ( * 1((2 3, )() ( * ( 1 7 3 F, ', +G )' ( )( #, 7 '7 ) 8 8 ( * * 7 ( ( 0, 8.+( ' 88 6' (, ' ' ) ( 7 I' (, ((2 7 ' 8.) ( (- ' 1. L engagement des syndicats locaux dans des politiques de traitement $ ' (),) () '? &, 7 1 3 * +? &, ' 0,+ '# $ 8 ')( (7( +? &, ( ((),'() ).(( + (, ') 7 () 1L ; 3( 57 &::4$ > > $? 1? &3,). ((.? &1 LM?QM3# '- (8, ) ;)(?;>;)( ((0? & ) 7 8 7;;7+? &2 0( '*+(*2 ' ) *? &' (- 7, 7 ( ( ( ) * -. '< (7 + () ) 0' ( + * 7 (8(,* 72 ( ( '88 ) ( ( + ' () &4&

] *( / * ' ) >> 1 8' 7 * >>'# 3,) ( / &::4 $ S7 ' ( 8 * (.; ) 7+0' ',' ( * ) 1( 3) 7 * )7 0 * 0 F(' 8 'G,7 -. ' '" 72 7 ( 8 0 * 8 77 (( *.( ( ( 77 '(( ' ( ' 7 $ ( ' (2 ((8 )+7 7 ( 0' "# (.( ; (2 7,(' '.( ;(, - 7 7 $88 7.. ( ( () 7 * ( 0 S7 0 * * ' 8 7,07 ( 7 (. (? & (2 4::: (. * ' 0 '&::/ ' (, ' ( 7 ( 0 1( 3;(7,((;,8 8 (( 8 7 ) ( (7 ( #7 (,'( 7 0 ' * 6 7 70' 8 7 #, )' '( 0 ' 88 ' (, ) 8 0' ' 8( 7;2 ((, ',Q ;0; 0 * ( )? & + 1W (? "+ :() ( Q ) (: + /01d ( ( 3 "'" "8, 07) L 7-!,7 * ( ">#$ &::,) * '(, (!(( ' (, (() * * 0'* " ' ( ( '? & &4

] *( / ' (' ( + 7 ' ) ( ), '7,2 7 0 8 ( 7 - ' ) 2. La pérennisation des sites d enfouissement existants comme solution de traitement C ' 0 *, ((. ' 8 ( (- '. ( )( #,) ( (7 ( ( 7. ' &::, ( ' 8 ( (0(8 '' $ (- 7 ' 8 $? 0' )< () &::' ( 7 ) D ( $* 1*) 3, " N+, 7 ' ( ( *F( :05*G,+ 8* ' N 5* ( H"CC$ *) 7 (* (( ' ( 0 ' (- * 7 ) $ (- 0' )< () -- &::/ "8, ' 8 * ;2;$* ( (- '. ( ( 7 8F( ::::0:::: G$' ( ' 7 7NF8 ' G-)'O( ) ( )88 $ (- 0' )< () &:-& - &::/. (- ) 8D( $? ( (' 8 ( ( ' ' * * ' 7. ( ( ; (( (Y (8,.(( 1 3 (- ' (- ( ( -088, ((7 ( 13 (- '( 7'(( F *8 8 7 67 G (( ' )< ( (0'* Z7, 8(7 787 0 (- '. $ ) ( 7. 7 ( ' '('. 8 ' (8 N.( &44

] *( / )-8',8D0 8 0#."N.#1#+ 1,+0,3-,!#@!#1#3" +#> $2 ( *2 0' ' '802 ((8 8 7, 1 3 $ (.' ; ;$ 2 0 ( L $, 7 0) ( (8.,) 8 0( ) *, 7 - ( ' ' () $ $;. (7 7 ( = K 88 ; 8 $ (7 0 8 1 3+ 2 ( *2 = 7 ( ) 8 ' (2 * ; ;$ ') 2( (. $. (,( 7 (( $' (8. 7. (, 8 ' ( 8, ('7 7. 7 ) (( 2 *, ( (8. ' ) $* 0' ( ' 8 $?, ( ( (,( ( ( ' ) 8 ' $ 8 ' ( ( ). $(. 0 ) ' * ' 8 ',)' 0-8 $'( ((( (8 '. 8 ( (. ((.' 8 ( 7) (*$ (- ( (. $,)7 2 ( ' 8 ( 7 ) 8'(.('((8 0 '., 88 '* 7, 7) '(' (- 7 )( D'- 8.* ) '( ( (.; ;0 "8, 8 '( ( $* ' '0' (8'8$. 7 $ "># $? ( 7 ( - '. K0 ' 8 $ ;!, ' 0 --( ( &4

] *( / $ 9 ( (' ;? E;; C< + 8 ( '8)'(() 8( ( 1 3 (. #,() ( $ * (((0'7; 8F7( G6(7, (, 1( 3 (- F'. G ( $ 7) ( 7 (( ( 8)* 88 * ' 2) '2 ( ( 1(2 * 3', 72 ) 2 (8 '8 7 )( ( 88 ( ' ( 7.(- '. $.' (( ' 7 (')( (- '( '7 8 " (., 2 ( (, 7 $' (( ( 80' $ # 0 *, 7 (2(* S7, ( ( (. 7 ' ((081(2 * 3 (' 8. ( 0'* ( $ 7 7 8 ( 7 ( )* 7 (( ('2.)( > ' 7 ' 8 7 () 80) ' 7 8(2 &4/

] *( / # $'*27 7' 7 -&::/ ( ( ' 88 (( 8 ' (- ' (, ( )' 7 ( -8 7 ", '((* 8 * 0 < ' () 0 (' )' -072 O.(), 7 ( ( ( 8, ) 7 0 8(8 '((* 1(2 * 3$ 8,' ( * ', (2 ( 7., ' 7 ( 81(2 * 37 ' 7 1 (3 13 ' ( () ( )0 7 $ &::4,( 8 7 88 () 0 ( (- $ ( *2 ' ( '( 7 (2,7 07 8.) ( * K0 88 7 *, 80' 7.) $( ((2 7., ( '. ' (,7( 7 ' 01 3 ( ( *,07 ' 7,? &( * F( 7 T 8,( ' (,JG 7 ( 8 1 3, ('* ' ) ( ( 7 &4

] *( / &45

] *( *. /0 0 #7 (2 *(. 8D ;),7 K ( ) >$ ) ( 88 ( ) ) (2 0 () 8D * '( + (7.*7 ) O * * 7 ((8 )' *) (8) 0'((* (7 () () '( ' * 8. * 07 ( ( 7 2, * K ( 7 C 6 ( 88 0 0, ( 13 (8, ( (2 (8) ; ) ) '( * ;. ( ; ( (,7 2 * $( () ) 12 3 ( ' 8 ((. ) ((* () 8D F G, 8 ' 0(* ) '() $ ( > 8 (( 0 88 7 0' F7 > ((*) G 0 '( ')( ', ( (- (),(, 7 * $ > 88 8 880(7 0 7 * ( * ( Section I. La politique québécoise de gestion des «matières résiduelles» $'( * 1; 3' 8 K,( ( (7 ' ' ( 7., 0 ' 7 7 (2 ( ) ( ( $ 7 ' ( ) * %%/0 '' 1 ) 3(? ' () ' 7 F?#"G' (, (.(2 *, 7 &4%

] *( ) ((,( '(2 8 0 ( 7 1. L enjeu des déchets au Québec $ K ( ( * (*( (( F,(2 ";,.2 ( * GF7 G $ ' (( ' 8, 0 7 F 1. ' 8 3 ;$";, 1; 3 (( ( (7G,). L F( 1(L * 3, ( (G $ 0 ' F,5^ * %%4G, ) ( F> K G $) '( *. (7 "; )(7 ) 0( %5 ( ' () "%5%, ' 7 8.'- 8' :^ ) * '&:::F7 %55 8 G < %5% 7 )( 1) * 3)(- 86 ; ) * :^'&:::I ; + ''8%% " 88,'88 ' (. ' 8 ( ) 8 (' 7 #( %%, ' $" (L. 0( '7 7 (7 (K 7 %5 +, L ] F (7 ( 0 7 7G * ' (. ( +2 F( G # '( () F7G, 7 )( %%51& @BBC"8FFC3) 7 & @BBC"8FFC ( ( 7 7 %%% ; ( - 6 @Y- ( 5 8Y 5 6Y 5 GY < ( * &:

] *( 7'7 ) '- 88. %5% ( 7 8. 7 F %5%,( * K ' 70, :(,5,, G#, 1() %%5;&::53(7 '( /^, 12 3, 8. ( 7 (*) ( (*) ( F(, G. ( (( 19"3;0, (, +,7 ) ;,( 13 7 )( ( 7.$ 12 3 (+ 1* 3 27 (( 7 ) 1 ( 3 7< $ ' 8 0 *) ( '*8,(.7 N7 8 ( * (2.( $ 12 ' 8 ' 2 3, 8 12 * 3 %5, *'., ()' &::,( 7 &::/. ( *, +( 'F ) 7 0 ) (L * ) G, (72 7 0','.( 8, FU,&::G. ( L F(27 '*, ( '.( ( (( G #7 ( ( D,() ) * () 8D (8.( '- 8*8870 7 ' (,** - 8;07 (( 8 9;, 7 )( ( 7., ( ) 8D. 88 K 7 7 8 (2 8 * F,%%%G, ( ( 7 ' + 0(F G, ( ) ) * FC)( ) * ;C K!";G " 7*,', 0C, (( F 1() %%5;&::53 ( ) 1 ) + 3G $ ( ' ( ( ' 8 ) ) F 0>G((0 0 ' ( $7 *) 7.)(,) 880 S7 + 0, ( 7 () 8D 8 K '( "8,() * ) ( &

] *( (( (7, (7+ (88 +( F1 ) 3 1 3G?@@ ]@BCC8FFF L;V&7(8FF66@ 2. Les déchets en débat $(K 2 (((' (08 $? ' () ' 7 F?#"G, ( %5 8 ( '7 7, ( 7 >2 ' 7,*' '8( 7 () ( 8 F? +U +,%%/G", 2 28, (2(,?#" 8 8 '. ( 2 (( ( FC,&::/G, (C )' ( ( F7*( 5G $ (- ')( * 0 ( ' () "%%/,' ' () ) * )8 '- ' 7 (),8 ' 1 ) 3 ' (, * 1 7 3, )7 $8D -.! /0# 1# <#+! -, 1#+ *! 6"#+ "2+ 10#..#+ +-0* +# F 3-,+0.!! -, 05. /0# ( '7 7, (* '8 (), (, 7( ' () F ; ( 8 )'8 1873 G$, (('.( 0' (F8, 0 ' )< G #' &&

] *( ', ' )< 2 (( ( ',+*2 7.(,) (( 7 T $ %%:7 ( (- ' ' 8 0 () "%%, ( '7(),-)' 7., 0 7 ' 8 )'. (- '.$?#" ( 787 0 (- 8 ' ' 8. ' () * $, (( 2 ' 1 ) 3 7 0 ' () * ), '88 ( ( 7 0 ( ) ' 1 ) 3, 7. -. ((, 7 #8 ' %%, >2 ' 7?#" ( () 2, (- 1& 30'7 +, 2 ' '6 ' ( (2 %% ( $ 8?#" (2 ( 6 ; + ( 0 ( 7 * I ; L ( ' 7 I ; 7 ) (( ( * L (I ; ),8 () I ; ' $' ) %%/,0;( '* &:::8. ( * $ '8 &4 () *),4/ /4: (,5&:( 7 $' 0(?#"((1$ ( 3 $ (( 2 )?#" ( 1() %%5; &::53 7 6 8(8, ( 7 7, ' (. 788 ('.( )(, )'. 0' ( 77 L $ ' ), ', 7 '( ' - * K $ ( 7. ' 8 8 ( 7 ' () #7 '(2 1 3 8 1(2 * 3* (' () )'?#", 7 -.( 2 () 7.)( ( ' ) ( &

] *( S7 ' 13 *,)( ( 80 * #+3-*!2+1#7 <.,3#D,+!,3#+1#+0"7#..,3##,7 "-,,#*#,!.# (- 0 ),( '%%5;&::5, 7 88 7 7 1 7 3( * 1 ( ) ) ( ( ) ) ) ) ( 3F$) ) 2 %%5; &::5G ( 8 7 6L (,.(, (,L 2 8 ( 2, ' ')(,0 ' () "&:::, )N K,. ( F*,&:::G $ 8,8 8 ( 12 ' 8 ' 2 3 &::F#&;%G. *).(' ' 8 *) 08. 7 '.(( ( 6 ; (' I ; ( > I ; + )* 7 I ; '( 70( ' 7 I ; ' ( ( '< 88 ( ' 8 ; '.( $' (, ( 7 ' ' ( $'.( ' O 8, 1 ) ) ) 3 ), 8.0 (F5G $' - 88*().-7, ( ; $'.( 1 ) ( ( ) ( ( /013FG 1) 3F%G &4

] *( $ ( ' 7,)) (8, 2 0 $8D ( (0 (, 0 ( 2 (* 80 7 F )0( %%G, 7 F 1?* 3 %5G,(0 * 8 F %% C,2 &::K G.,' 7. P, ( ( 7 0' ( (( 8) $ 2 ) 8(((( (( '.(F ) 27 *. 8 G, ) ' ( 8).;F 2 () ' 7 G((.F*,&:::G "8, '. 17 3, 7 ( $, ' ( ' + 8, ( 8 ;.( 8, ) ( (7., 8 7 ( $ 7 8. &:: ( ( ) 7...( () (- ' ' 8 $ 7 ) '( 7 <.(F?#",&::6 55G$( ( >2 ' 7,) (.( 7 ' ( F?#",&::6&:G 3. Gestion territorialisée des déchets : planification et «droit de regard» des collectivités $ 8 ", (7 - - ) * K,(7 ) ( (2 8 2 8 6' (8.( F> G. F G 8 * (7 '. ( ' (8(7 (1() %%5;&::53 1(( 3#,*) > ( 2 * ( ( 7 * ( 2,0 - ) 8 (,7 < ((7( > ' 7 0() 1 ) ( + 43F?#",&::65G &

] *( ( 6 ; ( '(( ( ( 7 ( (I ; ( ) 7 (,7 'I ; 7 2 ' ),,, ( (+( 2 I ; - 8 0 2 (, 7 ')' ( 7 ( I ;., * 7 0 ) (' 0'. I ; (( S7 (87(( (( ( I ; (7 ( S7 (I ; +2 7 7( 0 78 () '(( $ > )* 8 2 (7 '. (87 8 '(().7. (- ' ' ',)' ( (7, 0 '.. ( (), > (0 ((, (82 8. 0'( *. ) ' 7 '< '( (, ' * ). ' 7,)) (( 8 (8 7,( 0 8 ( #> M &:: 7 (L7 F ' 1; 3G, ' 0 1 3 0 8 *',+ ) ; 7 0 ( 44:::g ( 88 8(8 (' 8 * F?#",&::6:%G,, * () F>*,%%6%%G 88,( 7 '7 (2 8 F?#",%%G $ (( (8( 7 +2 8D$ 1 3,7 ) (( (.8D, ( ( ((8 () (.( 8 * '. $ ) (( +, (. (2 8,)'0 (. ( ( 7. * 8, (( (( ' ( &/

] *( 88 7 )0, ( >F7 G $ * 7(* E 8(8 7 ' 7 F -&::/G 7.8 # 8 7 ( >F7 G, 7 '. 0'F:g( ( G(+ (.( 5^( 7. 7( 8 ( Section II. La gestion des déchets à Montréal : entre consultations publiques et recherche d un territoire de gestion ) * K ' ( $'E >,(L ) (*) (7, 0' ' * K ( )N ' * * ' (, 0 ( 7 $ ( 8 ( ) 7 (- )',() )( ( ) '* '((* (2 * ( ' ' ( ( 1. Les années 1990 : les projets d incinérateurs avortés # %%:, 9 > (. )( - '( * 6 1' 2 3, %/%,) 7::::: (, 1 2 >3,7 %/5,8 (7 %%4 2 D %/5 %%& *, ( (7 '. 7 N 7, ' 8 7 )(,7 > (- 0 ' 2 0 ( )( 7 F*, ( G (- %%&0() (? >F? >G, 7 $? >( ( 09 ' 80 )' ((,8 87 ( -%%&F? >,%%&G,? > ( ', 8 '7 (8 7 " ' ) ( ', ' ((* ( ) 7 >, (- ', &

] *( (( 1( 3$'.. ( ( ::: 1 3F? >,%%&6&G "%%7 8 ' 2 ( ' 12 >3,8 '.((7 (%%4,+ ( +2 ( N.7 E (. ' 8 8. 7 2 (- 7 >,&/ ( ' 6 ( * 'E > F!>G %5'- 8 + ',( 8 (* 2 >$!> (- ( ' F7 ( ) G 0 7:^ 5%::: (,)'(,( + $!> ( '.(7 C ;X*, (( &: ' 07 0 '(- $!> ' (* ( +70 7 ( 'L '8 7 '.( +( ( 7.). ( ( $?#" %%( )< () (-!>$?#" 787,8 88 2 '7 ( 7. ), (( ( ',) '* (- 0'* ' 'E >1 + 3 3() M(( 3 +3F?#",%%G ) 0 (- (, 7 8 ) 0') ( '(-, (7 C X*,) ' ' 7 0'* 'E >$' () 8((E <!>, (( 7 (- '" 'E,) ( (7(8.(- )( ( 7.((0 '$ ' )< ( 8 ), * " + ( ' ),7 ' 8. 0'* K &5

] *( 2. Depuis 2000, la gestion des déchets à l échelle métropolitaine $ * > (2 ' ), 7 8$ ( > F >>G, -7 &::, 4> ( /(,' ; 0 'E,7 7,4'* F,5(7 >G, ( (2 ((K 8 0() ), >> ( 2 (8 * 0 $ >>( &:: (- ( 2 F>!>G ; 0 ' &::0 () ( ( 8 ( >> ( )7; 0 8.( $ (- >> ( 7(.7 ( ')( ( F1;(3('((7 (, 1(L( 3 7. )., ( ( * ) G' $'- 8(7 (7 0 7 ( 0( ' 0'* &::/,0 ( ' * ( F* 7 &::/ &::G,)' ( ). ', * ( ( 7+ ) 1; 3 ; $*,) D%^ >>; >>$ 7 F '' ( (.(G, ) (*L. 1 3,) 7 ( 7.( S7 (( ( ( * * ' >> &%

] *( K? MM L;V&7(8FFK $ >!> (. ' $ 1( 3 0..,+ ' 8 ) (*L >> 0. 1 3 1$' 3 '( >> 2 ' 7.. ' 8 ( $ (- >>,)* 1 ) 3F >>,&::65:G( 8..6 ( (;1 3;,7 '( 7. ' 8 ;1 3 $ ' () 8 ' - ' 8 ' 1$" ( 3 1& ) - ) * 7L ( '"" 7L ( 3$) - (6< 1 3, 2 ) 1 8KFFFF 6FFFFF ) MM3F((' (),&::6 /G, ) 7 0 N 4' > '( )(, 7 ' (, (2 (), 27 880 0 ')2)' () ( 88 $7 > (, 7, ) 7 ( 7",7 ( * ( &/:

] *( ( 1 + ( M ( V 3 F(( ' (),&::G#, S7 ',; ((( ')(,((E(2 7 7 (. ( ((*) $'(>!> '8 >> >2 ' 7 0(( 8 * $ >> 7 ) 87 70 ( * 7 0 ::^( ( *,8 * 7,) ( '. 0' 8 $''+2. 0',) ( 7 (( /g(( ( >>,8 ' ( (>!> 7&::/ $' (- ' 8. 8( >!>1 * (*) 7 7 8 ' 7 7 '( 7 8 T * ( ( 7 ' ( 83F >>,&::/6/G 7. +( (,' (, +( ((, 8 '.( (( ( &::#, (- 7..' 8 7 (*- 80 * &/

] *(! (,(, ( (< ( 0 ', ) 7 0 '((* 1(2 * 3( ) '< 8 '* * 0> 7 ' - ( $'* (- %%: ( (0' ' (8 ( ) 0'* ( >> ( ), 183F( '( G, ' ) ( * 18 3$ 8 ' -. - 0'( 7 (( ' 0'* $ * 0>+* ( ( () ' 7, ( 88 F? >,?#", >>G + ( ( 7 $' ' 7 ' ( (',)(< 0' (- ( 8 7!>#, ( ( 1 3 ' ( > 7( 7 ) ( 7 T, ) (2 ) 0'(-!>14 ;V&7 + ) 7 ( + ;V&7 ( 3 ( )( " 3F>*,%%I%G "8, (- (( 18D 3 () ) 2 8 +2 (. * $ >>' 7 8 8 7 < 7 7 ) * 82 (( 8,' ( S7 (,( '7 07 '(' ;. 0 ';, ( (- &/&

] Conclusion de la partie II $ '* (8 ; ;$ 8(- ' ( '((* * (,) (( #(, ) 88 ' 7 () 2 * 6 *. ' ',8' (((-, ) () )' ( ( 8, V ( J$'+ (-, +) 8 88 ( * ' )..88 ' 1(2 * 3$( > 7 V 7 0 * * ' ) $) + 88 (2.(. #, (( ) -.;- -,+!"03! -,#!3-,!#+!! -,1#.+-.0! -,J $' * ; ;$ ) %%:( * (8,. 0, '$ 7 8 ( &::&'+ '(- ' 5:::: ) 7 * 4::::*,. ( (- ' %%:, ( 8 )'0( Z ( ( 8 ( 13 ( ' ( $ (- 7 ( ' * ) 0) * 6 7 ). ( '. $'( 7"># ' (- ' 82 0 8 6' ( 0 ( - ' (), 8, ), 1 3F$,%%%G$1 + 3FM?, %%&G(- ' ( ( 6' 07, ' ( ' 8,8 *) 82 ( ' ) 7.$ *( ) (- (8 '8 7 7 ( ' (<* ( 7 (( ' (((,) 7 ' 88 (- ( (( $'((0' * ' 8 ( )N '7 8, 1 ( 3,) +( '<)' 8 ( ((88 ' 8 '' 1 &/

] 3,)( (. 8 < (( ( '( 2 ( 8,)' ( 1 )3, ( 0,0 +) ;(( 0 7 8 '.( 7 $') '7 () 0, ) 7.,'* O,'- (, ((. ' ( 8 $ 7 ' ' ( 7 ' -.. 6 () (,* 8,( ( ( O ' 8(8 '((* * ) 7 ) ( $' 7 () 0 7;2 ) 1; 3 1;82 3() 1 3'((* 1(2 * 3 $ 7 2 ()' (- $'(( 7. ( ( (08. * 7 7.', ; '7 2 () ; 8 ' ((() Z ((7 0 '.( 1+ 3 $ ' ; ;$ +() ') ( ((. 8 '(, 8 0 ( 1? (. ) Z Z? (. JV. ' ( >. Z.Z &. ( (. >. (. ( >. Z.Z >/01? 3F#,&:::645G J-0"0,#"2-07#"!0"#10"-5.6*# $ (- ' (.((. 6 ( 1(2 * 3 7 13 2 () F 7 7 ( ')( G. F ( (&::4G'' 0 ( 7 0'(-,(0< 0 0 &/4

] ) 08 '+2 () $ 1 3 ' 9 (- 0'' (, 88 '78 0 ) *, 0 7 ( 8 (2 $( ( 10 3( +( (- 8.7 '(2 $ 2 8 ),0' () * 7 F7( G 8,) S7 2 ( * $' ' (( 7 F 7 "># 10 3 ( G ( (8. 8 (, ( '7,7.( #,(( ) ( ) 0 ' # 8, ' ' ( '(( 7 0 ', 7 1 ) 3 F$, %%%G (( ( (8' 7 1& ( ( ( ) ( ( )" 7 + )( ( (( + ) ( ( * F, $ U?*,&::6G (- (7 0 (, (, 7 (( ( ( ) ( '<, ( 2 ' ' 88.8 6' 1 7 3 () 7 7 0, '. ' 8. (' * $( * * ' )( ( ')( ) $' ( 1 3 * 7;2 (7 7 '1 3(2 *, 8 ( ', ('*(( (( * * $ 8(- 7 6' (- ',(' 7 ' 8 ' ( '< ( '() ( 6- ( +)( ) 3 FU*,%%/6/G &/

] ), 8 8' (( ( *1(( 3. ( ' 0,.( ' 8. ; ;$ (( * ( ' D ( )( #, ) 8 ((2 7.,) '(( 8, '. ( ) ' (( 7 (- ('((, 7) ( 7 ) (, $(( 2 &//

PARTIE III Elaboration et mise en œuvre territorialisée des Commissions locales d information et de surveillance &/

&/5

] Introduction de la partie III ( 0' ' S7 1 '8 7 3 )'(7 '8 ( 7 0 * IQ ;0; 01+!! 3F> U,%%56&:G7( ) ) ' ((' ( 7 ( ((- * * $'8(,., ( 18 8 3 (( ' (, (.(8 ),(( 1(2 * 3,)'. 8 '() '72 88 ) *. 0 ( 0 2 ((8' +) 6'08' 7 (2 ( (( ' (, ' - 7 ((7 ) '() ' ' 7 ( 7 ) 0' 7 8.)( ' ( 0 '8 (( ( ' ( ' () ' 7. ' '8 (((((* 0( 2 () * 7 8) ' 0 '8 (( ' 7 >0' 1'8 7 3$ 87 ' ' () 6 1 ) / ( ( 1 * F$?,&::46&/5G 8((, @, ( '+ 6- ( )3 ' ) ; 8*.. 88 ' ;) (.(802 88 ((8 () * #+ ( ' 7 ((8( 7,* 0'+ S7, 7 ( $7 8 (- '(, 0 7 ' ; ;$,) 7 ( 0 '7 80 7.(- "(,'72 ( ) ( 8 ) 7 8D C "7 / $ %%FC",%%G,&: %%%FC",%%%G, &::/FC",&::/G &/%

; ) 88 Q () ( 7 <.()( 7 ), 0 ( 8 F,%%6/G, 7 () ( + 80' 80 ; 8 ; 7, *0 88 (71! + / 1 V ( ) 3 F$?,&::46&G' ( '. 2, 0(' 7 8 88 8,) ) $ '8 '. 7. (( ( + () # ) ', 7 -)'0 ( 7) '8, ((, 7 0 88 () )' 7 V70 8 '( ( * 2 **, ()' (( ' < +) ; ; ( 7 7 ). 7 (< 8F-),, ( G$' (. 88 7 ( ( '( 7 88 7 ' ",) 1 3'(; ( 88 8 ( ( ' )7 88 $'8 ''20 '8( ( < ( ' 88 7 )'( (,8 ( 1 * '* 3L)' ((* * 02 ((8, 2 (, +) ' () ) 7 88 () *, ) )8 '1 '83 ( 7 ' '() 02 88 T ( 8 1(3 $ )'( ( <( 0', (( 7 0 13 )'- () () 0 7 ; $ ( ;< 6 (( %5: 2 8,(8'- ' ( 'I ; 8 '8 ((,.( ) 1' 3 '8 7 0() *, 0 7 ( 1 30< (2 ' ( () * I $ + ( (7 70 1 3 88 ' 8 () )' 27 '8,, ; &:

] ; -, ( 7 )(', ( ( ',< 7 $' 8 88 8 0< 7 ) '(((7 ; #7 ( -.' )( 8, $( 8(1 3#; 0 ' (( 0< 7 1 ( 3' * 2 (. ("( 18) 3 $F*( 5G* 0 8 0 7 ) 7 (, '7 ( 87 ((7 2 ' 7 ' ' ' 8 0' $ *( 0' () ( $ F*( %G ) ( * ( F' ; ;$, $; ; * * G ( 8 88 8 ) 7(' 7, 8((E )'+- (*, 2 '8 '. 7 7 07 (( 0 S7 ( * &

; &&

] *( 5 $ $# $ " $ #7' 8 88 8 $, '* ( ' 1 3 '(( 2 * $'+ 7 ( ( 2 ( *2 ( '((* ( (8 () *, ' 8 ( $ ) ' ( )( 7 ' - () *,0' ) '( > 8 (,. 8 (2 ( F( G ' '+ (8 '' '( ( #.. ' ( ( '( ' () '8 (( ( 0 88 (( *, '. ) 7 0 '88 ' 1(8 83 ' () (( '. 0(' 8.1 3( () 1((3( ((* ) '(0 (. '() F G,(2 ' ' 7 F G ) 2 0 '+ (888 ((8(8) 0 * F G Section I. «L impératif délibératif», norme de gouvernement et de légitimation des sociétés contemporaines ((7,,8, (( +, () ( ' 7 ' () $' 17.3, 7 8 +,( (.( - *) K )' 8 ;( 7,, ),8 ;,'(( '( ) 8 2 * 02 ((8, )' (,8 7,8 8 &

] *( 5 7 '() ) $?. R 1 3F?.U,&::&G( 88 7 ((. -.(. ( 2 $ ( + ( 02 ((8. '() 2 0 ) 0 +( ( 7 1 *F>,&::4G$?. R ( - * '(), 1 3, 2 8 ) - 3 F?. U, &::&6 %G 7 ((, ( 8, 7 08(*2 ' () (*2 ) & (*2 '(),'' 8 0 (8)7 0().( ( ', 0 ( ( ) K0(*2 ) 7'( 88 2.(8 8,'( *,81 3F?. U,&::&65G$' ' ((7, + ( 7, '( 08 '() 1. L action publique en crise de légitimité $ ( (8(((, 0( +2 7 (, (.), 8 7 () $'- 8) (7' ( ( - 7 ) (), '+ 2 0 ' ) 7 (,' 0 2 ( (),. 0 0 () 1 ((7 3 ( 0 () ( 2,' 0 ( (7 ( ). 8 ((1( 3 7 ' 7 7. "8 17 (( 3 $?P " *( & $' ( * * 1,, 7 3%-7 &::4,'- 8 '* : * *, 7 7 ) ( (802 ((8'( ) * * ) - X' 0-7. * * 7 1((* 3 ) 0( (8 7,7 ') 7,(' '((*, 8 < CA> ( 1 3 F>,%%G &4

] *( 5 : + 5.!21#.93! -,05. /0##!.2<! *!210-07- " $) ' '() 7, ; 8 + (' 7 '"7F%%5G8 ' ( (),(( %:, ( 0 7 +2 88 ( 7 ) ) $ %5: ),,( ( ' 1 3 0 1 3 F7, %%5G,. ( () ( ( '(+2 ( 7 0 ( (7() F$+,%5I>,%%G ) '() ( ( 0' $( 72 ' (.-. 7 ",1 ) ) - *3 F!., %%/6&:G, 7 '() 0< '( 8 8 (7 ' )'.() 61 3,) 1 3F,%%%G,( (.) ( (( 0 8-0 ( (, ( 7 '() C 2 8 J"2 ','72 ' - 3 ( 8-3, 0 ) 1 3FC,%%65G 8-,3! -,.2<! *!" 3#1#+"-3210"#+ $8 ( 02 ((8 " (2 ' ( * * ' 8 ( 8 ( ( # 1( 3'- 1 3, 7 < 8, 8 < - (, M$+ ) +2 ( >X F, ; *) G,((( ( (7() ) ( ) 8 6 ; (7() 7 7 F ( GI ;'. '(( ( 80. F'(( 0 (7() GI ; (, 2 '. (7 ; ( 7). 88 7 (7F$+,%5G &

] *( 5 3 F?. U,&::&6&/G @, 8 7 8 ', ( 8 )' * ' ( ($' -. ' ' ( (F) 0' G ' ( () (07 ' -) 8( ( ( 8 ( $' - (( '< ) 7 8, ( 1+ 3 + 3 3 * * ' 8 2) 0 ' 88, )27 V" 88,(' - ( 8' 88 '"(7, ),) 0' & ( ( 0 1 3,( ( 1 3F,%%%G, ) ) ((7 8,' 0 ' 2 ( 7 '. (7,) 88 (0 ; 8 (7,)( < 0-3 7 (X, 7 7 ' 1 3, () 7 1 3C 0,2 88, ' 0 (8 ) 7 * ( '+ ), ) 1 ) 3F,%%%6%/G 2. Le recours à la délibération comme mode de gestion des sociétés complexes 77 1(2 * 3, ', (. 2 (((* '*+2 (),) * '7 -. ( + 7 (K., ( *E *, * 7 () $(. * () 8(2,( ( ' 7 (2 *,8 0( < 7(2, ( '() 7 0( *..(L 6 ) ( ; L '" 7 M>C 1,, 7 3 ( &:: & '+ () () 8 (8' 8. 6 1 "3 ( & ( + " 3F,%%%655G &/

] *( 5 0 7 (.8 '< ;, ' '7 ( '") 7 1 3 F((,%%G 9#@#"! +##,3" +# $ 1) 3 7 8 0' 88 8 1$ ) -'*'7 8) (), ( 6 7 08, 8 ) 3F? P,%5/G? P* * 0'S7 0(.2 ) $1 8( 3,)(7 $2 0 ( 2 &: 2 2,+) '((, (8.( $ 7( 7 '( () #7 ( 12 8.83F&: 2 G, (.(2, 7 (2.;< 0(( 8), 7 ( ( 88 08 7 88 (( '. 8 8) ( 8 ( 8 8) $ * 8 ) ( ' )0E ' E 7 +2, ) (2 $ 7 () ) ' 2 ( 8) 0'. 1 31 3F$,%%/G"2 *, 7 7. ( '7 -. ( )L,7 07 7 (( '.( 7 8) $ 80'.( 1 + ) (") ) 3 - *(3 3F *N+P,%%5G '. ) 7 (( '() ( 7 ' 8) $ 7. R?* * 7 0'.( 8) 7'( () 0 ;7 7 ' 0 ; 0'8 + ;7 ( $ $'( 7 7 ( 7 ) ( (, ( ( ;< 'F?*,&::&G (2 7 ) * 07 88-7 1 " +(, 9 Q( : + +) - * " ( -3F? P,%5/644G &

] *( 5 * < ),'+( ' ( #, *) ( 8 2)' ( 7,) 7 ' 8 ( 'F7*( G #3!-" +! -,1#.93! -,05. /0##!1 88 30.!2+1#<-07#",#*#,! $88 8 ) $*.() 08 0( ( ;+2,) 0',0( 8 F,( G(,7 (88 *) ;+2 07 (( (( ' (,(( +2 7 $(. (( (8 +2,0) '- ' **, )0 0' +2 ( ' 7 +2 () ', ) '8 ( '(( (;8( ( 8 +2 ' (2 $' '( +2.( 2 ( 1 3 F!, %%4G., - ), ) " 3 F?. U,&::&6&G,08 ;+2 '- 7 (( ' ( (2 $(. 0 (.8 ') 6 7 8 ( + ',7 ) '(( ' 7 +2 () - (.() 07 8 (( + (.$' - ( ' 88 '(), (( 0 ( 1) ( )3 F((, %%G $ (7+ ( ( R (( 8 ' 8 (, '(,7 '8 8 0(-,( () ' - ) 3$0 8(( (. ( ((7 )7 < (0 (. 0 07 (. -.0 ' '87-08 ( ( (. -. 88) (. $ (8((8, R((7 ( 0 7 ( $*)0' +2 () ; 7 0 +.(,., ) ( ' ( ' 1 3, )' ( (*2 1 3' (, +2 () ( (,'Z(01 3 ) 7 0) +2 F((6%%56&44G &5

] *( 5 ( 7, 7( ( () 7 8 (),0 8 (7 ( 1) ) ) +) ( 7( ( 7 /01 ( () ( " 3 #"#3-0"+F.12. 52"! -,1,+0,#-! /0#<#+! -,, "# 72(),((, < ) ' 2 ( () 7 F!,%%%G,(,. ) '",0(8 (L)'0(- () " ( 01 3FU*,%%/G ( 7, (;(((-,+ ; ', 8 ' )(,J; ( (. 7 $ * '( ( 8 ';( ( ) ( ; E, 7 7 ((0(- Z0, '(,1 S) T ( ( 3 F?. U, &::&6&G", * ( 1 ) 3 $' <(( (( 0 ' ( (- ) 1$) (((E (' ( ( 7 )'((.* (),< 8 '- 8 (( '. 7 ( 7 7 3FX,%%%65G ' () ) 7 (( () 7 (, ( ) (,)* * 07 ( '1 8 ) ( (3$ 7<2 ( (7,((1 8 7 *.() )'(2 3FU*,%%/6/G #,1 8 ' ( () 8 0 0 (( () () ; ( () 0. )'0 ' 88"()7 ',87 ' ( 3F?.U, &::&G () 8 ) ((,( (. R 0- ' 1^""" - * #3,,&87 &::/ &%

] *( 5 +,'7 8(( ') ( * 0 88 7 ' (, 0 ( ' 7 01 3 8,(() S7 '() ( 88 $ ((8 8 ( 7 ' () ( ( ( ( (), 88 8,88 ( ( (., ' )88 (2 * (,7 8) ) 0',(.8 * 82 *, 8 88017 * 3 '. ) ( ( ((7 ( (8 0' ( ' 88", 8 * ( ') S7 () () - ( '"" 3 F$, %%/6&G Section II. Information et participation en matière d environnement ' ' 7 ' ) (( ( 8 ( (,)' ) 1 3F?.,&:::G, (.- (-0 ( ( T 7 (, 7 ( 7 (( ( ' ( () $' ' '8 ((( 7 0 * (. (, 8 *) ((7 2 ' 7 1. L institutionnalisation de l information et de la participation environnementale en France $ ( ) 7 %/:;%:, 7 >2 ' 7 %, 7 8 ' ' 1 3 [ '\ 3 F, &::46G$ '17 3 ' - 7 '( ' &5:

] *( 5 ( '(( ' () $ 2 1 "" 3 ;) 1 3 ;.( 2 8 ) 7., () ( ' *; ) $'8 ((( 0 ( -8-0( 8 $ 8 7 2 '8 (((7 (. 8E 7 8 '(((( 7 ' (- 9#,/0L!#05. /0#"28-"*2# $ ( ' )< () ( 0 ' (), ( 2 8 % 2 2,7 ((- ' '.(( ( ( ( ( (- ' ' 8 2L ; )< 5:;, ()7 '* 0( ( 7 ) (7,' 0 $( ' )< () 1 3 3FM #,%%56G ( 2 8 %/70 0( ( ' )<, 1 3 & $1?* 3 %5 8 ( (8 )< '() 6'( )< 8, < ) 88 '787 4 ( 7 <( (, ' ' * - 8)'1 ) 3 ( 3F,&::464G $ 1 3,8 %:;/:, ('* '" ; ( '1 3 3$((( 7 8 (, 1 33" ' ( D (L < ('() ) ((( $ 1 3((E0( 8.,. () () ( '7(*2 0 7., ) ( ( < - $(( 0 ( '< 0( 8,) '7 '( ' ( *) FC,%%G & 1 3 3/01 +3F,&::464:G $_5;/:&- %5 7 0 )< () 0( ' 7 _5;4& 5;4&7%5(((( 4 '( 7 -) 88 826 7 78 )< E.8 (, ( -L 3 ( @BC6"@BCK' '7 ('3 9 /1' 3 "3' ) '3 ': ('' + 3F,%%/6G &5

] *( 5 > 8, - 7, ( * 8 (((.' F?., *N+P,G $'7 7 ( ( ( ( 8 (- ), - + 33 3 F *N+P,%%5G8 '1 3F,%%G, ( ' (( D ) $ () )<,7 7 8.< ( (- )'0. ((F *N+P,%%5G, 0( 7 )' 1( 3, ) 7 08 ' )< () 8 1 33F?.,%%/6G#7 (( 7,' 8'( 7 ( <,.(7( 8 '<( '1 3)7 (((F?,&:::G >( 80, ' 88'2 ( 7 8 '< #,(2 0 ( ' )< '(), 7((E 7 8 (- ' $ * * ' 77 *,. ( ( 2 ((( # 1"-! F.9,8-"*! -,#! F. "! 3! -, 8-"*0.2 " 1#+,+!,3#+,!#",! -,.#+ #%%:'8 ((( 7 ( () ' 7 I 8 ' 0 '8 '88, 7 $ ( - 8 () ' 7 88* ( ' 7 ' * 1(( '3 1) ) ( 3F$,%%:64G $ () 7 8D 7< ' (8 ( ) ( 2 '20'8$. 8 2 7 %:;-%%: '20'8 2 ' 7 6 1/01 7 (" 33 & #7. ((: (28 (@?* (>? %%8 88 - ( ' )< () 6 (,7 ' )< 'VL )< & $'1 3 7 () )' ( 61 ( ( )( (( ( (( / 1 &5&

] *( 5 E) ' 7 '88, ( + *((7, 0< 8 7< 8" ( - 8 8 88 '8$ (." 8 1 3I 7< 87 7 7 %%& 8D ( 7 0 '8 (, 7 (87 %5;) ##F '2. 8G82.+ )088'8 ;, 8. 7 "%%&,7 (( : 0'8, 8 ( -) $7 '#* & 7 0 ( '(((( : 7. (7). ( (( ( ' ( * (8, < () () 7 0 ' 7 (.. 6 0'8, ((.(, '20- ( ) 2 88 '8) 7 '#*(7 ( 88 '8(.(,. * 61 ) ( 3 4 $7 '#*,8 (C 87 &::&, 7 / &::& ( * 7*. 8+0(),08, () 1 4 3F 7 %:TT "" -%%:, '20'8 2 ' 7 G 1 : ( V ( <) ( ) ) ( ) 7 " 3F,:G & $7 '#*1'20'8,(((( '20-2 ' 7 3, &-%%5 )2 8 ""; $ S7 (( 7) 0) 07 ((1FJG ( "" ) 3F 7 '#*, /4G 4 7 '#*,# / $_&::&;&5&587 &::&'(( 7 '20'8, (((( '20-2 ' 7,8 0 #* &-%%5, _&::&;5& ( &::&(( 7 FJG 8 0#* &-%%5 &5

] *( 5 "8, &:: 7 ( ( 7 ( %%:, ( 7 '#* 2 '86 ( +( 7, () ;) (0 + ( 2 ' 7 ;,) 8 '8 88#(78 '2+, 0 '8 ) (( ( 8.() ( 88 +) '8 ( ' 0 '8 1(83 0 8 17 3 FM+, %%5I $,&::G 8,) 7, (7 (7 0 2 '8, 7 8 (( ( ) FM+,%%5G #125!05. 3-0."! 3! -,#,*-,! 2 0 ( 0'8 2 ' 7 7 (, 8D, 7 ( '88 ( ' )< () ' (( ((. ', ( 7 0 88 $' () %%& 8 7 ( ' ((. 7, 8. ( ) 7 $ 7 () (- ' 7 ) 7 0 ( (2 (((8 ( ' ()7 & $1?3F%%&G( '1 3,1 +3, ( ( (8 4 $ 88 ( ( 13 3 (- ) 1 3, ) ( ( 88 %/ %5 "%%? (( (( ((. ' 7 (7 &'- (- ' 7 0(( F G) $'- 8 7 '20'8, 1 3 7 &::T4T "( ( &5-7 &:: '2(0'8 2 ' 7 7 %:TT "" & 8) ' 7 1?34-7 %%2 ',) 0"C ( 1' ( 3 _%&;& %%& 7.7.'8,2 '")(.(8 4. 0 80 (-!9F*;*L,$+,? ;+ $ #) G ( (- ' F,&::46G $_%;:&87 %% 7 8 ( ' 7 &54

] *( 5 ( %%# (( '(, '(( ()' ( 1 + 3 ( 1 + " 3 $ 2 ;) ' ( ( ; (? ' () 7 )F7*( G- (- '8 ( ' ' 7 ( '< F, 7 8, 7 7, N,, ),,(G) 1 ( ( ( 3 & O 7.(. 8.( F)( 8 )N G %% &::&,) 8 '() $ 2 ) (( ')7 (( '20( F7 * ' G*) (-, (2 (F G,* ' ( ; ;, 7 (- $ 7 7 0 (. &::& (( 8 ( ( (( (7 '#*,. 7 7 ( ($ 86 7 '7 ( 8 ' 0(7**), 2 ( (- 4 *( ' 7 ' (I 2 '- (- 0( 8 2 0 ) 7 +,+( (- ( (7 ' (, ( 7 (( ( 2 Q 7 Q, - > ' 7 ",7 * ' *) '.( 2 (. * >2 ' 7,' ), ' (,) 7 2 (- '( ')( * F7*( G $_%;:&87 %% 7 8 ( ' 7, & & _%/;55:%%/ 80( ' ". ( @7 F%%G,' 2*?! # #F%%5G,- ' #& > N +F%%%G,- $ 0! 9 *;*L F&:::G, 8 7 $+F&::;&::&G,. ( F&:::G 4 08 (7( %%/, ' ( '7 2 2 '<(-,(; ) (' 7 1 3$_&::&;&/&87 &::& 7 0 (. &5

] *( 5 $&/ 8FF81 $ ((6 ; (- (, '< 0 8 -. ;) ( 88' 7 ', ;$ (- (F) ( ( && &::&G (( E '7 $ (.< ( ;, (.( I ( < (,, ( ( ( + ( 2 Q Q (, (Q ( Q 7. D7Q ;$ * ' 7,- 7,( ( ''(( ( 2 ' 7 $ 6 $)Q, (((( ((,(*) (-, (<, 8 Q<(-,, -. ;) ) Q+ * ( Q 7 Q $ ( ( ( 123 + -,*-! 72#1,+0,12. 1#1#0@*- +*@ *0* 0 7. " ( M88 ; )Q(, ( 6 ;Q ;<,, 8 Q0 (2 (F G 0 )Q &; 8 QE Q7 0( () ( (-, 8 Q( 7 0 ; )Q(Q (, ( E Q7 0( () ( (- QQ )Q (( #Q, E Q7 ( ; 0 $ '( $ E Q7 ( () ( 0 (7 ( < (0 ( 7 ($) 88 (, ( Q7 ( (, (. ) ( < (..( 7.0( L (, ( 3-*!#"#,10( ( 5.,$ ( ; ( $ ( ( 8 (- * 7 ( (((( ' (- $ ( ( ( ( E Q7,) (, 0( )< Q )< ( E Q7 - Q )< () $)Q((-, E Q7 ( () ( (-, (2((,( ) (,(( ( (- (, *, (( 8(( (- ( 0 $ ( 7 0Q Q(0* E Q7 ( () ( (- " 7*, O.( ( 7 0*,) L 2... 22 &5/

] *( 5 $ 7( 2 08 +*2 ((. * 2 ' '8 (( ( C ( '(),' 8 (( (1 3 (,)(8 7 $ ( (( (. (( '.((, 0' + 7 2 ( ' 7, 708 7<0 7 (( ' 0 2 8 '() 6 1 + ) /01 ( 3 3 ( + 3 3 F '", %%%6 4G E ((+ ( '<I '(' <( '<) ( (- ), ( <.( ' # 8),( ( ' 7,7 8 7 '#* $'(( < (-, (), ( (, - 8( () 1 3) '((0 ( -.. )8 )' 7 ) 7 F,&::G 78 7 (8 ) ' 78 () 8((E ' 88 < -, ' 7 * F *N+P,?.,G "8, ( '.( (( 61 (3 8,(7 8 ( ' )< () 8) 2 (.(- (8 ((,) ) (- 02. ( #+. (7 (* ( (( 2 ' 7,* 0 8 ) *) )8 1 3 ( ' 7 #+8-,1#*#,!+103-0.##,7 "-,,#*#,!R12*-3"! ##+123 + -,+.0+ 12*-3"! /0#+#,"-3210"#*6,#,!(#..#+F1#+123 + -,+.0+#,7 "-,,#*#,!.#+#, +05+!,3#> $' '8( (( 2 ' 7 72 '. ' ' ' ) 7 '#*.( ( (( (( 0 ( ' 88 6 1P, &5

] *( 5 ( FJG3. '.((,7 (( 7.'(( ( 88,( 7 < 7( 013 '() 7?. ( *) ((7 0'* (7 6 ' ( (0 ) ( '+( 2 7 ($ ( ' (( ( -. '<. (, ' - ( 8 6 8 ((, - 8 ' 7,' '1* ((3 ' 7 F?.,&:::G '( 7 -),. (( CM+ '0'8 7 0' 7 C ' ',( 0 0'8 1 3 FM+, %%5G $ 8 ' 0 '8 ((E -! 3 2 ' 7 FM+,%%56G$' 7,), 7 '( 7; 8 1 * ' 7 3;, 0'88) 7( ( 7. 1 3', (, ' 1()3 )((E ) ' 7 & $ 2) 7 (2 7. (( ' ( ( 1? ( +. ( % J (+ >( [/.>.( )1. bf$88 +U> 8,%%/6G $ 7 (2 ' 7 ' ( (2, )-8 (. ' ' ( (( ) * #, ( ( 8 *.( (( ( (((8 1( ( > +. +. c + " + Q 7 '#*,( & -? [. $ > " /01*F$88 +U > 8,%%/6&G &55

] *( 5 > ( 3F *P,%%/6%G $ ( 7 8((7 8 ( '. ' ( (,) 0< ( () 87 0 ( ' 7 *P '. ' ( ( - 8) 7 () ( 87 ( +2 ) $' 88 '8 ) ' (( + ( '.( ( 7, 7 07 8 (8)( '.( 7 8 ( +2 7 0 ( ( ' ( 7 7 '< ' 7. ((7, (8<,(, ( 7 ' (*(* @M)2 ( 1 3,7.< (( () 0 ) (27 ( 77 ) $ (7 802 '.( 0< ' 1 3FM,%%:G 2 (*(* ( @M,' ) ( -0 8)' ' 7 >)+ &, 1+ "#3I(() 7 (( 2 ( 77,( ; ) ( 8D- = K) 2 (, ) 7 '< '( ( D 8 ),-) *),7 ) ( 7 ' ' () ",((( < ' 0( (0 7 8, ' *) ' ' ( $'88 ((7, '88 ( 8, (>MhP 61 ". (. % ( %. L (.(.. J.(> /01. " ifmhp,%%/65&g & 1E 3, ( * * j) 7 ((, &&::4 &5%

] *( 5 2. Caractériser l information et la participation comme instruments d action publique #; 0 ) *),'8' 88 - () 7 " ( (, ( 0(((1 ( L 3, ( '((E 1!3 F$7., &::G # 0 ' 88' ((8) 0() * ( 8 '7 ' () ' 7 ( 7 ' '(), 0'8) ' '(0( 2 ' ( 88 ( *) ) '8 (( 7 ( 1( 83F$,&:::G,1 3F? ; 9,%%5G,1'8 3F$,&::G 7 0 () (* '< 6+( T) 88( 0 7 $ 1 3( " 9 F, PG, ) $ F8T,) T8,7 T8,88T G $' 1883(.7-6 ( 1 3)( 7 7 '* ( ' (, ''8 '20'8' ($+( ( $ ( ' 1 ( 83 ) 1 3F$,&:::6%:G, 6 ; #"+0+ 8+1 "#3!+)'(( ( *) 70E 7 6 ( 7, 7 F70( 7 ( G ; #"+0+ 8+,1 "#3!+,)7,0' ' '(, ( () ( ( $ 7 0 ( ( ' 7 8 (( ( ( ' 02 ( 8(( 0 () 8D *, ) 0 8 ( (2 ( ' ( (( (7 ( ;.< ) &%:

] *( 5 #++#"*-,+-0.3-,7 3! -,".9,8-"*! -, 8(,((,8 7 " 9 8 ' 88 '1 >.( ( 3F? ;9,%%56G, )2 ( '8, 8 88.7, ( 7 0(7 ( 8 (' 7 0 $' 1 3 7< 7* ( 2 ' F ) 88 G (7 F ) 88 ) G? ;9 F%%5G(( ' 8, 8 ' 7 7. () 7..() 0 +( ' #M#X >* * 0( ) ( '8 ' 7 )( 88 & ) )7 7 ) $ 0 +( ' 0 (2 0 ( 7 (L )'0 ( -& J b FX U *, %%46%&G + () * 688 ' 7 7 7 0 ( ((0( * ( '7 1 83 () > Z 0 '8 ( ( ' " 9 ( F9,%%56:/G$'. ( G 0788 '8 $ 88 ' L?Q& &I; '(( 0 7 6 " (( 87 ( ( '8-/01" /1ST. ( ifx U**, %%465&G & $ ( ' 88 0'* 3,' 0 '(( ; * * '+ '8 ), ) 1L ) 3, ' 0 (( 0 1? (. ) ifx U**,%%46%5G 4 '. ( ') ' 88 ' $1(') 3,) '8.* 8 8 (,'(( 0 " 7* ) '.,)0 8 *.'*, '(( 0 '8$ '8>'8 (((() 88 '8 8 F9,%%5G &%

] *( 5 (2 0 ( '8 88 ' ( 2 (( (, 8 + 8 ( (( 9-5. <! -,19,8-"*! -,3-**#"2.5.#F0,#"! 3! -,1005. 3 $ ( '807 7 7 ' 8 ( 7 (' ' 02 88 ; ( 88 7 6' '8.",. 7. ( 0( 0 0( 8 7 0 7 ). 7. # 7, '8 ((* ( " 1 3 Z 1 + ) 33F$7.,&::65G ) '#""F# "( '"7 G 'C" C (7-86( 88 '8) 8) 080 (8, + (- ;8,(' 8 (0 2 0 S7 (( ( $' ' '2 0 '8 ( < 88 7 )'( 7 0(;< 0 0( '8CM+'7 '' 02 88 () ' 7 ( ( ' ('20'8,) * 7 +,0 8. (7 ( 80 ( 0( $ '20'8,0 '8 ( () (( 1 - * F$,&::G. $( 88 '8, (( 0 1 * 3 (2 ', ) 1+ / ' ( 1(+ / ) ( 'QEM( 13 F$,&::6:G $ ( 1'8 T20'83 ( 7 ' 8 S7 (( 0 8 0'8 0 ( 8 (8( ) (" 7*, )' ( '.( 7 ) 7, ( '* 8( 7 (( ' 88 1 3F,$ U?*,&::6:G 7 8 8 0 () '() R ((, )' (( '1 3, 7 )0 &%&

] *( 5 ' -/01 - * + )( (, + 3F((,%%56&/G 7 ('(() 0 -, ' 1'8 7 3,,) 8) - 8 7 8+ *$ $(( 88 '8 9,8-"*! -,D,+!"0*#,!" 7.2< 21#.-.! /0#123#!+ *) 80' ( 7 87 ('+ 7 88 () * (, ' '2 0 '8((, ' 7' 1 '83)(( ' 8 () 7 7 F*( & G 8. 7 0 ",7 88 8 (,) 7 < ) ( 7; 7, 7 (, ;0'1(2 * 3 7 88 )( 7 ((8 () *,(7 8 ( ( $ ( %%:(0 ( &:::7 07 7 8 () ) 7( ).88'7 0 ( 7 7; $'- 8(7 * ( 7 () ( $9 ('87, ( *) 8 2 (($ 7F(( 7 (G.(F(('7G '1"-!19336+ ((0 8F 0( G '2 ( ',+!,3#+!#""!-". +2#+ ; 1 '8 7 3,) 8 # '- ((8) 0 * ) 88 '8 7.* '' ( ( ' )< () 7.)( ' (, 7 (( 7 7 (.), *, * &%

] *( 5?@8 S 8 8 *<,#+1# +#,+ 5. +! -, ;(() ;(0 "-103! -, 19,8-"*! -, ;<#+!-, * F(( G ; *3!+ F(( '.(G #. +"! 3! 8+6 $ $ * () T ) >? ( T'. 88 '8 7 ( # ( )( $ $ 7 7 ( ")< () T8 (( ((- '( > (8) 0 * #7 6 #">",>", #7 6 7,7" 7 (, () * F%%&G F* %%&G $# " $ 7 ; ; F, 7 G, )' 0 8 7 < $ * 7 $ 7 C7 () 87 7' 0( 2, 07 $0 8 '8)'(( 0 () 70( 088 '8, ) ' '2 '* 8 8 ;( 8 '8 7 0 )( ' - 8, )' (, )' S7,)' 7 '+ Section III. Les CLIS, outil emblématique de l acceptation de la politique déchets ' ( 18) 3 $ '7 ( ( ' 1' 3 '8 7 0 () * ) 7 7) ( * 7 ( 0 + () S7 ' 88 ( ( >0' - (( ( *) ($ U,) 0( 1 > + &%4

] *( 5 > " "+.> ) if$ U,%5%6G$ ( 8 (2 * ( ( $( 7 ( 88 ' 8 *. ;1 + ( > 3 F$ U,%5%6G7( F7( G ' ( )( ' 8 7 () * 7 ' (8 ')((E 13-0 8 8 $ *. 8 $ 7 8 ' )'( ( 6 ) ( 7T70((,) 1(73. 7, ( S7 '8 7 = 1. Un droit à l information spécifique à la politique déchets $'(8 '0'8(8) 0 * ((E7 55;&/: %55,) 8 8 * ( 0(. ( ( 8 8D0 7 ( 7 07 L 8 8 *. &,) ( ) ( 0 8.)'($ 0 '8 86 1? 3 + ( ( (>4 * $ 188 3 %5:.() ((* )'8 ) 8 8 '8( '" 7( '. '8($ (( %%& ( (;/- % 7 0' * 0(. & 7 _54;// %54,( ( 7 &-%5/, 0( (*) " 7-7 %5" (7 8 ( ",( 8 ' 0'(,) ' (7 ' '" $( 2 7. ; (- ( (? $ % %55;8 () ( '.( *.7 (+ 7 7 ((,) ) ')( (, ( ( ')( 8 ((- ( ) ( : /01 Q( ) ( $ ( (J ( *F- G ( (-,(' ),() 8.;< 0'8(,) ( ( ('# FM #, 2 &7 %55,(&/%G &%

] *( 5, () 0'8 ( (( $ %55' ( (2 )07 7 " (7 88 (( ( ( 7 & ( ( ( (( ( " 88, (- ( ( * (7+'. ) - ) [- %\ 3 $ 7,- 1 3,). -0 03, ) ( ( - ' 0' ; 7.*,7 %%&,) ) '8 (( 0' - ' (( ( * > )*'88'0 '8F7( G) 7 F,%%6%G6 ; 1 7'83 (.('' * 88 '7' 7 () I ; '8 (*) P I ; 7'8 ( '" ( 7 * $'8 ) - 8 () * 8, 701FJG '8( 88 (' 7 () ( ( ' *, 7 2 8 (7 (,) 0 (7 0 ( 88 (- 3 (( () ( 88 '8 7. 7.' * 0 )(, ) ' '8 ( ( N ' $ S7 ( ( &% %%" 7* 8. (( 01 +3 4 $ &% %%( 2 ( '80* ',) 8 '8 7 # '(- %%&, '(( ' %F(: %55G, 80'8(, & 1 GF YHN"N8B@F+ @BHN ) + ) 3 + 3 (( 8( (- ' ( * ) )2 0' (( > 1 3 ) 3F,%%&6G 4 MR$,( '",M#, &-%%&,( &%/

] *( 5 $' ('8.('' * 0, ( * 7, ) ( $'.( ( *) ( 76 ( ',' '(, 8 7,,) (7 * ' (, ) ( N 2 - ' ',(( 7 ( *) 0 $ $B6"@G@F8B@BB6 ) ) 6"@ @K+ @BHK? @ $ V @ ) ) @F(@F"@@F"8 @K + @BHK V 8 L+ @B+ @BHN 8@@BHH () 3 @B+ @BHN 1 :5 1+ (( +5 1 +/01 1( ( (5 1 3 (( ((J + ( ( +5 1 +5 ) 3 V 6 + 5 (( 5 + ) ) 8 "5 3 0( '81 3 ( ( ( 3 %;4:&% %%8. '. 0'8 2 * (7 0 ' ; - %, &%

] *( 5 V G $( + 5 1 )) 5 1 5 1 (( +(3( /01 1 " (( 3 /01 1 /015 1 ) ) @B+ @BHN(((4 8 @K+ @BHK 3 5 +( ( $ '20 8,8 0 7 %:TT "", ( 8 7 <, 1' 3 0 '8 8 '-, 0 ( $? @ (( ) (( '.( 1 3, ) - ( 7 8)' ( 0'- 8(7' 88 $ '8( ( (. 1(( ) (. 7 (' * 3 (( &::: &. 8 (' 07 ' *) 8 )7 +8 F#. _&:::;4:4 8(( (. ) 7 ( ' * G 7L$V?7IPL?7O]I7L @? / 1 " (( / 15 1 5 ( - *( ) 3(+ (( @H+ @BHC ( ) ( ) : ( 3 ( 3F$ *, '",M, &/- %%&,(&:55G & _&:::;4:4&::: 8(( (. ) 7 ( ' * &%5

] *( 5 " / 5 ( 5 ) 15 " ( ) ( 35 " 5? / ) 4 2 1 " ) 5 "() ( 5 " 8?? + " 5 " / ()15 " M + 7L$V?7IPLUV7PL M ) / ( ( 1 ( ( M M ((3 "<(( / >15 " 5 " ) > 9 "3 5 " : YB8"6HH@ @BB8 ) / ( ( ) ) ( 15 " : / ( 1 #, 0'8 () ( '8 T2 0 '8, ( (( 1'8 7 3( )( * $88 '8' ( ( ( ' 0, 0< 8 ( 61 ( 3F,%%6&5G (( 8. L $ ( '8 2. La «fabrique» des CLIS $,?* ( 2 %5, 8 + 0( %%& (0 '8'(8'- (, - $72 -.0 &%%

] *( 5 J3-**#+0"7#..,3# $ (((( ( 7 %%& ( () 0' ) 1 3 $ *. 18 7 3,'<,8'- ( $ 1(( 3 1 3$ (( '1 43 () ( ( 1 3,7)(( (( ;.(,? @ 2 ( 17 3( 1 3,-1 + 3, 8( 7 7 7(( ;.( &, ) ( -) '. 7 8 '- ' ( $ (((,'. L, ( * 2, (( '(7 '. 'L 88 8( '( $' ( 8((E (., *. 1 3 ' 8(7 L ) ; # ( 82 0 $) ) (7 ' 7 )8 '" 7*,' '(< (70 $7' ''.( 4 ". 8 8 $ ) (7 ( &% %%$7(( (( 6 1 + ( ( J3 0 1A 4V (7 4+ )43 $ 3 ) 7( 4( <( (3 ) )L + (7 4 I 7 4 (( ) 3F,%%&64:G & 1 ) - *W - *( ( ( ") ( 3FMR$,M#, 2 &-%%&,(/G $ 7 P 1 3 ) >3 >? * 4 ( ( ((?@ 88 ) ( %;4:&% %%8. '. 0'8 2 * (7 0' ; - %, 5 ::

] *( 5 ) '8 8 -,) 7 ' ( $ ( (.(,(((,' (7) "( *.(( ( 8 7 )(, '(( 80 7'8 1 3 & $ ( * 88 ( ( ('. 1L 3 8, ('.( ( ) 7 0-) ; *. 17 3()8 ;,) (7.8, '((,.8 L 88 8 ;< 8;70 ( >,-0), 7 ( L L ) '( #7 ' 8 88 77 $ L $B6"@G@F8B@BB6 ) ) 6"@ @K+ @BHK? $ V K (3(( @B+ @BHN + ( 1 > : ) 8"@ @K+ 5 1 > V N ) ) 6"@ @K+ @BHK 5 5 ) 9 V H V C + ( ( J 5( ( '' - & %;4:&% %%, 5 " 7 ( 0; ( * >2 '"7 :

] *( 5 1 > +/01 1 $ /01 ) /01 1 /01 ) ( ( +( 8 " 9,7!! -,190,05. 3(" 7#",1,+0,31"#8-"*. +2 $ $ ( 1 ( ( ) ( /013 $ *. (, - -,8 0 ( "( 2. 0 '#, (7 (( : ^ ( 1 3 8 " 7*,'-)8813( ( ' 7 8,(( '77 )* ( 8 1 3 & (( ( 7-8 1 3 F@,%%&6/:G 8 6 ) * ' (L. ( 8 '<.)'. 1 3F$,%%4G, 7 ' 7 ( ' ' ( ), ( 87 8 7 1 30) (7 '*+(*2 ) '' +( 8 ( ( 0( ;.(,) '' ( < 0 7 (., 0 1(;7 3, (, 8 8 8 ' (. ( ( '" (0(. ' ( - 8 0'(((8,* $ - 1 3I ( 8 ( 8)' (1 3(')( 2 7 0,0( 8, L (8 F ( (2 ' )< () ' (8 G (7' 7 $$(' 0 ' ( ' 7 7 $%&;/4/,; & $ *, '",M, &/-%%&,(&:5% :&

] *( 5 8, C "7 *,) '(( > ' 7 9+, (-8 $ ( $8('- ' (2 0( 1()O (( 3$ &/O%%5, ( 7 () *,9+ 88 * 7 $ (C",)8'1) 3,.7 6 ; 1 3 ( )( 8 " 3 7 $ (. 7 86(( ' $,) ( ' ),0', * > 7' 8 '- ' -), ' $ * $ - %%%,.(8 (( ) ( 7 7 < $,)8 1 ), /013 & 927.0! -,1#+ #!"--+! -,+-0"0,#-! * +! -,1#.9-0!. "(2 0 (( )0 (,'88 7' 7 $ 2 ( ( 1 )L ) ( /1 /13 4 ( 7 6(8 * +, 8, ( ' () F#">", >2 ' 7 G "%%, 9+ 80C"' ( 8 $, ' )< (2 (8,) 0 ('(( %%$ 2 %%%, ) 0(' (( < 2 ) ( ( ( )< (2' $ '( C" 8 7 ( 6 ( '( )(,'( (8 ' 0 ', ' 0' )( P * >2 ' ' 7, ' 7 &/O%%5, *(6TTWWW 7 78TT8TTT T4* & - %%% '7 ' ((( 0 *) () %%&(7) *)!7 ( ( - 3 4 >2 ' 7, (7 ( ).(8 (, 87 %% :

] *( 5 0 )'. P * K8, 8(7. C" 7 ) (' 88 7 ( ', 0( + 8 (.( (, 2,) ' 7 (( '.(7 7,)' E ( 8 2 8 $, ( (' 7.) ) '( ' 7 >" P 7 8L $ '. P * $ ((- ) $'72 ( 01) 4 3F?* +,&::&6G,'(0 (8 ) ' 8 ' -) 1 ' ' ( L( )( 3F?* +,&::&64G$ (* (( '8('# 88-13, )2 (( 0( 8 + L 7 7 '7 () *, ' '7 (8 ( 2,) '( $ %%%(C"#,0' ) 9+ (( %%5,) $( < (1) 3 F!, &::6 &G $' '72 ( ( '8 - ) L ) 3)' 8. $ (('( ",' '7 7 )0( $, * ) + 7 '"" ( ' $(.+( ')( ) 6 " >F '' 2 G $ * $7 < 6 ; - )L ) ; L ") L( " ) (,M#, 7&::4,(&55 :4

] *( 5 ; L 3 / ( ( 13 @ $ 88 8 $ ) (7 ( %%&;% (( () * '7, E ' (- -. )( ' )'. * $'- P ((E 87 K. 8,) ;.(, 0( #+ -,!+19336+#!1#* +##,3-,8,3# 78'1 3,( ( #!, + CD0') * F( G$ ( 8.( ( ( () )+7 7 0 S7 () * $' 88 1( 8 3 ) 8.7 (, 1) 3F? P,%5/G, 8 (8 * - ( ( 4*F?,%%/G# '- 7 8 0'- *, ( *( F, %/,M,%%G! F%%4G ( ' 8 ( (8 7 )) ( 0 1 " 3 F!, %%46 G $ 8 ( ( < ; & ( 1('23,) 1 ( 3 1('23) 7 1 : -*3 F!,%%465%G, ' 8.+2 ( 1 [B 0\ ( - 3, 3F!,%%46%G *,!( 7_41K 7 ( ' 7 3, &+,:%T&T:&,( & ;,#! 1 4 " ( /3 1 ) "3F!,%%:65G :

] *( 5,'1 '83,7 (7 > ( ' 0' () *, ( 8 8 $ $, ),(( (* ' ( 8 8 2 ' (*2 * (( " ( 88 '8, 0 (7 8 " ( ( '2),#!,1 ) ( +, 3F!,%%46%4G :/

] *( 5 $ $'88'0'8 0 ( (8) 0() *,'7 '0 '8 0(( 2 ' 7,(7 ( 088' 7, 7 7 ( 0 () 8 0 (2 ( (., '+ 8) ' 1 '83 (8) 0() * ( 7 ' ) 0(' '8$ $, ) ( 1(8 3 +2.( *,(( (7 ' 8 +2 F( G $( 8 7 7 8'8, 7,)' (7( ( '", ) ( ( 'L (8 ' ( )( 61 4 ), ( ( 4( ('"" ) ( )!) )( 3 FM,%%65G :

] *( 5 :5

] *( % 1 " +2 3 * $ '8 7 (( (7 () *,'- 8' ' ( " ( ( ) '8 '2 (( 7. 87 ( ((, 0 7 () * #+ 7 >0',' ' S7 6 8 ) 0'S7 (),) 88 ( ( 7 () 8 ( $ ( 7 ( +( 6 ; ' 7 $, ; ( 6 ( ; ( 7 (8, ) (('7 (.( ; 7 $6,.(, 7 '", ( 8 7 $ 88.7(- 8 7 8 88 7 $) L * +( ' 0 ( 08 ) 7 78 ( )' 88 ( $ 8 ) + () 0 7 '((( () () ( ( 88 8 ) ( ( S7 7 ( ) $ )7-8( ) (, ' 7 7 0 ) '( 8 81 (37 () * #,( (2 0 (( $0 8 ;0' ' ) ;, ) >0' () ( 7 ) *, ('2 ( 761 3 ) ) /013F!, %%:4G#,08 8, 7 0< 8 8 #,)) '(78 7 ' 8 (, ( '< 8 $ ( ) ' (. :%

] *( % # '+ - 8.F*( 5G,'07 *( ) ( S7 1 8 3,() 88 ( ( 7 *. (1I ( 4( 3 ( ( ( ( 3F$ U$!2?,&::46&G $ 8. (,2 8 (7 8 ' ),( *+(*2 ( 7 < 7,)8 ' ),0 7 *7,) ( 0( * 1(2 * 3 7 88 ' 7, 8 '*+(*2 ) $( 7 ( ( (2 *? ) $ '- 7,(7 )' ( (2 * (,'- ( 8 ')( ),( 1 3 (2 ; 0 8.( () * =) '* 7 (8 ;0 8. () * =# 7 ' -.' ' ( '8,''7 (0 ( ( 8 (2 * $ () * ( (( '] ) (( (. * ;)7 0 ( 0 8' -..#, ( 0'( 2 Z, 0 7., - 8 (2 *, '((* (2 ( 7 8 6( ;1 3 8 ) ( *,(( ((* ( ( 1(2 3 $ 7 () ' 7 $ ' 7 (( ( 6' ; ;$, *, $; ; * ( + P,' (, ((88 (. ((.#, )( $ - ' 8 *) $ $.) 7 +( ')(,0'. (' ' ( ( " '.() (. ) $ ( P K )(, - (.((7(( 0 ( ( * F#, 9", 7 G $ :

] *( % )( '.( 0( (7#, ( ( $ ) 8 '- ' 7 ( 8 +( ')( ;( ) ( ;) ( C $' S7 '8 ( ) 7 * (' ( () 7 ( 2 ( $F G' 8 ((E ( 2 ' 6; ( (( 2 ( =K ' (((0 -, 8 (=#7 ) ) ( ;(()= 7 + ( L ( 6 8, 8,.((7F G* 0 8 * +( ' 0', )'1-307 (( ( (2 0 8 ( *, ( ( 8 8. ( '8 '. 7 )+( 8 F G ' ' '.( '80'. 8 #+ (7 $0' '+ ((. 8*+ (( (,$?* F&::G,07 ' 88 -,0 7 8 $ 2 '( )( (2 * F 9G Section I. CLIS» Les «politiques locales» d utilisation de «l outil #7' 8 $ ( (, 7 ( ( D '. 8 (* ( (' ' 8 ((E ) 0 'S7 ', 7 1() ( 3'((( '() 0( K )( ' =K, * ', 70 ( = ' 8),0( '+. 88 F< 8G,(. 8() T 7 6 7. ' 7 (8, F",#,#CG

] *( % 8.( (*,''7 ) S7 ' )7 1( 3 1. La création des CLIS : des pratiques départementales variées $ 7 $) ( +( ')( 6 P 7 * * (.$ (8 $) 8, ) ) ')(, 77 ( +( ')(, (.(8 & # 7,' (8 ) ( $,)8'- ' <(8 (- (" * ((., (8 0< 8 ' $ ' (, 0 $, < ( ( ( $ ' (( ' ' ; ;$, P, ) ( P,' ' )(, ( ( ) '. ( ' ((7 $) ( ( $. ( F7( G ' ( 7* *'( ( () N7 ( $ 7 0 ( $ 87(, ( ( ' (. ( '? ' ')( (( 0 '(( 8) 17 372 '(86 $' ( '( ' 8, (( 7( * ( ) ( (7 $6' $; ; * (' * 9 L 4 1 > 3 %;4:&% %%, & - %%% 7. * 0 '8 7 ' ' ) 8(( ( ' 7,Z(*) )( 7 * F P, ( G $ +) 4 $ $ 9 L 01 + A4( $$VLL 3F&& 7 &:::G &

] *( %,,( '(( + $ ( *, ) - ((( 7 '" 8 $8'- (' (2 7 (8., ) - * $ (( 7, 0 8.8 ) ' )< () $ )< ((0 + ' 7 7 $ ( 8 0 ( 87 0, 8 (87) F7( G$ '.8 <(8.F 7) 1 3 1((3G#,' ()0'. 8 (( ) $ ((8 F7 G 7 < ( ( $6 ; ; 87 ( )( ; '.F,G ; 7 7 (8. + ' $ $ 7 7 (8. 0' ( ) $#, ( (( 1( 36 ' *,Z ( 2(* (- )(, ( %%: $ 7 ( )8 <(8.( $6 ')(,'..( (2 (8 ; 1 3;,) '< ( < ( D ' )8'- ' 7 F7 G

] *( %?@6 L"" ( "" :9 9 (( " N+ T:T&:: C'. " * ; ;$* &T:5T%%% ( T " 1$? 3FM;$ ;G &::4?F< '64 ( %%G (( :T:&T&::& "'* FT:&T%55,. /T:T%%5G " ;$ ;F :%T:/T%&(&&:::G * * 9 L F.( %50%%5G " 9 * 7 F &TT%%&G "9 8* * F %T:T&:::G &T:T%%5 :T:T&:: &T:T&::: &&T:T%% &T&T&::: $ ', '.(,' ( (. ( 9 L #7 '( #7 @ ' ' ( " F (-,7 &::G " @ F %%,. %%G "'7F (-,7 - &:::G P * (. * F(- 8 08G &T:/T%% T:4T%%5 :T:5T%%% 4T:4T%% 4 >( ( ( %% ' )< F7, G $ 0 ( +( ')( ; (2 (,)( 8;, 0 ( 7 7 ')(, ( (* 7., 7) 0+ $0 +( ')( ) + 8 0' * 7) ( ( (8 7 '" (2 ( ' 0', ' ( ' 7 ' 7 (, ( ' $'( ' ' + ) ( ( (2 ) 0 ( $( )( )'- (( 87, 7'(' Z )( ' $

] *( % L -/01 3 L 7 3 : & + + L Q L ) ) (: d /01VL 33 * ( ( -$LM + L( L (( /01 ( ) 0 : * ( -/01,L A L, L( A Q : $' 9 '( $97 N 0 )'+ = d ) ( + L( ; ( ""UJ $ (, (+ 30* ( ( ), * 7 $( * ( 7 (8. ' ( ( ' 7 T 7 ',< *0 7,) 7 8 $ ( 0 < T ( ' 7 7- L - )0;< ( $, - ) *. 7 '(( O, 7 7 '";#C,",#,"; ((2. * '( )0 )( 7 # 0 ( $ '<(8, 8 L 7 8, ( ( (8 ( "(), ( (7 ( 7 (8.6 FG; (8 F G FG F G 7,(8F G F G,.; < ' ( 7 * L ; 2 ' $ 8 $ 7 * 78I ( ( B* 67).F7 8. G,, ( ;,8 * <8.( 8 $ * 6 7 7 ' 7,? ' 7 7 I8 ' $ 6 7 ' 7,? ' 7 ' I8 * 6 7 7 7,? ' 7

] *( % 7' ( $,7 ( * ' 0,8 7 <( $, 2 ( '2 0 '8 '. 7 2. L encadrement formalisé : l information comme fonction principale de la CLIS ' 8 $, <(8.( 88 $ <' (8,. ( ()0'- 0 8 ) 7( 7 0(( 8) F*( 5G, 8 '(.8'8 7,((E) <(8.( 0( &% %% ( 0.,( 0 (('.($'- $ 7 8 '8, ) L 0 7 0 '8(, 8 ' @ " 7*,((E) $ (( ' %%&,7 (, ( (( 08 7 " 88, <(7 '. 7, ; 2 ( ( 6 1L 4+ ( ) 3 8-7 4" + )( /01* 6 '' 0.,((E) ( %% 0 8 - $)'0 87 ' 8 87 (), 7 ' 0'8 0' 887 (2 %%, ( ( 2, ( ( " 88 7 <'( 0 8 '- 8 ( $ %%, (((('.(, $'<(8 ( $ N+F ; ;$ G 08 ( 8 (2%%6-/01 ( ( J /01 * & 8 *,#<&-%%( $ " ; 8 $; ; *,%% /

] *( % 7-8((. 7 #, ( 7 88,() < (, < $ ( (2%%) < (,'* ) 7 '..), 8 88 8' ' 7 8 ( ((E 8 '< '7' $ 8( 7 1 88 3,( )' 07)0'((* ( ( '"7.; 7 ( ' %%&) &% %%,) $ 887 3. La composition des commissions ou les intérêts invités à participer ( $ (7 (. ( ) ) 2, *.,, 0 (8 7 ' - 13 () ) ( ' 7 $ ( #,",.) '- " T#C$'( * ')( ) -(,) ) * " 7* '#">", )8 (8 $, ( $ 2 (6 ; T - ; ( 7+( 2 * ; *, ( 7+(( K 0 1 3, (7 27 8D288 ( 7 '" $ +( 1 3 &, ' 7 ( C", 1 3,+) 7 0 1/01 ( >( 7( ( ((( () ( 3_%&;/4/;- %%& &+( (( ($ 8 ' 7 8 8 0.+( ((.' * $ 1 3' 7 (,. C", ('< 2..'(). 1 4 5( /) 1(+4

] *( % (( ' 0' 7 7 ( ) ( '*+2 F @G ' (, ( ((* (2 ' 7 8(2..8 (), < )' () 8. 8 (. 8 8, () C ( '7 ( '+ '8 '.( 8.173(8 $ 8 ' 7 ' 7,(8 ((0' ),0 888.+. ( 7 '"6 ( '8 (0< '< $$7 1'" 3 - )( $0 *;7, 8 ), 7 +) 0 $, ' ( 7 >( '. ('07.( ( ' 7 ' ), ) C (<* 07 FC G ' ( 8'.07 7 )' 0 <70(( 70 8 '7 88 (( ' & K (8( ' ', 2 ( )( 7 8 8, $ ( ( <,(, ( 7 - "8,7( 7 ( ' -0 '*7, 7 ((* ')(. 8 ( ((0 $( ' 7 * * ) ((7 0,'20 0- (6, ( 7, ( 8 ( 3F$,%%46&:G' (8 8.1 3,( ) $ 8 1 3 3, ' 7, 0' '('(- ')( * ' 7,(8 & 8 7 ( (* 0 ' 6 $ ( ' ] >#F(7 ' G'; $',' (( ) ") ' $ 5

] *( % 88 ) ( L ' 7 )08 ( ( '' 7 ( >7 ) *13 (( ( (1 ( 83, **, ) ( ( ( ' $ 8 2 ( 7 6 ' (., 88 0( 2 $' ( 7 * ' )L 80 $' ' 708 F (' G, ' ( F'. 8( ) 0( 7 $G E ) 7 82 0 7 #7 ' '1(7 3 ' -. (.$(0,,( ' $ 8'(. 8 V 8 7 1(; 7 3' E) 7,,7 < 0 $,( )' (, 8 ((0 7 -.'<(, 0 (.F,( JG $( $ 8, 7 * ( ' 7. #, (8 7 2 88 ( " 88, '-'7 E * * 7. 2 ( ) ) 2 F 7, 7 '",.(G ) ' ( +) ' ' 7 ' E (- 8 2 L - L7&V?/01L7&V? ) * ( ( /01 Q L 4 + 5 + +( J 3 ( : J+(@K ( ( W ) L/01 J () (3 L ( ) ( L( ( ( F#CG $ () 88 2 ( $ ((E (*2 '((( ( ( (8. ( (,' ( %

] *( % 7, 2(* (-, () (7, ( )( ) P $')( $ 8.( 0'S7, 0 7 ) 87 ( )0( 0 < (,8 8 8, ' 7 ( (')( ((( Section II. L appropriation et l utilisation des CLIS par chacun des acteurs $ ( $+(,7 ' ( * +( ' 0' ')' 8(( (,(* +( ', ( (0', 8)', (( 0' )' '() $ ' ), 7 ( $6 ( 8, 8,.( )( $' 7 88((E,(8 (,0' *), 0 +( (8, ( '' 8 ) L - * *,) -. 7< (. (( )' ' (7 $ 2 8,' ((0 ' (' -.)(( 0* ( 1. Pour les acteurs administratifs : entre obligation légale et familiarisation des populations au «problème déchets» $ 8 ( $( 7 < (.8 ; +( 6 (8.* ( F, G, 7 '"F",",#G( ( (8) 2 *, ( ) L ' 80 ( () * F(. ( (8 *7( ( G 82 $7 +7 ' ( 7 8 ((7 )( * &:

] *( % #+ D0,#-5. <! -,.2<.# $ (8. $- L 08 ( ()' * 8 (. F8),7, ' - G#, 0( 7 $7 '((, 8 L ( 8 87 ; ((( D - " '7 ' 7 () 1 () 3 ( ( 7,( (0 ( (8 ' 7 F.,(8,JG 7 0 7 () ) " '7 7 '7 ' 7 +,)( 8 ' 0( '8,( D ( 8 S7 '(( ( 1Q 3 ( ' 7 88 0 7 () $ $'(( (( 8, (8., - (2 7 7 7 () 7, '7 () ) ( <(,8-"*! -,#!2103! -,1#+-0.! -,+ $8'8 8 (E( ( ( 8,. * '( ( ( 0 1(37, ' 7 (.( 7 ((* ' 8 ((J>< '72 (( 2 ( 88 8 6 2 7 (( ( 7 0 8-7) ( 7 $ $((* + ' 8 ')( ) 7, 8 ( D 8 8 ' 2 8) 767 ((.((.7 8). *) ' 8, + ' 88 ' 1 * 3 ' 782 7 () ( 7.)( () * # ( (8 7 -M$ S$$VUT ) - *>- * ) 38 *, $ ", ( ; &4 %%/ &

] *( % '" +. () () 7 ) 0 () * I $ ( 7 ( + 7 ( 8 (8 ) () -. ( 7 7 6 ( * ( ((E - (( ( ' 7 ) 7 )( ( )2 ( ( 8 ( 2 '(, 0 $' (--((-)J /01,3 3 #,07 ( (,' 7' 8 7 ) $ 1 (3 ( 8 0 ( 7 8$' ) 8( 7 ' ( 707(2 * I( ) E ) ( 0 ( *) (( L -/01 3 ( + ( + : + V : L $L J: (( 3, J( : (,0 ( ) /01+L & ( ( ]:3 (+/01+ L W : Q( :0 ( 0 /010; +Q /: ( V1 ) ) ( ) ) ( ( ( 7 :0 ( 40 +7?( 0 L ( )* (,#C 8'8 ' 7, 8 ( ( ( ( ( ' 7,(8 &&

] *( % ( (( 7 L ( F) 7 (( 67 G, ( - ( ''* 0( 8) 7< ( 8, 8 87 ( " ( 7 ( 88 '8(2 ( )'2 (7 # 7 (( 0 +. (7#, 8; (8 7 ;0' $ - '" $'8 8 )( ) ( 7 + '7 1(*, 3 ' ((( 8-7 8,* 08 0 8 7 F7( G$ ( 8. + (. () () 0 82 () *, )( 17 3 ( ) 7 2. Pour les associations : un outil de surveillance utilisé mais insatisfaisant ( ( 7 '" $ + ( 078 *) 7, (( ( ( 8 ('. 7 )( ( ) $ ( 2 7). 7 8 1 3 ( (( *2,7 8 ((E 7 )0( ( ' $, 8 ' #+++-3! -,+,+!!0! -,,. +2#+"! 3 #"F.9#@#"! +# 7 7 ) ( $ (( 7 ('. ' 7 0' ) 2( 7 ) )0 ('8, 7 $+ '20'8., '.( * ' $' ' ((* 6- $ * 88* ( )0 88 8 0' 8) 8 #,( C "7 08 ( 7 )'82 6-M3 + /< ) ( ) ( ( 1(L &

] *( % * @ $' () (L (C" ' $ 0(, 88 ( '7 )( *, - * ', ( 8 $.8 0 ( ((E (.-(,*. ( 7 '0' + ( -**#,!+ 2<#"#88 33#*#,!1,+0,# > 86 ;< 6 8 ). I I '8 *),(. 7 (2.'8 * C "7 '((+() C "7 ;< 8 707 8 8 8 8 ( ( C "7, $! () 0' ' 8 7 ) 88 '< ' $,'20'8 ( + ( '. 7 8 L $0( 7 7 $ 7 ( (( ( 6 )( '720 8) 071 ) ( 7 3')( ) '07 ((0,1! 31 3 1 J3 8 ')( ) $ $ ( ( '2 0 ', + ( '7 +8 $'. ' ( 8 0' ; 7 '".(; 0( (( 7 * 1 7 3,+ 7 0'8 ( ( 7 - * -/01Q >)( ) $ /01W:3J(3( $L& (+ ( ( 3 ( :3 ( :W L( (: L + ) $L: 4"(: ) ( ( ( * ( ( C "7,LE 6&/ &4

] *( % -/01 + : ( + ( + : ((+ : (5 $(: ( : ( 3 (: V ( ( )W )( : 6(NB + $ + : &A( ( 7 ) ( ( ( 3 ( : + &A( ( + * ( -/01$3 ( ( ( : & ( & * ( (? ) ( ' 7 (, (2... * F 8,() (8 G#, $ ( '. * ( '() 2 ' 7 $ 7(2 F (2 7 G''* 8 ( 7 ',(. ( @$ $ '( ' ) ' ()8 +2 ' FC,%%G ' 7 0'* ( ) - $( ( 8' )'.( ( ' 7 $ 7 ( ( ) * * 07 ( * (8 F7 G $ (( ' < ( 0( $'( ( ' '88O 8 ( ( F, ( ((, 7 '", 7 7 G 7 8 ' 7,0< ( ' 7 2 ( ( 7 $ L '.( 8 67 F( *) ) * T 'G '..., 0 7 (.7 8$'( ' ( 0'88 7 8 ' 7,) <F(),8,JG 7 P 1 78 N7 L $= / 1M40+ $+3 : 3 3 $ ( &

] *( % ) ) : (0+ ( 0 0 0 " * ( ( -W 3 + + ( 3 ) /01, # W ( &, (4 >7 M : + & (+ /017 W) + _Q W " : " ( ( + W /01 ( ( # 0 ('.(,' 8 ' ( '< ) - $ 1 3 0 ) 1>?R 3,. 7 -.( ) ( )'.( 8 ' 7 '( ' 7 1 3 18 3' ' ( ( 1 3) '<, ( ( (L ) '(( $' - ) 88 ( 8, ( 18 3, 0( 7;8 > ( ( 8. 0' (- '(')(,)' ' 0 7*6( (- ( 87 0'7 ' ' 8, ' 7 '<, E '(* ((' #,(( 0 $ ( ( 8 0 6 )'.( ' 7, * (,)' ) 8 '< $ -M;^* -/01 : + ) M;^( 3 + ( +33 :( ) )(+ 0* ( ( -/01 d ) 5 @C M J ( ( M : )) ( 3 ( ( &/

] *( % -V @C [ P * \V4 7 + J 3 7 0 7 Q ( + ( ( 5+ "+ " & ) ( (4 ( (,( +, $ 4( ( ) ( ( ( ; ( ( 07+ 4 3)(3 +( : : 4/01$, +()4 ( ( ( #+++-3! -,+.-3.#+*,!#, "0,#"#++ -, $ ( '7 * '(( 0 '( ')( #,((0 $ ( ) ( 0 " 88,' ( <, 0'., 2 ( ')( T 8 $ ' ( '(( 7 88 0 #, 8'+(( (88' #0F * G, (( ( $,7 (8 8'+, 2( 2 7 (( ) $ '8 88 () - ( $ * ( 8 7' 80 7 $7 '7 ( ( < ' #, '(( * *( '78 (7) ( ' N+F ; ;$ G -$[ P * *( \( 3 4 V + MP" "+ + FJG ; (: ( 7: : ("" LJ(LJ "?(: : 4( ( ( : $ " $ * ( &

] *( % 2. Pour les élus : un moyen d optimisation de leur rôle d interface entre le site et la population $ ( $ Z (')(, (7 ' (,) * * ( 2 Z ' 0 (* ; 8) ) ' 8 ;(( < ( $$ (( (). 6 ; $'( 7 ( ')( 6 (. ; ' ' E ') (( (7, ) 7 67 O', 7 $ 8 8, ')( * $ (( 0 $ 7 ( '( L (,' (. (('.( ). (., 8) 7 "#"2+#,!! -,1#+1*, +!"2+ - (( ' L ')0 ((7 ')( (( 0 $ (, ' 8 ( K ) ( 7 ')( ), ((0 $ ((* 'L ')( ((# 0 ('.( ( *, $88. '8)8 ) 8 (7(.), 7 ) 8( )' $ 8 8, (( $K 7 87 L ( ( ((,8( ( ) ) - ')( 1 + 3 7 088 8 ( 7, ' ( ( (0 7. L 8 (, *( 7 0 $F -)( * (2, 7 )' G, 8 ) ( ( (( 7 ' 7 (8 ( L (7)(* $((0 $(.(( L () ( 88 8 L ( 7 6 +, 8 ( (..;> 8' &5

] *( % ( $, ' (( 7.( ' #7 ( (.) * (2 '.( ',' ( () ) - ' ' 1 3)'D7 L (,(7 1 3 F,%%%G 8 ( 7 (8 (7, 7) ) 82 ' L ( L -/01 ) ( ( : ) ) V) ) ( 7 : ( _ /01$ ( ((: (3V 4 3( /01M + J (+ + _ ) ( ( _ /01 ( M + * " -/01L:+" (3 ( 7 3 & L8 6( @K 5: 3 &M ( ) K ) = : # ) ] 3J ) ( d ( 0 ;V L Q + #W (+ ]: #7 # d ( GFF KFFFFF U V 4 ( : Q7+?&CFFFFU (( #V+ d ( ) (?+,+ +7?$ 0M ( J:( M, ( ( (: 7' )'<' $= + ( L ( L( KF ( L :0* > ' ' ' " 8 ( - 0, 8((E 18 3'88 $ (( 0(( '( ')( &%

] *( % 6 )'( (- ) ; (' '", 777 88 L ( $ #+2.0+("-*-!#0"+D"#+-,+5.#+F.92<"11#.92/0 #*#,! $.+ '( T'. ' 7 ' ( 8 K ( (87 0'( T'. ')( *, *.0 * 0' ' ( * ( 1 3 ( (8 0(2 8, 8 ( '< L 8 7, S7 0 (7' 8 7 '$ 8(. ( 7 ' ( ((8 7 F, 8 ')(.G, '7 ( )., ( ( (7 ( (' 07( 7 1('< 873 S7, ( ( 7 ' (.( $ $ (. ) 8 ()0( '., ( 7 8, '. ' 7, (0 < 8 *.'7 (- $'- 8 ( (2 (* ( P -"* -/01Q 3 ( ( "V : (( 5 " 7? O 3(+, :( 3( * > ' ' ' " -/01AJSLT )( >( ) 7 3 M 3 + ( + ) ) /01 S) T ( ( V J ( ) ( + d0 d )( ( ( ( 3( ) M : Q $) ((8 ( 88 6 7) (() ( F (. ( 7 B 0 G,' ( (( 8 '7 ('( 82 :

] *( % 0+ 07 3 ( & ( Q ( 7 < ( ( ) A( ( : V 0 3 J ( ( 3 ( () 3 $ ( / + ( 1 ( 7 ) 3 5: 7 G ( ( 3 ) I ) 7 $ ( : 3M VJ3@BCN @@ ( @BBC 68P :0 ( ( 7 3" J ) * > ' ' ' " #+2.0+(7 3! *#+#!.128#,+#1#+" 7#",+ " 7*,( ')( * (' 7 2 7,7.2 88 ( (7 '8 8 0)( (7 (7-8 $' (- '. ( D 8 7 8 E )0'7, 8 '< 8 1( (2 3$< )0( ' ( ( < 0,'88, (( 7.*6, *),< ( ( #, $ (. '.( (((2,'() )'(( 0 $( ( 870 +.8 ((( ( ( < ) ( 8, $ 7< 8 * ' $( (.( ; (, ( 8,) 8; ( ( (2 8 ')( $'20 8.( 8 8

] *( % -/01M : :+ +) ( # ( : ] ( (: 9( Q +&: ( FJG <( 3 > ' ' ' " >< ''+ ( < ; 7 ) (' 88 7 ( ",' 1 3 8 ('.( ' L 8;' ( 0 7 07, ) 7 7.(, 8 (, 7 (2 7 ')(,(( L ' 3. Pour les exploitants: une connaissance de l environnement social du site ' ) $ < * ) (.( * I'. ' ((0.,< 8 )' 7< 8 # ( 7.( ( ' 7 *2 $ * (( 0 ( ( 7 7.1; 3 80 8 (. 0 17;8 3 2 7 1 (3 ' ' ( )' 7 < +( * '7 0 7 ) ( ( * ( 7',) ' 0 ' * ',) * (8 #7 $, ( ( 0 +, ' ( ) ( 8 (, '7 ) ( '(- '. $ (('7 7 (, < ) ( ( (((- ( 0( %% 1 7 ' 7 3*.,1 () 7 3F,&::&G &

] *( % 2<0.! -,1#+3-,8.!+D3-,!3!+7#3.9#,7 "-,,#*#,!+-3.#!*G!" +#1#.9,8-"*! -, '72 ).(7 < '.,( ( )'7 7 ((.(D7 $ 8'8, 7 ' (,() 88 )' 0< ( '.($ 8 '7 ( 0 7 0,'1 388 ) ( (,)'. (( #,'. $ ( ( '.( 0 ( ')( $8 $ 7 8 7.(,.( 0 <6'( 8, ( ' ' 7,) 7 7(2'. (( 8).( 0 (7 '( '7 81 3,1 3.() ) ( ( + '( ' '8 # 0 '( 8, $ 7< 8 1 3 8" ( 1 3 '7 )' ( () " 88,( 0 $ ( ( ( F 8G0 7 (2 1 30'. #, ( D 1E 3 ' 7 $ $ 88 ('7 ' 7 )( " ( (.( 1 3 7, * 2 " ( '((* 1 3, (7 + (, 88 ' ' ' 7 ) ' )( ' 0( (2 7 ((* (, ' ', 8,)' (8 ( $.(( 7)'<0 (< 7.( 8,01 3,+( (2 )( 7 7,1 +3.() '8 )'.( 7, $ ZE '888 Z ( (" 88, (8 (8) )0' )' () 7 ( 8 *) ) ( )(, () 7, 8 ( ( ) )

] *( % ( (( )' 2 (( 0 (,7, 88 ( $( (. <6( 8 ( 1(3'8,' 0 8.( ' ' 2 (( 7) ( 7 70. 1[$ $( \ ( ( : L ( d) 3 ) ( K N;7= N7) D ( 7 ;0= Q L 9 ( ( : 5 ( ( : M : /01 ) ) ( : V L: d 3 ( '.(' " 7 8 ) ' 8 '.(' * (. $" ', 7 8.( ' 7 ( 7 ((*,1 ( ) 3 ( 8 7.(7 ) '(. 7 7,) ( 1 3.() 7 2 ( 8)' ) (2 ( 7 ( ) $,#"-8#++ -,+-03 #0+#1#+-, *<# $ $ ( )' ( (.( ' 7.; 88 (07 ) (7 (( 1. 3)7 0 ' 8 (1. 3 () ) ) 27 (' 7.( )(( 7 8 ", ( '.(( ; 7.0 (,8) (. 8 (, ( ) )(2 0' )( 0 8 ')( 8)''+1 0* 3 1 ) *)3F!, %%:6%G 4

] *( % # () ) '- ' 8 $' - ( 7 () 7 (, )' 7 ( 8) 2 " (8 8 0 ) 1M ' 7 3,1 + 31 7 (( 3 * '( 0(' ' 8. (8 * )17;) 3 9-33+ -,1#+#-+!-,,#"+0".3G,#1#+"#+-,+5.!2+ $ $ ( ' (( (7 ' 8 (1*E 3 * $.( ( 0' *, ) ) (2 * $ $(.' ) 7 ( 2, 7, ( ( 7 P -* -/01 d ( ($$VLLd d 3 " d /01L: 5 3 ( ) 7 J? ( : ( ( 0/01d /01* ( '.(' " 7 ' 7, < ) '7 *,( $, ; (( ( 7 7 " ( 1 3, (0'1(2 * 3 4. Des instances objets d appropriations multiples ( '*N( 7 88 ( 0 ' '8 7 * ((( - 8)(( I ' $ ( ((( ((' -1 3 ' -.

] *( % 7 7 ( )0( ( 0' ( 88 ) ( ( 7 < 6 ; 7 S7, 8 F (8. 7 '"G((* () 87 0 (((8 '7 1( 3 '() ) (7 '- 8') ((0 * ; $ ( 82 $ ('. 7 8 0' )( ( () 0 ' ' $) 0 S7 8 ( )0 88 ; $ ((('( (, 7 ( $ $ ( (.+ ' 8 ( ' L ' 8 (( ( ( ;.(, $ 7< 8 (7 8" ( E ' 7 ' (, (0' 1(2 * 3 $ ' ( 88,8((E, (8. 7 '", 1 3, 1( 3 17 3 *, '< $ 8 ( 0 '87 $ 88 ( ( * 8T7 ' 8 ( () L -(* ( ) ( ' (, ( F7 G /

] *( %?@GL : # 8 # ;88 '8 (( ;88 (7 * ;7 ( 7. ;7 * F, ( ((.G ; '8 ( ;7 (7 * (.) * ;$ ; '8 ( (.) * 1"7 3 1"( 3 # ;". ( ( ( '( ')( ".( ;88 (7 * ;> 7 L ( ' $ P 7 7 7 8) ( 7< ' () ( ( ( D ( 7 (((, '8 7 #, $0 < '< '8 T 7, (7 '*+(*2 ) 8 8 (,' 0 ( 0 S7 7 ' Section III. Production de l information et exercice de la surveillance : domination de la «sphère spécialiste» $( ( 0' $8((E ) '20 '8 7 ' 7< 8(2 (* ( (( ( 8 88 8,( 7 '8 '. 7 ) '8 (7 '.(, 0 1(*2 ( 3,. 8 7 (, +( ( 7 #(( 0 U, 7(7 7, 0< 0( 0 1& ( ( ( ) ( ()" 7 + )( ( (( + ) (

] *( % (' 8 7 7#, ) 0' '+ 7 (((>,R?* $ ' ( ( 0'70 7 8 * (*2 ( 8), (0(7) ( 7 '8 0'.(, ( 8 1. Une production univoque de l information. ( '8 $ 8,) '8 $ 7.((.( (8 $ ( ;.( ((E -,( S7 2(), )'.( #"-"!1#.9#@.-!,!D",3.#+-0"3#19,8-"*! -, (( 80 8)7 < ( $ &% %%(7) $1 3 ( ( 8 'F7 *( 5 G6 ; 7 '-, ;,(7 ) * ' (, )'7 8(7, ; '+ N 2 - ' ', ; 8 7, 7 87 8 (('7(*). $ (( <,(8, < $. ' ( (( ('.(,) 8 ( (( '7 $$(, ((+ (((7, ) )8 (('7 )8'- ) 7 #,+) 7),( ' 8 6 ; (7, ; + 88-6N,.7,) (N2 ( ' 8 0(. # ( 7 '- + ' 7, ( *F,&::6G 5

] *( % ; 7. 0 F7 7. P,( *2,JG, 7 F, * () 7,JG $ (( ' ) * * $ 7 D ((7, )' ( - & $' ( 8.(('7 27 I 8 ( (* 6 8.*7 ) ((,) ' 8 (( 8, 8) ( ( (2 F7 * (. ( G -/01+ LN"H"C( V + d + (: L W $$VLL - M M _*; + 3 W6"G :$ + _* ( ( +( '8(, 88 ')( 0 (' 7 * ( '8 -.( )0'( ( ' $, 7 (7 * ( - 7 )( $ 8+7 *,.(.( )0 7 0 +( '() ( 6 <, (( 8 ( 7', ('20. ( * $ 7 * ' (.1* 3,)(. ( (,0< (7) 7. * ; B* 8 ('.7 N(' 8 ;L( ( ( ')( (,(8.('? ) - 2 ( ((, 1( 3 $' ((( 8. ' -. 1 3' 88 (8' -.(.0 * 67)'7 ( 7 7 ')(,' 70' () ( 2 (,) 0 ( (8 (2 * F7 (( ((G,( 8(' & 8) 0+ ' 7 ((7,. 0 %

] *( % #+?0+!#*#,!+F.*"<#J:#"+0,-07- "1#3-,!"#(#@#"! +#> $'- ( ((, 8 (7 ' ) 6'.( ')( $(7 8 72 (*2 ( * (*2 1(8 3(7 0((, * $ 0 -, 2 ( ) ( '8 #7( 7 8 (,'- 8 8 (* '7 7 ('. (' 7 (. ( - '+ ', 8 8 )'(( + (,') 7 ' (N2 (27 7,7 ) 8 (('7 - ( ( 0'.(' +*2 ( (, 88 )0'88 ( 0 )( 61 7?: ) 3',.(,)( ( * (.,( (('7 7.,). " 8 (2 # 0 8 (, * $( 7 0 8)0(;< '8, ( ). + (. ( (27 + ((, 8 (27 '( ( 7 7 8 8( 8 ('.(F.) ; + G $ $8 (8 )( ) '.( (' 7 8 '( 1 3.( 0(( (, '7'((7( ('.( ) '7') 8 0, Z 8 7 (,( 7 0 ' ( #,.(' P $,8 0 ' (, 707 ' $ $ 8 0 ' 8 ('.($, (( '7,8' 88 ),. ( )' ( 8 ('817 3) + 7, ((. ' (, ' ( ' ( ' (. ( (27 ' ' ' -. P ( ',) (7.( 4:

] *( % 8, ( '(87 (.8,) 7 0('.( 1.3 (, 7 ' '( ' (, ( ', ('.(; )7 ' 8 ;I, ( ( < 0 ( 7 ) - ( ('7) ' 88 6( '0 (.( ' 7, 0 7 ')(, ) '.(, +(87,07('7 <",1#,3#"!!01#1#+ *3!++,! "#+ " 7*, ) '8 (( 0 8 ( '.(( (88 8, ( ' (, ') ) ) ( $ ) 7 0. F J " ) #]) J#1 0 ) 0' ( ' 8, 8 ( 7 07 N 0. - ' $ $' " * 08+() '(. (( * (0 '.( ((( ( ' F) ( *0' (- G 1-'.( 3Z ( 0(,8 + # (( ( ' (.( 7 )) 8, ; ' ' * - E3 7? 7 L V / ) 1 3 $( (( ( ( ( * '+ '' (.( 7.6 ( ' (( -8 8 ( 88 ) ( 7 < ( 0 ( C,(( (*2 (8 ) (( - ( ( (*2 ( $ ' 7, < ( 8 07 $'.(,( ( #C #( 0)'0 '. (' ) 0 8, ( ' ' * (8 ;#;>,27 87 &::& $ " '7 4

] *( % ( 8- ) #, $' 7 ( 0 S7 ((' 8( 7 ),( 8 (( 0 '8. 0 $.,< ( 8 " 88, <(8. ( (( '7 1(. 3 ('7 0.(. ( L (8, + (7' 88 7, ) 7 7, ('7 ' (, ' (( 7 ) ( ( ' 8 7).(, + 88 ( ( '8 (($ ) '8) 8 88 ' ( 7 ( '8 ( *+(*2 ( 7 < 7 (.() )((E (. ' ( ) ( ( '+,' 0 8 ('.( ' (' 8,' 0 ' 8 '" 88,'(( 0.8( 8 8 7;8 "8, (0 7 ')(.,(7. (- '(F7( G #*,!#,1#.+0+ 3 -, $ ( $ 8(-, 7 ( 8,) )0'( + * ( ()0 8.( 07 8 ( ( ( 6, ( 8 $ 88 '8 ) 7,( ((,'7 ( ( ' 7 "8,) ( 8 8'- '8 7,) 7 7 (' 27 2, )( F)' () (7 G$ 8 82 )((E (('7 82 ) '.( (7 8 $ ( 8 7 ( ' * 7 8 ((..$ ) (( (. 6 ( 7 8 I (( ( 0 ( $' )< ( C",'#">" >2 ' 7 72 ) 8 8 (-, 7 ) (F#">"T>"TC"P& ) ',44(G 4&

] *( % ( (.()( * (, ( ( 7 -/01M + +_ 30( J (3 (( _$ LV( 7 E3 =( $ (AJ#M + :? ) :Q 0* ( (, @ 5 -/01 $ ) L 0 Q 4 L ( : * ( ( #(( $ $,$ 761FJG '( ' 88 (, ( 7 '* 0 8, 7 '.( '83F$,&::46:%G, ( ( 8 7 $0 ( 7 ) 0( 88 7 0 8 0( ( '8 8 '((, ' 88 ) 6 (8 8..(,) ;8 '- '. 8, (.1'(( 3 2. Mise en place d un système multiforme de surveillance ( 8 $, '. 7 8 (( '.( ) ( 08 - + 7 ;7(.((.( ((6 8. (7 *,) ( 7.,'. 7 $ (0' 0 8 ((, 0 8 T 8 '72 ) ( 8 7 (,(+2 7 88 8 +2 88 -.) * 8 7 ( #,7 ( ( )8'- ' (('788 '<(8 8. 82 ) ' 7 ) 4

] *( % 7,) (7 ) -,) ' 0 +0"7#..,3#1*, +!"! 7#* +##,05. 3 #7' 88 8 7 ) ( $, 7 ' 1( 2 3 8 7 0 'S7 0 ' ')( ' 7 88. (',) 078 ') 8 '. (( ) ', '< (8 ' 7 '(2 ( $, ( Z ( ') 8 88 7 )( 0 7 (7 -)'08 ' $ ( 7 7 71(3) ( ' $. 0 7).(T $, '( * ')( ) 08 7 ( 8 (.*7 '( ( 7 88 ', 7)'8 0'.( * ( 7.) Z 7 ( 0 8,'( ( '( '( 2 8,'7) 7 $'8 7 07 7 ( ( 8 7 8 86(('7( ( * '( '.()8.7 '( 8 N '.( '( 7 '. (- * 8 (,( 7 '( $ L ( < 0< 88 $,7 7 ( '( '< 8 2 7, (7( (. (. ) ) (, ( ( '7 +8 ) 0< #, (7 '( ( $( 80 8 L ' 4 1K77 N)'+ $ (7 ) 78 7 7= d L&)L& + (+ d3 (3 /01: L (3 8FF@&3 () (3 /01 ) : * (,#C 44

] *( % $ ( ' ( ( '.( '( " ( '8(( 0'78 L 6' )'( 0< 1888 3' 7 F, G8 (('7 $ ( (8 018 3.(( )( ) '.( 2 8 () F( ( ( G, 8D(8 (, ( 7 (. ( / 1 S ) T 3 $; ( ) _ /$ (& 1 Q ) _ / 1 $;" /$ (& 1 ( / 1 ) _ /$ (& 1/ 1 3#/1 3 / 1 / ) 1 J ( 33 W $; ( J /$ (& 14 / L7&V?1: ( / 1 < /$ (& 1 QM $; $ N+,&::4F ( G ' L 08( 8 )' ( 78 ' ), ( ; ( ( 7 '";(( 8 ' ( $'(('. ' 7 0' ')( ( ) (' 7 ' ( ) ( ( ( 8 ( * (2 7. ' $( 7 8) ( ( ; (, 82 0 $ 8 1* ' 3 8 7, $ 7< 7 0 +.)' 2 8$'(' ( 8,.( ( ' L ('.( '(70' '.($'.( (2 '.( 7<< ()' ( (, ( ( ) ( 7 7 4

] *( % #7 '( 0 ( ;,)82 (( 0 ).(( (, $ ( + '. ( 7 ' "0,' ( ') )0' 88 7.( -/01 M3 S T(: & ) + ( 9( 7?(: 0/01+:3 > ' ' ' " -/01$PP7( ( ( :, ( ( ( L ( ] ( + ( ( $PP7 3 L ) ) ) $ +L Q ( ( Q ( ) ) (, ( ( (+ /01 L $PP7( ()(: ) ( ( 3 (: ( ( (V+ :) ( "< /01 7 L & 3 ) " ( : J +5 3 (( 3 * > ' ' ' " "(2 0 7 7,7 8 7 )8 '- 07 () * ' 8 ( - ( (* +0"7#..,3#!#3, /0#-0#@#"!# ' ( ' 88 ')( )'.()'2 $ L *) 8) ) 7 I 7 1.( 3 ( ( (.( $ ( 88 7 '.( *),. L 7 ( ( ), ( 8, (.( 8 ( ( - 208,0'7(8 ( T (,)'0' ' 8$'. 7. ( '76 ) ', ( *), *,J$ ) 7< L '.( (( ( 4/

] *( % 1 3$ 7 *2 * ) '(( 0 ' ) @, ( ') ) 82 '.(,' $,, ( 7 *) ( '.() ( 7(8 17.( 3'(( ) (('7 '( ( 07 ( (* ) 8( ('.(, (0< ( 7 $ - )0( 0( 78 '7 ( 7.( ( 8 ; 8) ;7 '+ (, 7 (27 + ((, ' ( 7 7 ) ) ( 7 7 7 ) ' ) (.(, 0) ( * ( 8( D7 ( 80,( +8 )( 8 '- '.( ' 7 ( (0 (.'(),. 7 88,() 8 ( ( ( 7 '77 L 7.( ' (.7 ''7 (( ' 7 0' 8,- 0 +8 (L)'07 ' 7 8 -L )* - * -/01 L 7) ( ++ 4 /017 W $ 3 ) + &+ ( )( 0$$VLL $PP7$PP7(+ (! ( Q $$VLL( + + ::"+ + " + + 73+ ( 3 + :M ( &: V $PP7$$VLL( $$7$ $$VLL($PP7($$7( ( ( 0 ( L ( ( )0* ( ( -/1]9 ( $$VLL )+::* ( ( -/01$L: + ( 9 # Q # Q 4

] *( % ( + ( ( : 0* ( ( -/01WQA7$ 3 ) ( $$VLL#W L( + ( J $$VLL/01+ ( (+QA7$:) ( $$VLLW ( :QA7$ ( * " $ '.( *) $ 82 1.( 3 1(8 3, '. 8 7 0(*2 1(3 (, Z '. ( $ ) (2 ( ( *) ) ;7,, ( ' ;,( 8 1.( 3; ( ', 7 '" (*2 ( ' ( ' ( 88 8 7 ) 7 8 -L )* -/01 ( M + ) (( /01 $PP7$$VLL( (0M L ( $ ) (7+ * > ' ' ' " -/01Q (+ (, ( L$PP7( () /014 3J ( ( + ( ( ( ) (+J * > ' ' ' " +0"7#..,3#1 "#3!#1#"-@ *!2 0 17.( 3, 17 3 ( *) (2 ' ( 2 8 88" 8 7 ) ( 7. 87 (..;. 7 0' )( '78 ')( 6(7, 8,J 45

] *( % $0 ( +2 (6 ( ( '. 7 88 ( *(*, ( ' 8 7 7 ((..,8 8, ) 8 $ $( (( (( ). ( ) '2.*. 7 ' ', 0 )' 7 (( -L * -/01L + /) 01(+ ( ( + ) QA7$$+ L :+ * > ' ' ' " -/01W L ( W ( 0 7() ) * ( ( - /01 ( ( # /01 7" #Q+ ( + 9 : ( 3 )* ( ( 7 ' 88 * $,< 7 0 (2 7,.F,,7 G 8( 8 '2 7 ) '88 8 ' 7 7 ( ; (7 88, )'.( 70 88 7 ( N;7 L 1 3' (( - (.(,) 8 7 ' (. (.7 )' 8 * 0 7,, 7 * $'- 8 * *('.( ' (( )'( 8'+ ( 88 ( ' ( ( ) ) 7 2 1-83 ( ( ( +( (( (R &,)' *0 8 88 8 17+ 3 * ((7, +( 77.( ' $ 7 *.() ).7 ( < 2 (, ). 0 7 * & R 0- ' 1^""" - * #3,,&87 &::/ 4%

] *( % $'(( 0 1) 3, ( (. ( *, 7 )'0 8 1 3 7+1 3,0( ( - ) ', ) 7 (. ( 8 -+ + E.+ 1) 3 8 0.F, 7 G.()0'. 8 7 $ ( ' 88 T 7 ) (7 (,'- 8 '7 +8, )(( ) '20'8 (('.($ * - 2 8)'E,0' '8 ( *) +0"7#..,3#!#""!-".#1#.<#+! -,1#+123#!+ '0' ( 7,'- ( <,) 0 L * 7 (. *, * (8(. +( 7 - ( ' 7 (,. (. $ (( 0 ' 0 * ( ;' 7 ( (. ' *, (. '*+2,J; ( 8(7 88 $ $( ( 8 ( (8 ' (( ) - 8 88* ((.7 8 )( * 0 (( ( ( 0 7 ( ) 1+ 36 7 (2 ( 8 7 1* 3 (7 0 * $' ( 0 * (( * 7 ' *E 88 ( 7 )( ' ( ( ( 7.. < ) ('. 8 7, *. 8FC" G 8 ( 8 ( ( 7 7 7, ' ( ( ( ' 7 #, ( 7 * -8 ( ' ( * * (' 88 8 )' ( ( 27 -/01AJ) Qg "/ " + ( + 1 :

] *( % 7? ( $MM S T : ( ( +)( : : $ (:K"N " ) )"/01* ( ( -/01&L& + () ; & ;: 7; ( %) ( $+ ( "( ) ( ( > @ : $ ( 4 ( :0 +:( : 4 4 + +( ( ( : /01* ( (?@K : T : : 7 (8. (( "> ( "88 7 " 7 7 " ' + ( 7 6,, 7 * 7 # + # '+ 7 () (( ( ' '( 7. 7,.( 7 # 7 6 *) ',8 8 7 7 87 7 "> $ P (( 8 7 ) 7 8 '7 ( $ S7 2 0 '8 7) F *), 1 3 G#,* ', ' 7 +( 7 8+( )' ( ' ( 88 0 (<* ), +( $,8 <8

] *( % '+ (((Y (8, $ C9,'. 7 (.+( 61 3,)' 8 1 ) ( ( 3 1 /01 ( ) ) ) /01* ' '.+( 6 ( *) ( '+,'20,88,) ' +( 7 3. L exportation de l information inexistante # $ 7 ' * '1) 3 '8 ) (), '(( () 8 88+) '8 () ) ( 7 8< $$; ; * - 7((8 0., () '( ( ' - 0' $!, 7 ( ). ('.(60 ' '72. 0')( ) '< -,(80'7 '.( '.('?) 8 ( (2 $ >2 ( $ 7 ' * 88 '8 7 ( 9,8-"*! -,++#"."#"2+#,!! -, '. 7 88 '80'. $, 2 (* ( *) '888 $(2.)' ( #. ( (2 77)'( (.'< 7 8 ((7(.7 ) F7 G > ( '8 ( (2 *, ( 88+) )(( 8 ' ( ((. (,'88* @ ( ' 7 (88* ( ; $ (, 787 0'( ' 8 (0. $' 88 88 '8'7 07'. ' 7 ( () 7 ' ()0( &

] *( % #'20'8( *( ( * $ (((0 8+) '+ ((..(( 7 < 7 0 " ( '8 8 ( ' (,' (8 * (. 77 2 (2 + ' ( ')( * (.() 7 (7)0 '8,) 8) '- ' ( $ ( 88 '.( '8 8 7 $'81) 3F(('7.(,( ; G ( 0 8+) ( (2 * 0 ( '8 8 7 7 ( F(L, 8 ( G ) '8 *, ( 0 +...)'* (8 2 88' 8 *, ' ( (., ' 1M M /) 1 " L( J )#&L ( * 8 ' ' L 7 ) + ( $' * 7 '8 7. () F)( ( ( G.72 ( ' * 7 7)' $,( D 7 $ L 1 ' 3F? UM(,%%5G6')( 8 '- ' ( ' )' +8 7 -/01 9 0V + + L + )( L : /( 1( $ + (,* ( ( -/01WL >L"& "E (, ( +M 0M ()L& (++ L 0 ( ( ( ( +( ( (+ 4 ( ( '' 18(7 3, CM+)88 1'8(7 3) 82 '20 8 2 ' 7 1'87 3,) 0'' 88 '8FM+,%%5G & $'7,7 &::, (

] *( % +5 0:) * ( ( ++19#@-"!! -,3-..#3! 7# ' 88 '8 0 $8',. 0 () 8, 1 8) 3 '+ $ ( 8,.(, < ) ( 7 '", 7 07 )' 8 '- '.(, ( )' ( -M$SV 3 "&"O T ) L MM S$$VLLT+ 3 088 8E,(, -.() 77) 0 7 $ ( )( E '8 (( ( 8 ' (8 (2 * $.((7 )( * 8 0 '7 * 88() '8,)' 0 $,. ( 8 ( ( *$'8(2(( 8 - ( 7,() ) )' 7 ( 8) 2, 0 0 )( ' 7 (, ) * ( ' 7 7 84::: $ $ (7 '.( '8) 2 7 ( $ * '.(* 2 ( ( 8 <(( $.( 088 '8 ( ($ * 8 *, '(7 ('<0(( ( 0 7 8(( K. )' 8 2 ( 8 ' (8 '.(' ( 7 00'(2 - " (, 7 8, ' + #, 7 ' '.( 7 '8 7)0 $. 2 8 7 ( ( < 0(( F,7,JG, ' ( 8 *, $, ( ; &4 %%/ 4

] *( % 4. Intensité, ouverture et qualité des CLIS : analyse à partir de la grille des Forums Hybrides $) ( ( '8 7.8. ( '(( 8$ U O @ 1 '73 8(( (>,R?* $ F&::G ( '+ 08( ( ) # (( ( ( 7 7 $7 * 2 F, 7 )G) '7-U, ) O ( " )( ( O (( ( *F,&::6/G ' 2, 7. $ - ( F)7) ( )< (), $, $"G6', 0 8,'7 )2( S7 ( ' (('< 7 $0', 7 ) 8 ( )8 88 8 $' (01(8 ( ( (* ( ( 3F,&::6&/G' ( ( 0 1(. ;( 7 ( 3, ( ' (8,28 (2, ' $ (2 8 " 88, (( (* ( '88((E ) ; (*2 ( F(8 8G$'20 8 *) ( '(( ( (8 ; (, ( 8 ( (* '8, (8 7 ( (.( 7 8( $ () F, ( ('.( (- 7+7 G 8 ( '(( ", (( 7) **6'.(8 ' 7 '7, 0' (( 7,)('(( 0 7)(>,$ R?* F(. (.(.*().; G, 0 ((* 7 0( 2 8( - ( ( )( ( 3F,&::6/5G

] *( % '.(, 0 7 0 (8 ( (2 ) 0 ' 7.( 7 '( (2, I. )8F 7 '".(G' ( - ( ( 0 7. 2 (((> $ R?* 7 7,.;2 76, ) L ( 7,' 0,01 *F,&::6&G $, 7 (, 88 7,7 ' 7.((, 7 (, 7 0 ( 8, ' ('(8 0< 7. $) ( ( ((* 0' 1.3,' 0 18 ( (+ 7 ' ( * 7 3),) (0(0 ( ( $ 8 ( (( $, 88 7 Z 88 ( 7 < < (( K0 08 7 7 0 (*2 8) (*2 (8 ) 7.( $ 1(8 3) ) *) ( (. (, 7 ) 88 ( 88 '.( (8 ( ( $1(83 ( ; 8-8.( (;, Z (((0(*2 ( '(2 ' -0 8 7 *) 1-7 3 ')( ) F 88 7 (. ( G((7< /

] *( %?@N7 L UO ( : Q ] ' (8 '.( ( ' 8 ( 707 ( ' L ( ;( ( () 9#$" >>"#" C C ( (*2 (8 (, ( 2 7, ( ' ( 7 (2 (2 C J $'7 ( 8 F 7.0' (8 G ((( ', (8 ((7 ) ( ( C ( J ( ( (( $ 88 7 ( < $(8FF@8@B $'72 $0' C*+ (( ( $ 8 N, 8 2 (8 ) ( 8)8 ')(, ', 8 $F ( 7.,JG ( 7. 1 8 3, ( ( 8 8 ' ) 8" 88, ( < *,' 7, 2 '.( '8'7 (( 7 8 8 ( ' ),)( 7 *(8 7, ((, 7, ( 7 ( (C, ) 2 0 ( ' 67 7 1 $ 3,) 7 7 8 ')( 8 $ < 0 $ >*,) (((2 ( 7, ( < 0 88 J 0 ( ( 7 7 7 $# 7 88 (R?* 7. $ (( 0 + 1 5, V$PV () M 3 ) 1 ) 3 /01 ) 3 F?*,&::/6/G

] *( % $'+ '.( '8, '. ( 7,(8 $ ) 7 8 ' ', ( ( 7 (( 8 '.( (8 07 7.( 07 ( 0 ( 2 8 1(2 * 3 Section IV. La CLIS, les déchets et le territoire $ $ 8 ' )( (. )' 0< ')( '' ) '., 8 *E '(( 0) ( (7 ( (77 )' ( ' *,(7(( ) $0< 'S7 ( ) * ( F (0 'G )'(( 1(3 2. $88 ( ' )( 7 1 ' 3 7 1 (2 3,0( ( -. ) (7 *,, 72 807 ')( F (- '. G' '(2 ' -, 1 ;8 3) (0' ( * 1 ;O3) 7 ')( 7 ( 7 1(2 * 3( 8 '( ' F( G ' '7 ( $1 30 ( ( ; 8; 1(2 * 3 1. Un territoire d acceptation des déchets? ) ;- 0 ((* 0 8 ) 8 $ 8' ' ( * $' (M ), ( *) )(, 7 * - 8 ' (61 3 : / ) 1( 3FM,%%65:G $1>?R 37) (FG)8 '((0 '. ' ((, (), ) 8 ( #7 ) (7 * 8 1 (3 ' ( ( 13 ( ( )( 5

] *( % "-7#,,3#<2-<" /0#1#+123#!+ * * 0 8 1 (3 * 7 (*) )( '0 (7 *,' 0 7 $ < (8. ' ) 7 ( ( (7 * 0+< > ()0 8 (7,((E) ( ( ' ( 8 ( *,) ( * ( ) ' ( ( ' 0> ) (8 (, (8 '( 8 ( 8 )0(7 (*) ( ' ( * ( (* $ (( )0' ( (,) 8 ( ( '.( 7 ( $ 7 0 0(7 *,7 ( ' 7 ) 7. 7,' ((. $ 8 0, 8 ((( (.('( * )' ) ((, (('7 8(-8 (*) ; ) 7 ( (6 7' ( 88 ( T* ( -)'0 8 ((E 7, 8 ( )? ) +( 8 ).8 ) *. ' ( ( (7,'72 ) (( ( 2 )( N ( 0 * '7 $' ' 7 ' 8 ) 7( 7, ', * * '7. 0 * ((* $'7 - ( ( )( ' * 1FJG) N;7'( ( (( (.= P 8& "";) & ( 3( L # '. (,.'<(8. P ) 88 )0( (7 (*) 6 " ;F< &::&G618KFFF QM ;5KFFFF$; 5@KFFF 56FFFF +8FFK3I " ;$ ;F< &:::G61& 5& "" ""3I " ;@ ; ; 617 A J5 $ > 3 %

] *( % P @ 0 P 8 P @) : L 0 P 8);) W/01Q A @CFFFF2( @FFFFF( NFFFF2HFFFFM + : + ( ) J$NF2HFQQQ2 @62@KW (+ (: 0* ( ( 1K7 7 N (('7,) N;7 ( = W ( ) 9 ( : ( ( & L(/01* > ' ' ' " $) (7 * ( ) ( ( +) " 7*, ) 7 - '72 ( 0 8 (7, ) *, 8 (- '. P 90<*#,!! -,1#+!-,,<#+#!.#+?0+!#*#,!+1*, +!"! 8+ ' 7 1'72 3( )) (7 ' 8 ' (6,8 (7 T * ( ' 27 ( -. )6 ; 0 7 0( 7 ; 0' 8 ( ; ( 0( ( ",7,7 ( 8 -. 8 '.((( 7 $ 0 8 '0 8 '.((8 ; ( '< 7 8 ' 7 8) 7 '( 2 ('<''.($.( $6. (2 +, 7,( ')( F G7J $ ' P * + * ( 7 * ' ).(( ( $. ' ($ &::&0 7 * ( 27, '7 ' (7 ( /:

] *( % E8 '<(8 ' $'( ( 7 (8.,.. #' '((8,' ( 88'- '7 $,) - 7. 87. 8787, ( ( ( '( ( " 88,(8 7 ) 17 37 $ '8 #, (( (( ;' ' 8 (7 * ;) 8, ' 8) (8 ' 7 8 $ () 0 ' 88.+. 0 8 8 ( ( ( ' (*2 () 8(2,' 8 * ' 7) $ L / 1 (J" # /) ; 1 $O 3 ) "" ( V A 7( A $ /A41 M ) 3 & / 1 + GFFFC8FFF: ( + $ '?F$; ; * G, ( 8 76'.(' ' 8 $; ; * ( * ; 0 ) ( '<'.(# (( '7 $ ' 8 $ $ (,'(7 ' ( '( ' '.( (7 (*) ' 7, * 8'- $ &+ L / 1 V S) T /6B FFF 6K FFF1 @@FF S; TM 8BFF+ ( L( /) 18BFF /L 1J # $'< 7 ((7 (*) * 7< (( ' * 27 2 /

] *( % /) 1 ) + / 1 J _ /) 1 S; ( T( / 1@8FF /) 1 3 /L & 1 J!( # $ "'* F$; ; * G, ( [ * ' $8 0. * ' 8 $' * * 8' 7 (2 7 (8 '(( * +8'- ' 7 ((*+,) D $ ( ' ( ( ' 7 7 (() 7, ( ' 7 0 ) \ /7( 1 ) QA7$ : #VJ:8FF8# /) 1@6FF MU/ 1( /7( 1 ( ) : + ) / 1 : M / 1 ( M 8FF8 ( 3 )W ) 3 ) ( / V&7P?QL1" # / 1 ) >( $ " *.; ;$* F ; ;$ G, ( $ 7 ; ( < (8. 8 '.( '( $ 8(2 ' '.( '( )( (8 0 7 7 #'.(! *,+ * (7 '" ; ;$ R7,' $ ('( ' ( 7 ( #7 * 80 ' *,(E8 ((. *? ) * 80'(( * * '.(, ;(8 '(, $- L 13 $ $., ( 7 8 ( 8 * ' ( $, ) 88 #,'( (,) ( ( (., 7 (( ( ( ' * 1 3 ) ' ) '8 /&

] *( % $ (('7 888 $ 07' ( (*) (7 * > ( ) 08 (;(' ( 8 * ;,) '.( 7 (, ( 7 7 ' ' #+1#*,1#+19#@!#,+ -,D0!,!1#" +/0#+1#"7 7#".#3-,8.! $, (- '. 8'- ' ( '0(8, 0 '7 $ $'. 8 7 8-07.$ '* (( ( ' 7* '( 8 0)( -0( $ '. '( * 88,(8 7) ' ( $ (* (- 7.)(, ((. (8 8 8 0 (- '. $ 70 7' 8,) ' '. 7 (8., '.( (- $( 7 ( (, 7 * 6,.(,, -..0' (. ( '. 8807 7. $ (- '. ' 8 * ' 77 87 (7) 7 8 ' )' ( '*,Z (- '. ' 8, ( (,77 ((( ' F#"6 8 ' 7 '* G (( 0 '. $) 8, ' 0' )' ( $, %%5 $ 8 '.( ( +) '(( #, > > $? * ( P &2 *,)' 7) $,'(8'- < '),( ' ( (8 #,' '. 8 ' 8 ) (( ( 77 ' 7 ' '.(. +. 6 $?, (( +, ( 7 ( ' 8-8,) * (. ( 8 ( /

] *( %?@H +) $ $ 1 3 S9T 8 ()' ( ')( 8'.( 0 7 ( (( (. ( ( 9 0( ( $ (( 7, ( '. ( * 7 ) 0' 7)'( (2 '.)( 7 ( $.( #88 ( 1 *E 3,(. 7 '( 7 ) 8 * 0' $' 7 ' 1 37 '.(0 ; 7 $ $ P $) (7 (*) * (< - 8 2 ' ( )(.,07 ( $" 7*,.;* ( ( 2 ) 7' () *,) 1 3.( ' ( ( 7 * $ ( ' ' ( (7(0 * 08 ( (( ) (.,'. ( ( (7 $ 7* (2 8+* ( P, ) ' 7. ( * 7 C ) - 07 (7 *,' ' ' ( () 0( 0 * <#+! -,1#+,0 +,3#+1#7- +,<# < 2 ) '7(2 (7 * 07 1 (3,'7 8((E ( ; 0 7 ; ( (013 (2, ' ' * $ ' 8 ( ( ( ;* 7 6., ( ', 7 *.; 7 ( 7 ((.7 ')( $ (, ;< 0'7)'2, ($ (.( 7 ' *,' '((+ ' 8 * 8 6 ; /4

] *( % ; (8'.6. ; 8 6 (07, 7 ((, ; 7 (+2 0 F, 0 ' 7 (( G 0 F((+2 G $ ( 1 (.3 ( ( '",,08 8.; 80 ) ( (( 2)' ) ( 7 $'7 0 * * (), - (( (.(.;8 ( 7 ' (2 0 (2, 8(8* 7 (7, * Z -,'*.( ( '7 7 7 ( (7)( 7 8 8 ( < * ( 0 '.(' 7 '(( ((' (8 ; ( ) ' 8 ; 7 (( 7, ' ( 7 () ( #, ( 17 3, ) 8. 2, ' * 8 %:: 4::: 7) 2 (* ) L / 1+ /) 1 M +( ) /$ ( 1 5 ( (4 ( ) /) 1+) )@K / 1+) /$ ( 1 :( ^""" # $ $? F ; ;$ G, ( /M 1/ + 1 J + ( + A J" # /7) 1: LQBFF@ AJ )8FF6 ) 3 d W ( ) $ * ; ;$*, ; ;$, ( /

] *( % +2 ( (< 7), '( 0 ( 88 7 ),7) ( *,8 ( ;( 7 ( 8 ', ( +) F() (. ( 7' G (., ( $ & K. * *, ' ( '* 0 ( $' 0 8 8 (. $ ( 0 (( 8. (. ( 7 ; 0' +( ) ( ( ( * ;,'(2 - )(7 (. 0 1 3 F,&::4G) 0 L $ ' (. 2. Les CLIS, espaces de définition locale du «problème déchet»? * +##,7 + 5.!210"-5.6*#123#!+ # ( 8 ( ; 2 ;(2 * 0' ' ( 8( $ (( 88 ( 0 (2 8 ' )( ( 7 - ' (F8*,(( (( (.G, 0'* ( F ( T (- ')( G 0 ; '( ')(. ( 6 *E '( '' ) 8, '(7 ' (, $(8 (( '.( 7 " ( ( ; 82 ; ' * $ ( 7 ( 8 2 0 ( (2 # @ * '< 7 (7 '#">", (8 ' 7 (2 '#">", 7)' 88 2 '< 88 0(2 ' P $; ; * $ 8 * 78 '.( ( ( *$'.( 88 ( 0 ( & )''' 7( 7 7 ( '(- '. 8 ' ' ; ;$ F7( *( /G F&::4G 7 (7; 0, ( E *, )( '< //

] *( % -Q LO L + /01 VJ7?, 8 ( GF 03. 8 '( ( (,' ' ' 8 ( ( 1+ 3 13, ) 87 7 )( 8 )( 8(8 '- ' ( ' )8. 82 8 )'- 7 8 $$ 0 8 ')( 0 ( 7 7 0 * ( ( ) 8 ' ) ) ( 7 () ( *, *, * 7 ( '* 1 3,(8 ( )* +7) -.6 * 2 (.; ++ (2, 78 * )( )'. ((* J;, 7 2 ( 7 L 1 N7(7 $(8 7 * ) (. ( ( 7,) * 8D N = 0 Q ( L(+ +( ( 3 ( +(0 +) + V < J: +* ( ( 7( 7 7, ) 88 7. 8(2 *, ( (88, 8(7 88 ) $.( 0 8$8 ', ' '( ( 7 '"F(8 (8 G 0 8 " 7*, 1 3 $F7 T(2, 7 G.( 7 '- -.' " ' ' ( *, $ ( 8 L,' 07. < )' ( #1 +!" 50! -,1#+"#+-,+5.!2+F.92<"110"-5.6*#123#!+ $ $ ( (7 ')( I ( 0* 0-,'.( ( /

] *( % 2 * $ '72 <. '- * 7 6 88 0* ' 8 L, (, 2,07 '88L *,'(2 ( (.( (0' * "7) S7 0'(2 * 7 8 0 07 )' ( ( ( (2 ((.(F7 G,) ' ( D (, ( (2 *, * 7 ( 2, 7 ( ( 7 ' ( ' 8 *.(# ' + ('(('. ' ' 8 (( $ 8 ')( 8 *. ('7(( 87 ( ' V, * ) ( ' 7 ( ( ')( +) /M 7?1W W J 7? ( ( ( ( ) 9 ( ( J $ * ; ;$* F ; ;$ G, ( / 1 J" @ + 8FF8# /) 1 :+ >(4 + & $F * G, ( 8 1 (3' (.'() 80 * #07 '. ( 8.0.)' 8(( 6 7, ( ', - # 0 +2., $( 7 < 7 (0' ( *, () F7*( G" 88, * ''88 '* ( 7,.; ( ' ( * (( 8 () *,07 ( /5

] *( % (; 0 ' 1(2 * 3 8 ' (, ( 8 07 /%

] Conclusion de la partie III $ 0'8 0 (( 0 ( 2 '() (, ( 88 7 ' $'' 1 '83(8) 0 () * ' 1(883 1 3, D 7 7 ) 8( > 8 8,) 8 ( 8 '( )( $' 7 () ( $ ( ' 8 '..0 ( ( ( ) 8. (, 0 ( a8,0'. 7 0' +2 '. 2 * 9-"<, +! -,190,+C+!6*#1#+0"7#..,3#1,+.#31"#190,#"-103! -,0, 7-/0# 1#.9#@#"! +# 8) 7 8'8 7,7 '+ 8 ) 8 88 80 ' $887 7 (( ( 6 (8 ' '. ' 7 0' )( ",' 87 (7 ( 8., + ((7 2 7' 1() 3 * #, $(( +() 12 3 7 (> F%%5G)7 0 1 3 ' () 1 ) 3 ( (*) ) ) ( D, 1 ( (' ' 3F,%%56/G ), 8 $(7.(, (*2 ( (*2 (8 2 8 ( ((E 7 788* 8 '(() 2 *,82 0 (*2 ( (' E '888 $( 0 ;.(,(( F 7 ) ( ) C "7 G, 88- ( E.( 0 < ' 2 (' '+ (( 0.($ (7 8 $ -. 80 8. + :

] ' 8 ' 8 2 ( '8,8 7 (,7 ( 7 ' +2 7 ( 8 8 $' 8 17 3 (.8((E () $ ((*12 (3 >, 7 (8,1 ( ( 3 F, %%56//G 8 (.(0 8,7 () )8 #+-0!.+"-" 2+".#+3!#0"+D1,+0,#.-< /0#,-,3-..#3! 7# $ ( ( 88 ( 8((E 88,7 (( ) '((* $,) 8 '8 7 $ ( );.( 7 '"; - 6 1 (3 2 *, (7 7 * ) )( $887 (. 8,88 '8' ( 8 ' +) ( 6 )( ' ('( '8) (,('2' (, ( ('8 7 ' ( ",((0 $ 7< -.(( 0* )( '- #, ((( ( 8 '- 8(7 '88 L 6 () ( ( I.(,8 ' 7 '< ( ( 8I( '. 7 7. 7(.((7I ( '" ( 8 7 ( 0) *, (0 )' 7 0 ( 7 () 8(( S7 ('8(, $ 7 ( 8 I ( ( 88 '8$ 7 '. ( * (, 8 ) 88 F (, ( 8(2 *,( (.(G# ( '8 <0 88+) '8( $ 8 *((E 7 ' 8 (2 ((

] #+ "-103!" 3#+1#3-,8,3#> $ 0 2 8 6 (7(. ( 0 8, ; 2 7 ' ( ' ( 7,7 (,0' ' ) C, $'7 ( 08 08-0 ( 6, 8 8 8. )''7-0F, ( G, 7 8 (( * 0')( #,8 (< ((* 8 I ' ' ), 0 8D '((* $ '8 7 ",' ( 8 88 81-7 30((8 7, ( 88 ") ('7 +2.(, ( ) 7 ;$8 7 ( (7 (, ) - ( 7 0 88 7 ( ( 2 ' *,.2 ( 8 7,( 0 7 ( 7 ' ( * ) 6(; *,'(; () 0( 2 ' 2 #, >,1 3 F>, &::/6 &&G, ( 7 7. $6 8 8 I, ( 0 'S7 * ' #+-0!.+19,3"<#!#""!-".1#+2/0 #*#,!+#@ +!,!+ 8 (', $ 7 8 7 )( 0' +2. *, '- )' ')( * 1(3 * 6 (8,, ( 8,,7 "), $ 0 2.'(), 82 20.0. F,,7 G' ( (( 1(2 * 3, (2.'.( '() 2 '(0(( ( ' 1 (3 ' (), 2 8 >07,* () * 0.(,70-8, )( 0 ( &

] $ $ 0(1 3,0(( ( (.7 ')( ) " ( (. (( ' ' $( )0 ' ( 7 ) 7, < '7 7,'(( 0 0 1) 3,07 8 (.''( '( ')( ). (.,( )(., 07., - - ) ', ' ( ;< )( ) 0 (() 8 ) (- '( 8, (- '., $0< - L 877,( ( 8 )( 8 0( 8 +) 7.(- 1) ( ( ' ' ( ( ) (+) $ ZZ()? ( 9' '( ' 3( ' 3F U &::/6G

] 4

CONCLUSION GENERALE 7 *2 70) - 8 ) () * (( ( '7 # 8 *( '7 ( 7 6 + () 8D * %:0&::, ((8 * 8'(- ' ; ;$,)' () 7 0 0 S7 $ )' 8 ' ( )( $ () 8D * ( ' 1(2 * 3 %:,( 7-)'0 ( ) ( '7 ' 7 2 ( 6' 8 '(2 0 ' ((* ( *),)' ( 7 1 38(2 6 %:' ' *, ( ' 7 2, ( 8 &:::7 ( *,) #) ) * ( (7 ( 8 (),. () () '88 ' ( 7,(8 ) 6 (8 ( 7 ' (),7( 7 ( 7 8 + ' 7,)'(*2 7, *.(((87 () -0(7 2 0'7 ','(2 ( ' '4 (.( 7 1*E 3 * 6( (,( ( 88,(( 0< ( )0( * ' 8 8 ( * ) 8 ' ;, 7 $1 3(2 88 7 7 ' ( (.' * 0( %%& ' 0 '* ( ) < ( 2 * (( (.$) '* (, 7.)( 87,) ) (). 7 0'(')( ' 8

$' ( (8 ; ;$ 8,88 ( () 7,' 7 * ' ). 8. -.. * $ (,(( 7 (8.,( 0'( *,8 ( 88' 7 7 &::, (( (( (- ' ((+ (. ' ( ( $' ( ' $,' $) (7 2 7 7 '( (<*' ' (( ' 8'$ (- ( 8.),0'( (,0'* 0 '- ( (7 1 3, ((( 7 8 '< (( 7 > ' 8 ) ' 7 13 (*2 () ) (- $7 ( 8(2, 0' ), 1 3 '((* (2, (7., ((. 88 8 $ ( ( 7 7 8((E 0 ( 8,' 1L 3,( 7 7(2 $ '72 ) 88 S7 () *.) * 2 )+) ((2. $( 8'( )(, 77(88 0 8. * 8 ')(,08 %5:0 $ 7 0'8 2 0 ) 8 8 8 ((0') * $'' 1 '83 ( ( (2 8 *,) ' 7 '() ) ( 1 7 3 ( (( $' ' '8 ' 2 0 '8 ( ; ( ( 88. $ '8 7, ()., ( P $' 7 ( ( ( '+ ) S7 ' 7 () ((( 8 (( ) '(( 0* +( ' 6 ( 8+7 7 L,.(, 7 L (), ( 8.( 7 /

8 7 8 )82 0 ( L '8,7( 7 ( +2 7 ( 88 ( * (,+( 1(8 3, (. )' (( ' (*2 (,7 07 880( ;.( K0 ((7 '., $ 7 8 7, 2 1'.(3 '8' (, 7< 8'2 7.'()., '( ( 2 1(2 * 3,(( 7 70' ( ( 8. 8 0 8 1(2 * 3, 0 '8, 0 8 0) '* ( ( (2 -.! /0#123#!+D#,!"#",3 #+3-,+#,+0#.+#!3-,8.!+1#128,! -, $ ( 81(2 * 3,7 7, ( (( ') ( (( $ () ) %%:. 7., * (( (.#&:::,. () () ) (, (( ' 1 (( 3# '- 1*) 7 3. * ),7, 0(( 8 ) (( (. *, 7,8..K1( (3, 7 )0'((2 0 #,() * ) '(),)1 + 3 3 F$,%%/6&G #7,'+ * ; ;$ 8((E (( 182 3 1 3,)' (( 7 (8 ) $' ( 8 1(2 * 3, ((* 07 ' ' () ), 7 0 '( (( ' 8, 8 '- '((( (7 8 8 - ) $ 8 0(( 7 ((,) '( 1 3 ( ) ' 7 ( ( 7 ' ( '.( '(()( ') ;<,) 0 8 ' ' ( F",%%645G$ * 88 8 0 (( ' 7

8, ( 7 ) 8,<",1123.<##,!"#.9-88"##!.1#*,1#19,8-"*! -, $'8 ( ''. ( 8 () * $'. ( 0 2 88 ((8(8) 0() * ' (, ( 8' (, ( ( * * $'+ 88 ( 7 ( 7. ( +) 8 ( 7 (8 *,88 ' 8(( - 7 (2 ((8, V, 7 7 (7 ' 8 ( ' ( () 7 ) (' 7 * ' ' * ( ( ((0' *, ' ( )( 0 #,' +) 7 () ( 1' 87 3 () *, ( ) ' 88 '80 ( 8 '*?,- + /01 3F?,%%/G CD ( (() *,.) 7., '( '* ( ( '- ( *. '( ((. 8 7 $ 88.'8 '.( F )< (), $G,)) ), ((( #, ' 7 8 '.( '20'8, ( 0 ' 7 ) -) $''8 '20 '8, (., 7 (< 8, 7' 88 '* 7 ' ' D + (1.() 3 ;8, (8 88 ((8.,'88 ' ((0' (' () ( +2, ( 0 ( ' 8. ) '7 (7 17 ( ' ) ' ( / ' 5

)15 ' )» F,%%6&%G. $' * * 7 ( ) 0 ( (8 7,) 7 8'( 0 ' 1(2 * 3,88 ( (0 ( * +2 (;) ' (, ' (('.( ', ( ) ;7 * 0 8 8( (-.')( #+*23, +*#+1#.3-,8,3#!#""!-". +2# ' ( ' ' 8 ; - 8( > 6 1-' * ' ' 3F>,&::/6&&G;,7( 8 7). ' 8 1 Z Z( Z Z(' ) ' ' 3F * +,&::&6&:G$' '8 7, ) ((8 '8, (8 )F!,%%:G * # ( (7 8 8, $(( E '8 ' 7 ( )(, ' 1 (.3 )( 1 ' 3 $((0 ' ( ' ( 17 ) 3F * +,&::&G (' 8, 7 ' 0'8 )( C, *, $ 8 8 (; ( (( ' 88 7" 88,7( (,18 3F$(,&::G, 8 0( 7, 8 $ ( ( 0( 2 F ( G, 2 F ( 8. * (7 ((.G 2 7 F ( <' )( G ' ( ) *$. )L ; (. ; 2 ' * ;,( ) ' 88 ( 0' ( 7 ). '. )' (, %

( 7,(( 8 )( ) 8 $ #+3-,1! -,+190,,3"<#!#""!-".D83!#0"1933#!! -,1#+2/0 #*#,!+> 7 ' ( ('.8 '( 7.., 7 7 '(-)'0 7 8;< )( ( 2 ) S7 70( )(.,(.,) ' *) 70(.($88 7-0 (' * ( '7 < 8 ( FN NPU$,%%4G$(. 0'( + (7( ( 'I ( (* 77 () *,) ' 8 - ' ( (8,) 7 07 N -088 ( 0S7 ) 1((3, $ ( '( ' )( ' ( 7 ( ;< )( ) '. ' $, ; 2 ( ", 0'7 8;< )( ' ' ( ' )' ( 7 8 7' < FP,,* G,8' 0' 8 7 $ ( ' ((E. ). )( '07 8. 8 )( ' ( ' $E (7 * 7 7 0 ((( *, 7 8 ' ( ' * )( ( 8 ( ') 8 '(, ( ' 7.) 7 ' ( 8 ' 7 () (88 $( > 7 *. ( ),(2 ( (- 7. 7. 8. *, ' 7 0 )( 7 8 ' 7 (* (- '(, ( 7 ( C, 88 807. + () '' ( 7 ( 7 '+2 7 0'S7 7) '(( * F?,&::G 5:

#+23#..#+#!.<-07#",,3#!#""!-".#1#+123#!+#,/0#+! -, $ * * 7 ( (( - - () *, 0( - 8 ( 2L * ((8 *,(8 ( ( 8 7 (8' ((* (( ) 17 3F 1 7 3G ( * " 7 F.* G (, -. (( * ; 0 ) ( '' (( () 7 0'( )( $ ' ' ; ;$ 808 ) () ) ( ( (-, 88 7 '( (), ) 8' ( ( $ *), ( 87 ' ; 8'7 + >?R, 07(. ' - ' (,0'* Z0 ' - () *, S7 + ' 7 0(.28 0+2 ( #, ) () 0'( )( ' (2 (( * * -.8. 7 * $() * S7, 7 ' ( 2 1 3 F? U$ %%46G #"+#3! 7#+#!"-.-,<#*#,!+ $' 7,'7 ) 8 *,(( ( ( 7 7 7.. 27 ( ) ( 8 ( * * 88 88 8 $72 8 (., (0 ( 7, 2 8, 7 < (0 ' (,0 $ 1 3$' $ 7 0 T )( 72 8F+( >*!+;;2 G88( ( ( '7 L 8 $F 2 ( '.( '8,'-, -.' G. ' (. " ( ( 8 ' (8 '87 (, ( '7 17 3 ' F 1 * 3 (2 * G, 5

' 1*3 7. *( F9 7 G FM,%%G *0' ( () ( '7 8, ( 7 ( '8, (' '8 8.* * (8 8) 88 88 '. ) $(( ( 0 7 "8,) ( 7. ((E. '7 Z (), -8, 7 ((, ( 8.) )' ( '. ( FH,&::G, '7 8. * S7 ', (( 7 (( (, ) *,((* 0( () '( (7 8 * ),8 '- 87. * * & *2 7 '*27? 7 ( () ; ;$,0('('*(2 ' & - 1 ( #V 3, ( 1& 3F>"T #G 5&

?(* Ouvrages, articles, thèses BIBLIOGRAPHIE #!!"CF%%%G,k"7 ( 7#PW ; ( ( 7 ( 7 ((* k,p&,_&5,((/%%; #>#F%%%G,k$ ( ) ( 6 ( 8 ( Q)( k, 7 L, _%;%5,(( &;4 #> # F&:::G, > N ;P ( C 8 ( 8+ @"RM' hh A6$,,!,((4;/&?##K"? F%%G, ) () 7, "#$ FG, ' 7),,Q@,((&%;&%%?##K"? U @"R M F%%5G, ' @BH@"@BBK,, * *,%(?#@" R F&::/G, ',, ",&%(?#@"RF&::&G,k $ () Q* *) k, & ),7,_,((;5?#$$#MF%:G,,,C,5(?" YF%5/G,,,#,&(?">"$>#;9" >;$, U 9"!" F%%5G, ( > D & D, W?WP,(*,&5:(?"$#R 9 U?"R# F%%/G, $ 7) ",, >2 Q)(,, ( T>2 Q 7,(?"$#R 9 U?"R# F&:::G, M (, $Q@,&/&(?"">UM#"M>F%%5G,k$ Q 8 ) *) " <( k,& ),_44,((:%;4?#"HF&:::G,?,!, 7!, &/(?$#A F&::&G,k 7 $ 88 Q (( 8 Q 7 k,& ),_,((5:;:&?$#A F&:::G,Z Z( NC) "?EA,*2,7,/(?$#A F%%/G,9 k ((7 k= $ Q )< (), @"9#$"FG,,C; #,((&%%; 5

?(*?$#A$U>"RF&::&G,k$Q(88k,& ),7,_,((;?$#Y$U@"9"$F%%G,$+,,!,45(?#!"$,M# KU#9"F&::4G,$,, C (),5(?RF%%%G,,,,&/(?"" @ U Y$Y ;M F%55G, kc 8 * + 8 (+ k, +,7,_T4,((&&;4?>#XUY"C"$F%%5G,&,,",&( #$$>F%%5G,k 88 8 *) k,vm _%,(( /; #$$>F%5/G,k" ( k'v,_/, ((/%;&: #$$ >, $# >" U?#@" R F&::G, V 7,,,5( ##U"#F&::/G,k9 + 7 (.k, $ $? $ H &) ( 228NG@ "C#lU#K"F&::G, & (,, CF #G,%( @#$"? F%%%G, ' E )U @BHG,*2!(*, 7 + Q#,( @#9$ C F%%G, $ k ((k ( F%/4;/G (, 88 () * Q* 7 C, "#$FG, ' 7),,$Q@,((; @#"##R# C F&::&G, ( $Q. 7 k(( (k,!$?" FG, P V,,$Q@,((;& @"9#$$" M F%%%G, $ Q 2, $# >" FG, ' 8K' ',,$Q@ @"9#$$" M F%5G, $Q+,!#XH > U $" # M FG,?,,C,((;/?#F%5/F%5&GG, +,,C,/( H">UC"?"!"F%G,',,,::( 9"Y9 @! U $C" " F&:::G, L >,"* 54

?(* "!U9#$;#K" #F%%5G,$ 2 ), FG,L P (V ),,,(( ;54 ""? F%%G, 7., *, YW # *,&( ""?,C#"U$!"!"MF%%5G,?.>?. ), *,YW " *,&& ( "X"RMF%&G,? 'V /ILV1 Wie> /8FF61, Q7 ;CT"$*,&:( >"!F%%5G,E,,*,(?" > F&::&G, ' 7,,$Q@,&(!$#>F%/G,$,,$7,&:( $F%%G,k$ Q 7 k,7,_,((%;&& #F%%:G,k$ 7 () 6( ((* Q+ () () k,'v,74:,((&&;&% #F%%%G,k Q() k,$ L,_&,((&& #U@"!M; F%%/G,k$Q" () k,p :,74/,_4,((5:;/& H"H Y M;>F&::G, E ' ' #,*2 Q ( ;,7,44( ""$>#>F%%G,& +,,,&:( C#"# U $$"#; F&::G, ',!, 7!,::( C#"#,$$"!UX#F%%G, $,,$Q@,%&( C$$"$" U " @ F%%G, ',, $Q@,( C#M;>F%%G,C k08d k,!#"r>u>#"> FG,) #,,$Q@,((;%% C#M;>F&:::G,k) ) Q 8 Q() k,v &,_%/,((/%;5: C#M;>,!#"R>,!#@">,$"#!"$U>#$F&::/G, V,,$Q@,( C"?"!"F%%G,,,,&%( 5

?(* C @U#9?F%%G,(2 )Q 0,(2 )Q 0, "#$FG, ',,$Q@,((%;4 $"!#$" $ U @# @" F%%G, ) $.>,,$Q@,&&(!##F%%:G,k) 6 Q k,'v,7 4:,((;4!#MF%%%G,E,,&(!#MF%%5G,k$7,* -Q*6) ) 0( () () 8D k,p,_,((;%!#a" F%%/G,!7 8, @"9#$" FG,,C; #,((&&;&!"$"MF&::G,k$7.(8 7 Q( Q() k, P :,7,_/,((5%;55!@#;!? F&:::G, - 7 68.(( 7 (( (, @"R M FG, ' hh A 6 $,((;%!"#F%%4F%%:GG,,,$Q@,%&(!$?" F&::G,k$ V ) k,& )( _/,((45;&!$?" F&::&G,P V,,$Q@,4:(!# F%%G, k- (( * k, & ), _4,((4;5!> @#@,!#"", $#C#!" U A" F&::G, (,,#*(,5/( @"#?"$!F%%G,k$Q () 6 *.7 k,vm P,_5,((/; @X$" > F%%G, k+,(+ +, (+ ( 6 ((* * 8 * k,& +,7%,_&,((;& M#>#RCF%%5G, ' ',*2,(,7 Mm Y">F%%/G, +8 7 (+ 6* ( 8 ; 8 $#CC"R X > U >"#X C M, $ &,"W",((;5 M"#!F%%5G,,,CTK ;- =,&5( M?"#F%%5G,k$Q () ) + >?R Q<k,& ),_4&,((/;%& 5/

?(* M?"? F%%G,#V, $ () (), "#$FG, ' 7), $Q@,((:;:/ M?"?F%5G,k$Q" $Q(( () () k,p :,7,_4,((/4;/5& M?"?F%%&G,k ( 7 () () k,p :,74&,_&,((&%;& M?"?F%%G,*) (),7 8) 6 ) Q( * *, C#"#FG, $,,$Q@, ((;& M?"? U >$$" F%5G, '7 &,, 7 C,&4&( M#@F%%:G,,," 8,/( Y"C"$,$#" U9#"CF&::G,V,! 27,@ U$* **,%5( $# " F&::G, C,?" > FG, Q,,$Q@,((;:& $# F%%4G, $ 8 *) Q Q Q 7, #"" M; U >#@ FG, ' ',, Q" ( Q# T> 9,((&;% $# R>MF&::&G,k P +k,7 &,_4,((4&;/& $#C#R" U@"9"$F%%G,k -8) = 8Q k,p :,74,((4%;&4 $#CC"R X > U >"#X C M F%%/G, $ &,"W",&/( $#!R"MF%5G,$,!#XH>U$" #M,?,, C,((%;4/ $#" F%%G, 7 (, *2 Q*0 * *,7 9; ;>,&%/( $#" F&:::G,V ',,$Q@,&:( $#" U$# "F&:::G,k$Q7 () () ( () Q 7 k ' hh 6$ FM@"RG,!,((4%;45& $# >" F%%%G, ' ( 8K ' ',,$Q@,&( $# >"F%%5G,$ *) ),?##K"?U @"RMFG, ' 7 @BH@"@BBK,, * *,((&5;&% 5

?(* $# >"F%%/G,k$( ( ) *+ (k,'v,74/,_&,((%;5& $# >"F%%5G,k$2 (),7 ( =kv M,_:,((;: $# >"F%%4G,'7" 7,,$7,5( $# >"F&::G,$QQ8, ( Q(),!"$"MFG, ',,$Q@,(( :;&: $# >" F%%%G,k7 7 7 Q.( k,,_5,((;% $# >" F%%/G, 7 6 kkk k$q+ ( *. Q (), @"9#$" FG,,C; #,((&;5 $# >"U$"?@M;F%%5G,k$ Q ( k,& )(_4&,((;// $# >"U$"?@M;F%%G,' ' ( ',,$Q@,&4( $# >"U$"!#$"F&::4G, E,, C (),:( $# >"U9#$$RMF%%/G,k$ 7() 7 F# G67 () () =$Q. ( ( Q 7 k, L,_4,((; $#9AF&::G,k$Q8 7 67 () "( =kp,7:,_&,((;%4 $"$#F&::&G,k (. ( Q 7 6(( + k,pw '7,_4,((5%;/: $"$#F&::G,k$ (( (( Q 7 k, $ ',_%:,((&5;5 $">"A U?#@"RF%%5G,k$ ) 8 () 7.*,7 ) k,& ),_44,((;&5 $"F%%G,k$Q ( Q 7 k,pw '7,_& $"#!"$F&:::G,$ 7 7 (L ) (), >#, #R> U 9#$$# FG, L ', >, 7 >,((;4 $#>F%%%G,k 7 Q ( ) k,,_5,((; $!"!" M F%%%G,? $, W, 7 +,5( 55

?(* $"@U""!?F%5%G,k 87 6( (.k, W,7%,_,((;5 $$9" M F%%G, k$ ( + $ 7!9> k,& ),_%,((:%;: $@>#F&::G,, 8,&45( $#$>F%%G,? &,,> 9,4( $#$>U$"9RMF&::G,$ ',,?,:&( >#?$"##F%%%G,# * * $ ( + # FG, P (,, 7 C,((/;/% >#?$"##F%%4G,U,,>*,( >#M"!F%%4G,k() k,p : (( %;%5 >#?F%%G,&,,C,%( ># @M!F%%G,$,,$ "Q,&( >#"M$F%%%G,k$ ( () () ( k $ ' F?#$>",C#"#U>#?$"##G,, 7 ; >##"!F&::G,&,,#,&5( >"$" F&::/G, $ 7 6 ( Q.,?#, >#";"" $ U >"$" FG, +,, U,((&:;&4& >"$", $#" U ">?"! > F&::G,,, 7 CD,&&4( >"R RU@"! M; F%5%G,&,, 7 C, %( >">" $ F%%/G, k, ( ) k, V M P,_&,((5%;%4 >""C;AF%%G,$ () (), ( 7, "#$ FG, ' 7),,$Q@,((5;:/ > #F&::G,$ 7,?R">,@"H$ @!U>#" #?FG, ' ( $ ) ',, M,((%;&% >#;"9$$"MF%%/G,k$ 8 Q 7 7 k,& V,_:,((/;4 >>>F%%G,k97 7 8Q(k,7 L,_5,(( &; 5%

?(* >$$"F%%&G,k" Q"( 2 8D () () k, P :,74&,_&,((&;&% >$$"F&:::G,k$Q+ 7 () () 67 () Q() k,p :,7:,_&,((5%;&: >$$"F&:::F42 GG,,C,K ;- =,&5( >$$"F%5G,k*Q+ () k,p :,7,_&,((/;5% >$$"U"$RF%%5G,',,>*,/( ">"RM UX# @"F%%4G,E,$Q#," Q#,&:/( $CF%%G,U',,( U!#$M;>F&::/G,k$Q (( (. Q- () k,$$? $ H&) ( 228KH8 CC"$">F%%5G,L '3,>*,5(!"#F%%G,$ 8 Q (, "#$FG, ' 7),,$Q@,((&4;&/ $$#$ F&::G, k$ 8D,.( k, P :,7,_;&,((:;: $>F%5F%5GG, ',,C,%%( #$"#M;!F%5&G,$Q 7 Q"6 Q+, #$"# M;!FG,'7,, 7 C,((5;& #"@$Y" F%%/G,"7 * (, $#CC"R X> U >"#X CM,$ &,"W",(( 5;5 #$" > F%%%G, $ 8D, (8, #T # FG, P (,, 7 C,((4;/ #$">F%%%G,$ 6,?#$>",C#"#U >#?$"## FG, $ ',, C (),((4&%;44/ ##$RF%%G,),,>*,/( ##$RF%%5G,$,,",&%( #XF%%G,&, # *FYG,"W",/( "";X#"$F&::G,,,$7,&( "";X#"$F%%%G,k) ()) ; ( = ( ) k,,_5,((%; %:

?(* ">F%%G,#() 8 Q(, "#$FG, ' 7),,$Q@,((; " @# HRYAF%%5G,k$ L )< Q<k,& ),_4&, ((%;&& K">" M;$ F%5G $ () " Q ( +(,!#XH>U$" #M,?,,C,((/;55 ">R"F%%G,k ( Q 7 ),) ( D=kVM ( _,((&;4 ">R"U>#$$##F&::G,k (( + 7 6) -. ( ) =kvm E,_//,((;&4 "F%%&G,* (8P, Y>YRU!#$FG, L >,X (,#, *,((%;% @" $ F&::G, ' ev& P E(> "#,7 ;9,5%( >F%%4G,$ ',,>*,45:( >F%%G,k$ Q 7 0 * * k,7, _,((5%;%4 >F%%%G,$ () 2 Q 7, #T # FG, P (,, 7 C,((4%;% #R$>F%%F%5&GG,,,!,&5( K"$F%%G,,,",4:( #9#$$F%%5G,,,!C,4%( F&::G, '( '3 ) #,*2,7?.,4( F&::4G, ',,#, &/4( F%%%G,k$Q( Q( 8Q k,v&,_%&,((; >#$# R F%%%G, ] ( ' @BCF @BBF(,*2, (),Q" ),/ ( >#$# R F&::G, P ] (,,$Q@,( "$!>##?F&::G,k (.L,) 8 k, P), _:5,((%;/ H#Y# M F%%%G, k!7, () Q 7 k,7l,_%;%5,((; %

?(* @"9" $ F%%/G, k, < -8#(( Q ( C ; "; 8Q k,?,_,((&;: @"R M F&::G, k$ 7, 7 ( k, P $ $?,*(6TT 7 (( 7 T &* @"RMF%%5G,9 () 8D Q 7 6 :;%: Q7,?##K"?U@"RMFG, ' @BH@"@BBK,,7,((;4: @"R M F&:::G, ' hh A 6 $,,!,5( @"!M; F%5G,$Q+ () (),!#XH>U$" #M,?,,C,((;% 9#$$""#F&::&G,7 ',,,44( 9#"CF%%5G, ) I ' ($>(7"I (L L,?,@(,:( X#F%%/G,k# 6) (, (, k,?,_,((;&& X# F%%%G, k$ k k + () () k, P :,74%,_,((:;&: X" M# U @@# > F%%4G, k 8 ( (+ k, W,7,_,((5&;% X$F&:::G,k$,( k,o,_&/;& H"#?F&::G,". 7 6 ((* k(.k, $#, "" U " FG, U ',$Q#," Q# ; #,((&/; HX"YCC F%%G,k - 8Q(k,7 L, _5,((;% Gestion des déchets : ouvrages, articles, essais?#?" F%%/G, I J" ',*2, ;" >,&(?#?" U $#" F%%G, ',,",&(?#?" U $#" F%%4G, $ 2, (2 ( ) k k, #">"T#>CFG, W ),,&( %&

?(*?#?" U X#" @" 9 F&::G, k Q * k, V &,_%,((45;?#?"UX#" @"9F&::G,k$(((. 6k + k k( + k Q 7 k,7l,((5;%%?#?"ux#" @"9F&:::G,$7 8 0 * Q*+ k Q 7 k, CC$U!#$FG,M ( 6 ",,N?#$"F&::G,' U@HBF"@BHF, +, *(9, &%(?"#"M; F%%%G,((, +, *(9,&&(?"$#>"F&::/G,. 0 7 6 8 ' 27 2 = C#$K">,$#>"@U#!$M;CFG,$ (,?.,?+,((&&&;&&5?"$!F%%5G,$() 8D * (%,?##K"? U@"RMFG, ' 7 @BH@" @BBK,, * *,((;55?"R"$" F%%G, V # V U"7"I @BNF"@BBF,*2, *) Q"7,7 9 >?"MF&::G,,,$ * * >, &4/(? $"F&::G,k! 7 ((7 6 Q * k,& M&,7&,_&,((%;/? $"F&::/G, ( 6((( ), C#$K">,$#>"@U#!$M;CFG, $ $ (,?.,?+,((:%;&&? $","C"$$"R U$F&:::G,>(W C,? $"U!#FG,M. 7, *,YW,((5;% #F%%:G,I,,C,&%:( "H",#$F&::/G,* C C 7 + 6. ( 7.'7) 0(), C#$K" >, $#>" @ U #!$ M;C FG, $ (,?.,?+,((;5/ "#"$""F%%G,,,$!M,/&( "!$R F%%/G,O,,&( "C"$$"R F%%/G, ',*2 ), 7 9,( %

?(* "C"$$"R U!#F%%5G,$7 () * Q K (7,?##K"?U@"RM FG, ' 7 @BH@"@BBK,, " * *,((5%;&:% ""?,C#"U$!"!"MF%%5G,?.>?. ), *,YW " *,&& (!@" M F&:::G, V ( M, 7 @7,&4:(!"""CF%%G,k$Q7 * (.6 8( k,vm P (((;4 $@$"U @RF%%%G,$,?W,5( >C"F&::G, ( +,?R">,@"H$ @!U>#" #? FG, ' ( $ ) ',, M,((%%;:/ #$$" F%%G,$ +,#C,&&&( "$#MF&::/G,$ (( * C, C#$K">,$#>" @U#!$M;CFG,$ (,?.,?+,((4&;4& ""> F&::&G,( V,, $Q@,5%( @"$F&::4G,k$Q8 (7 86 k $ * kk, W ' Z ' Z( & @@ @8 8FFG( @"$U"#MF&::G,k") * # 6 *. k, Z$ ( Z( ( 8@"86 8FFK >#$#RF%%%G,k$ - L (( * k,p :,74%,_4;,((/:;/: >#$#RF&::&G,K8 (2 k) 7.k6Q. ( * (,!$?" FG,P V,,$Q@,((%;%& $"!F%%G, U @BHF,*2 ;#,7 A #9"#F%54G,,!, 7!,&( 9#$$RMF%%/G,k (- () 6 (- Q( * *.*L ;#( F%%;%%4Gk, P,74,_4,((:; H"" C F&::G, $ ' ',, $Q@,&:( %4

?(* Etudes et rapports de recherche?#?"f&:::g,73zm;^z, ">#!"C;"!"",&(?#?"F%%4G,7' ',#">",45(?#?" U $#" F%%4G, J,#">",%%(?!,? $" U!$" $ F&::G, ' 4' P M '7 $$ &Z7 Z,( @#" F&::G,O,#">",4( "C"$$"R,$U""RF%%G,?U., ",/ ( H"H Y M;> U $#" F%%4G, V ' ',$Q"$;7 &T "#;7,%( C$#@#"F&::&G,,#">"; 97,5( M"$" FG F%%G,P ( V M;^ P,"@";$ (+*,5&( $# >"F&::&G,' ' ' $#?U$"?@M;F%%G,$J" + P '7, Q7,%( $##RU?"F&:::G, ' P,#">"T# #,&( $@$"U @RF%%%G,7 ),!"#$7 9 #9## F&::G, Q ( +,#" " @# HRYAU$$9";!#$>F&::G,7( ' # A 8 + ' ',$ Q"(( * * _&,:&( "9"RF&::G, ( ( V+ ( * * k,, "7 k")( ;>C,4:(, $$9";!#$ > U C# M;> F&::G, 7( ' # A @ ') + %

?(* V,$ Q"((_&4:,5 ( H!" U Y"C"$ F%%/G, I ' ) /I$L1( " E ;=7'$O7V&,@"#,:4( Rapports et documents divers #">" F%%G, ; ) ',%( #">"F%%5G,; )',&&( #">"F&::&G,$ "( ),#">",&( #">"F&::&G,k. () * 6( k,v$7m7_&: #">"F&::G,$? $,&&;&-&::, #">"F&::&G,73 8FF8,&( #">"F&::&G, V,( #">"F&::G,,/( #">" F&::4G, & ) ' ; 8FF8,:&( #">"F&:::G,&)' M,4:( #">"F&::4G,L 'V$7M7 #">"F&:::G,?,( #">"T>"TC"P& ) ',44( #> "F%%G,k Q- 8&::&=k$ &,_,((&& #> "F&::&G, ) P,# ( C,( #""F&::G,E ' ''' IQM,/:( ## > F%%%G, (, ),:( %/

?(*?# @RMF%55G,P + /Y 6@B1 Y HK"N66 @K + @BHK ' ),#,&(?#@"$">R C F&::&G, > P ' ', >2 Q Q 7,&4(?$"!" F&::G, P ' PY@@NB,#,44(? Y"$ M;> F%%G, P ',# ( *,&/5(!F&::G,Q,& (! F&::G, P ' ',5( F&::G,P8FFG,( "F&::G,73#68 " ( ",%( "F&:::G,,4/( F&::G,E ',&45( "$Q"#F%%%G,' +',,$ CD,//( " >"F&::G, '',5/( "U@""@#?F&::G,Q+ J,!,&5( "$ F&::&G, ' ; @BBK"8FF@,( U "$F&::G,,/%( "$Q"#F%%%G,' +',$ 8D,//( ">F%%&G,P + /Y8NHH1 ' ') ',#,&( k 6* 6.k,7 MJ,_/:,((; k 6* ")< k,7 MJ_/&5,((4; F%%G, $ ) P ', ( 7,&::(?F&::G,M ' ) ' ' P& M,/( %

?(* $? Q!""" " 9" ""!" " "9">" F%%/G, k* 7 " (( 7 ( * 0 8 ) C 0Q*N&:&:k, &($$P,_,((%5 C" F&::G, ZV Z,4( C"F%%G,; L6@2FC2@BBH,&5( C"F%%%G,; L6@2@F2@BBB,4( C" F&::/G, 7 ' P ( 8FFN,55( C",LE ',( C" F%%5G, & E ',4:(!"$$" # F%%G, $ P ' Y 66CF,# (,5( @!?F%55G,P V & + ( 'V ( Y HK"N66 @K + @BHK ' ),,( C" F&:::G, ' U: ',C" C"F%%G, ' ' ' C"F%%G,U: ' 7)Y@K C"F%%4G,U: (' 7)Y8 C" F%%%G, ' ' ' 7 )Y88 #;! F&::G, 7 AY67 ' P, %( 9"""Q@R!""""#"?$K"F&::G,7 ) ) ',&( $#$"?F%%:G,& ' Y 7 V, ( $##>""9F-%%G,k")< * k,7 MJ,_5,((&;&% "C" " Q";";$" F&::4G, &+ ' P '3,%( >#"F%%5G, E ' L, ( 7 C "7,/( >#"F&::4G, '] #] #,4( %5

?(* >"F&::G,$ V $" ;M 8@8FFK (,%( >"; () 7 F&::4G, ', ) Q7 7 :/( >" F&::G, M " V,/( >"F&::4G,& 8FFGU V,55( >"T#">"F&::4G,&,:( >"""$'""""$'#>"#!">"""T! $F&::/G, >$"F%%/G,k$ * _( 0Q 8 k, P M ',_,((5 "F&::G,P M', 4( ""F&::4G,A",/( "$ @# > F%%G, P, 88 ( Q7 *. 8) *),%4( "9@F&:::G, ', > ;>2 Q", 8 Q,&( >"""A;"9"F&::&G, (',( >"""A"9",& LM?7$$)"L,%( >"" " $# #" " " $# " #$"T>"" " $Q" $!" " "9"$">" #?$"T>"" " $Q">$, #9#$ " " $# @" #$"T>"""$"!"#$#" @" @",L7 & 8FFG"8FFC, %:( F&::4G, L # P 'V,$7,55( Gestion des déchets au Québec : ouvrages, rapports, articles, thèses?#"f%%g,p'3' +P '9M,4(?#" F%%G, P '3 ' &+ ' ' ',%:(?#" F%%G, $ '( P '3 ', :4( %%

?(*?#" F&::G, &+ ' ' / 1P'3',4(?#" F&::G, &+ ' ' L "? P'3',/( $ M F%%G, P "7 7 $, >(, #8D ',/( >> " $#?$K" " $# >> F&::4G, 8FFC I '_P & M,&( $, >#@" $ U 9#$$# M;! F%%%G,, >, Q7 >,&&4(!#!, $"#!" $,!#@" > U "! F&::&G, ] I #,7 K 0 *,4( >#@"$,"!>U9#$$# M;!F%%G,k$ ( K 6Q - ( ( 0-7 k, P,9&,_&,((5%;&&?"# " $# " >"#$ F%%&G, P A &+ M,&/&( >>F&::4G,&+&,5:( #U#! CF&::G,k$ 2 Q 8 Q 2 6Q( 7 k,,((;: "! > F%%%G, ' ) '+ M,*2,7 >,:5( 4::

TABLE DES ILLUSTRATIONS $. 6$ '() : &6"7 (. %&0&:: 4& 6( %%& 46" N0 88 88 * 6$' () 8D * /: /6$ ((( ">#' ; ;$ 7 55 6$ (8-8(7( 7">#' ; ;$ %: 56 7. 7 ( ' ; ;$ %4 %6# 8#" F * &/TT&::G&: :6(8*) 8 && 6$ 2 K %550&::: && &6$' '8( &%4 6$ ( $ ; ;$,$; ; * * 4 46$ 0' $ 6$' 88 8 7 /6"7 $0( '+ C@+ 6$ ( (- '. )( /4 $ 6$ ( ' ; ;$ &6$ '13 5 6$ * F">#' ; ;$ 7G %& 46$ ('( ' &:: 6 >> ' 8 &/: $ 8 C 6$'1(3 &: C &6#88* ( 17 * 3 : C 6$ 8# &/ 4:

4:&

TABLE DES MATIERES!""#$" % $ *, ) 8 : $ * - * * +) 68 () S7 4 $1(2 * 3 ('+ () 8 8 1(2 * 3. / $ (888 ((8 '() >* 7 5 *2 &: & " () 8D * & 7 () () &/ $' '() 6 +( ' 7 *. &% ". ( ((* () () &!"#$$%&'($%)'* +##,-.! /0#1#+123#!+ 4 L ( +) / 88 *) )( / # #7%6 (7 1( 3 /? #( %, * (7 ' 8 * *) )( 5 & $ ( ' ( * % # 7 ( 88 %? 8 ' 7 (7 0' ( 7 ( 4: $ 2 (8 4& # $ *. '* ( (8 4&? *( (() '7 8'7 44 4 $7' ) (2 * 4 # $'( ) C * ( 4? $'((') 4 L -*45 $1 () 3 *. ) 45 # $ * - 7 >2 ' 7 45? $C,1 3 ( : & C ) * ( # 1 ( ) 3(2 *? >( 8. (( ( @/!"#$%%'('''* +##,05. 310"-5.6*#123#!+#!1 7#"+ 8 3! -,1#+,-"*#+19,!#"7#,! -, 4% L - * / $ 188 3 %5:6 ' 8 / & $ ' ( -8 ' 7 () / $ 8, ' ( () * / 4:

L P ) /5 $ * ' '(7 /5 & $ 87 ( : #(( 7. 2 (8 < ) L 4 9 ' %%&6 ((. 4 & ' 8 7 ' / 8 % 4 $'7) '. 7 67 * ( ' 5& L A - * 5 $ ( ((. 54 & ( ('" 5 $ (,* 8 1(( (.35% 4 $ )( ( 6 (7 '() % L A - *% $( ( (;7,( 0' ( )( %4 &! (7 1 L 3 ' ; % $ 7 (. (; % 4 # 88 18 3(; () * %% 8:&!"#'''(''47.0! -,#!"#.,3#1#.-.! /0#123#!+ $' L :4 $ '767 (0( ( :4 & $. 8 1(2 * 3 :/ # $0, ((* %%& :/? $E O) 8 * :5 $( :% 7 (( 7 7 (( : # $*) 7 (( ( () * :? $ 1(2 * 3() ) & $*) 7 7 - '7 L / @ '.;8 7 * J & $(7 * (.(;(* 61;?3 % # $ (( %? $ &: $8 * ' (7 8-0( && # $' 88. J &&? J. ' 8 7 & L "( " & ( 0'( (&/ & ( (1> CDS * 3 &% # 0(7 * 6) 88 &%? 17 *,D `3 : $'. 6 ( L A 3( 4 $ 8 '8 1+ >?R34 4:4

# $( ( 0' 88 ((? (( 7( / & () (( 5 # ( ' *) J 5? J 8D + '( '< % $ ( * 9 (( = 4: L A P 4 $ ( ) 6 (8 7 ) () 4& # c7 ) ((.6(2 ( 4&? $ ((.76 7 7 44 $ 1) () 3,8 ; 7.)( 4 & #( (2 * 67 ((( (2 * 4% # $ (( (. ( ( 4%? 1 3 : 7 61 * 3 & $) 6 ( 82 # $ ;O (? K ( ()() ;8 = 6 % $'71(2 * 3 ( 1(; 3 % (.8(2 7 8 '() % $8.' /& 1$' L 3(6 ' ; /4 & $ * 6 ((((2 ( / $(8, 8 1(2 * 3 / $ 7. 67 '((((2 * '( )( /5 9: : (( $&$ (80!"#;., 8 3! -,1#.<#+! -,1#+123#!+#!3-,+!"03! -,1#.9,!#"3-**0,.!2#,,1"#(#!(- "# $&& L @BHF"8FFF? 5 $ *,+() () ' 7 5 # %5:67 ' * J %? J ' 7 ' 5: $' (. 5 & %%;%%/$ ( (, 7 ' 0( ( 5& # $'( ( 5&? -7 &:::6 '1?&35 L 8FF8"8FF6 - * 5/ $'7 7(( 5/ & $ (- +1? &36 '017 ) 3 % # $' ( -8'( %? (8 ( (- 6 % $' ) (7 %/ 4:

$(- 6 ' ( %5 G&:&!"#4*-5. +! -,3-,!"#.9,3,2"!#0" '4 L -V * ( &:/ $ 8 867 (( ( &:/ # C'7 &:/? $ 8 &: 8.7 &: & $ 8 8 ' && # $ ) &&? $'( '7 () 0 & $ ) 7 7 & $ * &4 > 7 '(2 &/ # ' 0' &? * 00 &5 ( ( ( O( 1'- 3 * &5 4 $' ('.( 8 ;((&% # ('.( &&:? $' 8 7, ;((' *) 7 && L && $ (1(2 * 368 (( && & $ '2 () && # ( (2 7 '( &&? $' (;.&&/ > ' -), (8 &&5 # $((0' )< () 7 ">#&&5? 7. 88 -) &&% K&!"#=#+#88#!+103-,8.!0,#"#128,! -,10"-5.6*#7#"+0,#"#(!#""!-". +! -,1#.<#+! -,1#+123#!+> L & $ T9 (- &4 & $' 88 () (- ' 6 8 1 3 & L -*& K 7 2 () ((= & # $((0 76 ( 7 &? $0? &&5 & $ 0' 0 6 1(2 * 3= &% L A # &4& $' +. () &4& & $( ' 8. &44 # K L $. = &4 N&4!"#&<#+! -,1#+123#!+0025#3#,?#0@!#""!-" 0@#!*-5. +! -,+-3.#;% L - *&4% $' - * K &: & $ * && 4:/

# $() 2 0() &&? 1$ 7 3, 7 7 &4! * 6(8 1 3 7 & L M & $ %%:6 (- ' 7& & (&:::, * 0'* ( &% H&/& &/ J&/ J 7 (2 &/4 A : 9: =& &/%!"#)9,+!!0! -,,. +! -,1#.9,8-"*! -,0,#"2-,+#+#3!-" #..#1,+.#31"# 190,#,-"*#12. 52"! 7#1#.93! -,05. /0# & L - *( & $'() &4 # 193 '() (7 &? $8 ( & & $ 0 (. &/ # $'.( &? '() 88 7 &5 $ 0 () &% L &5: $' '8 (( 7 C &5: # $' )< () 8 &5? $ 0'8 0((8( &5& $ ((( &54 $ 8 ( 7 T 6$ () ( 2 ; 0 ( 7 = &5 & '8 (( '() &%: # $ 1 37('8 &%? 1$''83 ( 0 ((( &%& $'8, (7 () * &% L L( &%4 0'8(8) 0() * &% & $18) 3 $ &%% # J 7 ::? $'7'(;7 8 :& $'7 $ ((( ( ' : $ $1('23 8 : C:!"#%* +##,B07"#1#+,.C+##* " /0##,"2< -, #,!"# '% L - * - L* $ $6 () ( 7 & & $' 86'8 8(( $ / $( <70(( L L&: 86 8 (( 1(2 * 3 &: 4:

# $ $, &? 8 ((& & 6 7 8 & # $ 6(( 0'.( &? $ 1 36 ( & & 6+ '( L ' 8 ((&5 # $ ( &5? $ 1;( 3, ( 0' ')( : $ 1;7 3 8 7.(6 ' 7 & # 8,7 ' 7 E '8? (8 4 $' ( *E ( 4 - '(((( L & ) - * (7) '8 5 # $ (( '.(,(( '85? - 0 J9 (7 ;.( = 4: $ ( 4 $ ( 4& & > ( '+2 8 7 4 # $7 7 ( 44? $7 1 *) 31.( 3 4/ $7 1 3 (. 45 $7 1 3 * : $'.( '8. & # $'8( ( ( &? >('.( 7 4 4,7 ) $6+ 0( C@+ L A L( 5 ' ( * = 5 # $(7 (*) * %? $' - 8 /: $ '., ) 77 8/ $ 7 /4 & $ $, ( 8 1(2 * 3= // # $ 71(2 * 3//? (0'1(2 * 3 / : $''+2 7 ' (7) '.( : ((((, ) 7 $ $( 8 = & ' )(. & $!""#$" $() *, (( 8 8 1'88 3 1 3'8 5 $ 8 % $ ' )(,8 ' (=5: $ * 7 * ) 5 ( 7 ( 5??$!#@" 5 7,,*2 5! * 67,, %: " (( * * % (( 7 %4! * K 67,((,,*2 % 4:5

#?$""$$# 4: #?$"">#"" 4: T;$$ #?$""#"A" 4& 4:%

4:

Annexes ANNEXES 411

Annexes TABLE DES ANNEXES ANNEXE 1 : Liste des personnes rencontrées... 413 ANNEXE 2 : Caractérisation des déchets ménagers... 415 ANNEXE 3 : Les modes de traitement des déchets ménagers et assimilés... 417 ANNEXE 4 : Le traitement des ordures ménagères... 418 ANNEXE 5 : Les modes de gestion des installations de traitement de déchets... 419 ANNEXE 6 : Intercommunalité et gestion des déchets : les effets de la «loi Chevènement».. 420 ANNEXE 7 : Le Conseil National des Déchets... 421 ANNEXE 8 : Le bilan de la loi de 1992... 423 ANNEXE 9 : Prévision de la pénurie des capacités d élimination... 424 ANNEXE 10 : Responsabilités individuelles et collectives : la mesure de l opinion... 425 ANNEXE 11 : «Un environnement viable» : Les recommandations du Commissariat général au plan... 426 ANNEXE 12 : Les Contrats Territoriaux Déchets... 429 ANNEXE 13 : le PDEDMA d Indre-et-Loire en cartes... 433 ANNEXE 14 : La Charte du Collectif «Arc en ciel»... 438 ANNEXE 15 : Pétition remise à l enquête publique... 439 ANNEXE 16 : Le projet d incinérateur dans la presse locale... 440 ANNEXE 17 : Guide d entretien destiné aux membres des CLIS... 443 412

Annexes ANNEXE 1 : Liste des personnes rencontrées Entretiens relatifs à l analyse de la politique déchets Mr Francis CHALOT, maire de Janville-sur-Juine (Essonne), ancien fonctionnaire au Ministère de l environnement (membre du cabinet de B. Lalonde et Sous direction des produits et déchets). Mr Christian DESACHY, retraité, membre bénévole de l AGHTM, ancien adjoint au responsable du service des déchets du Ministère de l environnement (depuis 1978) puis responsable de la Sous direction des produits et déchets jusqu en 1995. Mme Liliane ELSEN, pilote du réseau déchets à France Nature Environnement, membre du Conseil National des Déchets Mr Jean GOUHIER, fondateur de l Institut de rudologie du Mans Mr Edouard JAUNEAU, ADEME Mr Pierre LE GRIS, C&S Conseils, ancien chargé de concertation à France Déchets Mr PAILLARD, FNADE Melle Delphine TOMBAL, permanente du réseau déchets à France Nature Environement Entretiens avec les acteurs de la gestion des déchets et des CLIS en région Centre Melle Maider ASMULARD, DDAF du Cher, inspecteur des installations classées Mr Bruno BEJON, DDASS d Indre-et-Loire, inspecteur des installations classées Mme Christiane BLAT, Directrice des collectivités territoriales de la préfecture d Indre-et-Loire Mr Bruno CHANTEAU, chef du bureau de l environnement et de l urbanisme, préfecture d Indre-et- Loire Mr Michel CREPEL, Directeur du service environnement et collectivités locales, préfecture du Cher Mr Christian FROIN, coordinateur du pôle collectivités territoriales, ADEME délégation régionale du Centre Mme Marie-Laure MALTERRE, ingénieur environnement, service environnement et déchets, communauté d agglomération Tours Plus Mr ORELLE, chef du bureau environnement et cadre de vie, préfecture du Loiret Mr Frédéric SEBELON, secrétaire administratif au bureau de l environnement et du cadre de vie, préfecture du Loir-et-Cher Mr Dominique BOUTIN, SEPANT Mr Michel DURAN, SEPANT Mr Jocelyn DE LESPINAY, ANPER-TOS Mr Patrick CHEVALLIER, Perche Nature Mr Gilles CLEMENT et Mme Isabelle COLLIN-FEVRE, CDPNE (Comité départemental de protection de la nature et de l environnement) Mr et Mme FABLEAU, association de Défense d Orchaise Mr GRIVEAU, Association Cadre de vie-sonzay Mr Guy JANVROT, Président de Nature Centre Mr Eric JEGO, Association de défense de l environnement de Ballan-Miré Mr Pierre KALUZNY, Président de l Association pour la protection du confluent Loire-Allier Melle Sophie LECADET, chargée de mission Réseau déchets, Nature Centre Mme Anick LENOIR, SEPANT Mr Yves LEONARD, habitant de «Mocquebaril», riverain du CET de Saint-Laurent-Nouan Mr Hubert MORAND et Mr Patrick DEVINEAU, Sologne Nature Environnement Mr Christian MORON, ARIAL Saint-Pierre-Des-Corps 413

Annexes Mr Bernard PERROTIN, agriculteur, riverain du CET de Sonzay, conseiller municipal Mr Paul PLOUGOVEN, Santé Liberté Touraine Mme Michèle REIGNER, Nature 18 Mr Micheline SOMMER, ASPIE Mr Jean-Claude STOECKEL, association Qualité de vie en Gâtine-Choisille et Pays de Racan Mr Henri VAUMORON, ASPIE Mr Thierry BACHACOU, SITA, Responsable d exploitation du CET de Sonzay Mr Jean-Pierre GODARD, SETRAD-ONYX, responsable d exploitation du CET de Saint-Palais Mme Véronique MONSAINT, SITA Centre Ouest, responsable de la communication Mr Lionel PATRIER, SITA France Déchets-Géodève, directeur de projets, Mr Guillaume PEPIN, COVED, responsable d exploitation du CET de Chanceau-près-Loches et de l usine de compostage de Joué-Les-Tours Mr Daniel ANDRE, président du SMITOM d Amboise, vice-président de Touraine Propre Mr Jean-Claude BEAUVAIS, maire de Chanceaux-Près-Loches (Indre-et-Loire) Mr Bernard BERTAULT, élu chargé des déchets à la Communauté de communes Loches Développement Mr Gilles DEGUET, Conseiller municipal de Saint-Pierre-Des-Corps, membre des Verts de Touraine Mr Jean-Luc GALLIOT, maire de Notre-Dame-D Oé (Indre-et-Loire), président de Touraine Propre Mr LAPEYRE, maire de St Laurent-Nouan (Loir-et-Cher) Mr François MARTRES, président du SICTOM de La Billette, vice-président de Touraine Propre Mr Michel SIMIER, maire de Sonzay (Indre-et-Loire) Mr le Maire d Orchaise (Loir et-cher) Mr Bernard OZON, Maire de Saint-Palais (Cher) Mr Marc ROY, adjoint au maire de Sonzay (Indre-et-Loire) Mr Jean ROYER, ancien maire de Tours Personnes rencontrées au Québec Mme Coralie DENY, Conseil Régional de l Environnement de Montréal, chargée de projets Mr Gilles CÔTE, Directeur du Conseil Régional de l Environnement de Lanaudière, Président du FCQGED Mr Michel GARIEPY, Professeur d urbanisme à l Institut d urbanisme de Montréal Mr Pierre GRAVELLE, ville de Montréal Mr Mario LAQUERRE, Recyc Québec Mr Jean-François LEONARD, Communauté Métropolitaine de Montréal, responsable environnement Mme Louise ROY, Présidente de la Commission de consultation du PMGMR Mr Michel SEGUIN, ancien membre du FCQGED et du Réseau des ressourceries du Québec Mr André VAILLANCOURT, professeur de sociologie à l Université de Montréal 414

Annexes ANNEXE 2: Caractérisation des déchets ménagers Production globale : la part relative des déchets ménagers Source : ADEME(2005) Caractérisation des déchets municipaux Les déchets municipaux sont ceux dont l'élimination relève de la compétence des communes. Ils comprennent : Les ordures ménagères : déchets issus de l'activité domestique des ménages et pris en compte par les collectes usuelles ou séparatives. Les déchets encombrants des ménages : déchets provenant de l'activité domestique des ménages qui, en raison de leur volume ou de leur poids, ne peuvent être pris en compte par la collecte usuelle des ordures ménagères et nécessite un mode de gestion particulier. Ils comprennent notamment : des biens d'équipement ménagers usagés, des déblais, des gravats, des déchets verts des ménages. Les déchets dangereux des ménages (Les termes "déchets ménagers spéciaux" ou "déchets toxiques en quantités dispersées (DTQD)" sont parfois utilisés). Ils comprennent notamment des emballages non totalement vides de gaz sous pression, de produits d'entretien et de bricolage (peintures, solvants...), de jardinage (produits phytosanitaires...), des déchets de soin (seringues...), des huiles de vidange, certaines piles, accumulateurs, lampes fluorescentes, thermomètres contenant des métaux lourds, voire des déchets encombrants (réfrigérateurs ou congélateurs avec CFC). Les déchets du nettoiement : déchets provenant du balayage des rues et autres espaces publics ou du vidage des corbeilles disposées sur les voies publiques. Ils comprennent notamment les déchets des marchés et des plages. Les déchets de l assainissement collectif : déchets résultant du fonctionnement des dispositifs d'épuration et de l'entretien des réseaux d'évacuation des eaux usées et pluviales. Les déchets vers des collectivités locales : déchets issus des activités d'entretien et de renouvellement des espaces verts des collectivités territoriales, des organismes publics et parapublics. Source : ADEME 415

Annexes La production de déchets en constante augmentation Source : IFEN, les indicateurs-clé de l environnement, octobre 2005 La dépense pour la gestion des déchets en progression constante Deuxième domaine de la protection de l environnement par l'importance des dépenses, la gestion des déchets mobilise 10,5 milliards d euros en 2003. La dépense de gestion des déchets a progressé de plus de 5% en 2002 et en 2003, ce qui témoigne du dynamisme de ce secteur. La dépense de gestion des déchets en millions d'euros courants Les investissements des collectivités locales augmentent peu en 2003, contrairement aux années précédentes. Cependant, la mise en conformité de tous les incinérateurs pour fin 2005, ainsi que le développement des équipements favorisant le recyclage et la valorisation énergétique, devraient stimuler les investissements dans les prochaines années. La dépense courante pour la gestion des déchets municipaux continue à progresser de 8% par an. Celle des entreprises augmente modérément, après plusieurs années de forte croissance. Ces dernières continuent à faire appel à des sociétés externes spécialisées pour éliminer leurs déchets. Les entreprises et les ménages sont les principaux financeurs. La part des entreprises se situe à 52% de la dépense. Avec une contribution de 3,9 milliards d euros, les ménages financent 37% de la dépense, surtout par le paiement de la taxe ou redevance d'enlèvement des ordures ménagères. Leur contribution augmente sensiblement depuis plusieurs années contrairement à celle des administrations publiques, qui ne représente plus que 11% de la dépense totale. (La dépense de gestion des déchets comprend : les activités de collecte, transport, traitement et élimination relatives aux ordures ménagères et autres déchets collectés par les communes (déchets verts, encombrants, boues d épuration ), aux déchets industriels inertes, banals et spéciaux, aux déchets traités en interne dans l industrie, le commerce et certains services et aux déchets de la construction.) Source : Ifen - Commission des comptes et de l'économie de l'environnement (2005) 416

Annexes ANNEXE 3 : Les modes de traitement des déchets ménagers et assimilés Source : ADEME (2002a : 4) 417 Source :ADEME (2002a : 9)

Annexes ANNEXE 4 : Le traitement des ordures ménagères Le traitement des ordures ménagères en 2002 Source : ADEME (2002a : 17) Le traitement des ordures ménagères : évolution 1975-2002 Source : ADEME (2005) 418

ANNEXE 5 : Les modes de gestion des installations de traitement de déchets 49 % des déchets ménagers et assimilés sont traités dans des installations entièrement privées Annexes Source : ADEME (2002a : 21) 419

Annexes ANNEXE 6 : Intercommunalité et gestion des déchets : les effets de la «loi Chevènement» Augmentation du taux global de coopération intercommunale Augmentation des structures intercommunales à fiscalité propre Source : ADEME (2002d : 3) Source : ADEME (2002 : 10) 420 Source : ADEME (2002d : 7)