- - I Trav. Mus. Hisr. rrat. cc Grigore Aniipam / Vol. XXXIl 1 pp. 67-72 i 1992 1 I LES ELMINTHIDAE (COLEOPTERA) DE LA SUISSE MIRCEA-ALEXANDRU IENISTE;\ Author lists 21 species, basing mainly an csiating materials in the main museums of Switzerland: Basle, Bern, Geneva, Lugano and Zurich. Elmis rietscheli Steff. and Riolus illissi Steff. are new to thc swiss fauna. Dans les quelques travaux concernant la faune de la Suisse, ce groupe apparait toujonrs (B e r t h 6 1 e m y, 0 1 m i, 1978) comme accessoire, sinon totalement ignor6. K i 11 i n s (1888-1894) Bcrit, par exemple (p. 51): u Die ganze Familic (Elmis, Riolus, Esolus) ist im Gebietc auffallencl sparlich vertreten,. Dans les travaux de Linder (1937-1968) et de I-I a n d- s c h i n (1963), cette famille n'est mdme pas mentionn6e. Les donn6es dont on disposait sur ce groupe 6taient non seulement trks lacunaires, mais aussi incertaines, i cause des nombreuses confusions, li6es h l'identit6 des esphces en question. Ce groupe jouant, B c6t6 des autres torrenticoles, parmi lcsqucls les Hyclraenoidea, un r61e dc tout premier ordre. I1 est i remarquer quc le nornbre d'exemplaircs qu'on trouvr mdme dans lcs mushes importants du pays est vraiment rnodique et insuffisant pour illustrer l'aspect faunistiquebioc6notique des endroits de capture. Afin de combler cette lacune, j'ai v6rifi6, en parallele aux Hydraenoides du pays, les Elminthidae existant dans les principaux musbes, pouvant Bliminer ainsi pas ma1 d'indications errodes des auteurs ant6rieurs. Pour chaque espcce sont indiquces les donn6es des auteurs antbrieurs, suivies par les endroits de capture du mat6rie1, examine par nous, group6s par cantons. MusGes: MBA (Basel), MBE (Bern), MGE (Geneve), MLU (Lugano), ETH (Entomologisches Institut der Eidgenbssischen Technischen Hochschule, Ziirich). Collectionneurs et collections : Bes. (Cl. Besuchet); Bugn. (E. Bugnion); Font. (P. Fontana); Gassm. (M. Gassmann); Gaud (A. Gaud); Hand. (E. Handschin); Hug. (E. Hugucnin); Htr. (H. Hugentobler); Jacq. (&I. Jacquet) ; Jorg. (J. B. J6rger) ; Kien. (S. Kiener) ; Ltn. (J. Lautner) ; Lind. (A. Linder); Mrk. (Ch. Maerky); Mrg. ('W. Marggi); Math. (A. Mathey); Mel. (A. Melly).
68 ALEXANDRU M. IENISTEA Ordre des cantons: JU (Jura), NE (Neuchitel), SO (Solothurn), BS (Blle ville), BL (Bile), GE (Genhe), VD (Vaud), FR (Fribourg), BE (Berne), AG (Aargau), ZH (Ziirich), SH (Schaffhausen), TG (Thurgau), LU (Lucern), SG (St. Gallen), VS (Valais), TI (Ticino), GR (Graubiinden). FAM. ELMINTHIDAE Potamophilus acuminatus Fabricius Refkrences. (( Gistel, am Silvaplaner See )) (selon Gredler) (K i 1 1 i a s, 1888-1894). MatEriaux absents dans les collections. Stenelmis canaliculata Gyllenhal Re'fe'rences. Diva San Vitalc (B o 1 1 o lv, 1941; F o n t a n a, 1947 ; Olmi, 1976; Stefan, 1979). Materiel. GE : Chancy, GenBve, Allondon, Veyrier (Mrk./MGE) ; BE : Jura, Bienne, Nidau (Mrk./MGE) ; VS : Sicrre, Unterstaldcn (Mrk./MGE) ; TI: (( Tessin )) (coll. Ghidini/MGE); Locarno (Mrk./MGE). Sous la forme stoeckl~ini Bolloxv (contestke comme espbce): TI: (( Tessin N (Math./l\PIBE), Riva San Vitale (Rcs. MGE, Lind./ETH, Font./MLU, Dirinella (Bes./MGE). Stenelmis consobrina Dufour Rkfkrences. (( Schweiz a (I3 o 11 o w, 19-1.1 ; H o r i o n, 1955 ; S t e f- fa n, 1961). Matkriaux absents clans, les collections. Elmis lntreillei Bedel Re'firences. (( Elmis maugetii Miill. - Latreillzi Beddl. TrBs rare. Chksikres, Ormonts (Jacq.) )) (F a v r e, 1890). Genf, Aarau, Grabs, Base1 (11 o r i o n, 1955). Mate'riel. BS (sous aenea): Base1 (Jorg., coll. Killias/MBA); GE: (sous rnaugettii) : Genbve (Math./NGE); La Plaine (Mrk./MGE); ZH (sous aenea ct maugetii) : Ziirich (Hug./ETH); VS: Simplon (Lind./ETH); (sous maugetii) : OrsiEres, Alpes (Mrk./MGE) ; TI (sous maugetii) : Fusio (Font./MLU) GR: Mcsocco (Lind./ETH). Elm's rietscheli Steffan Matbriel. BL: Riiserbach (MBA); BE: Env. de Kemmeriboden, 1200 m, Napf 1300 rn (Kien.) ; Schwarzencgg (Mrg.) ; Weideli (Hand.) ; Bienne (Math./ MBE); Saicourt (Math./MBE); LU: Gettnau (Kobel). EspBce nouvelle pour la Suisse. Cette esphce, bien difficile A cl&terrnincr, dont le vrai arkal reste encore forternent ma1 connu, doit dtrc assez largement repandue en Suisse. Elmis maugetii Latreille Re'fbrences. Genbve, Aarau, Basel, Grabs (S t i e r 1 i n, 1900) ; (( Commun elms les eaux courantes dc la plaine fi. Sion, Vouvry, Port-Valais (Favre) ;
ELnlINTHlDAE (COLEOPTERA) DE LA SUISSE 69 Aigle, Ormonts, Boiron (Jacq.) (F a v r e, 1890). Fusio, Chiasso ( F o n t a n a, 1947). Felben, Frauenfeld, Miillheim ( H u g e n t o b 1 e r, 1959). u Im ganxen Gebiet in klaren Bachen verbrcittt und nicht selten )) ( H u g e n t o- b 1 e r, 1966). Mate'riel. GE : Allondon, Vcrsoix ; (sous aenea) : Carouge (Mrk./MGE) ; BE: Berne, Jura ; Bienne (sous aenea) (Il.lath./MGE) ; Weideli (Hand./MBA) ; ZH: Wiesendangen (Jiirg./MBA) ; SH : Schaffhouse (Seiler) ; VS : Alpes (hiath./mge); TI: Chiasso (Font./MLU). Elmis aenca Ph. Miiller Re'fe're'nces. u E. aeneus RIiill. - Maugei Latr. 4 Commun dans les eaux courantts de la plaine. Sion, Vouvry, Port-Valais (Favre), Aigle, Ormonts, Boiron (Jacq.) (F a v r e, 1890). (( Commun )) ( S t i e r 1 i n, 1900). Chiasso (F o n t a n a, 1947). Mate'riel. BS (sous aenea et latreillei): Base1 (MBA); BL: Blauenbach (MBA); Gliitschl~uch (M HA, Mrg.) ; R6sc*rnbach, Miinxach (RIBA); GE (sous maugei) : Aire-la-Ville (VitlRIGE); (sous Latelmis opaca) : Bernex, Chancy, Onex, Sionne (Mrk./MGE); VD : Colombier, Gimel (Mrk./MGE) ; (sous Latelmis opaca) : Plan Bex, Le Vaud (Mrk./MGE); Cossonay (Bugn.1 MGE) ; BE : (sous maugetii) : Berne-Grossburg (Lind./ETH); Schwarzenegg 1000 m (Mrg.) ; Emmenthal (sous maugetii) (Hug./ETH; coll. Kiener) ; Honegg-Bucchschachen (Kien.). Bienne (sous Latelmis opaca et maugetii) (Math./WBE, MGE) ; Niclau (sons maugetii) (Math./NGE); ZH: Wieeendangen (J6rg./MBA); (sous maugetii) Zurich (Hug./ETH, Bugn./MGE) ; (sous obscura) Feldmeilen (Lind./ETH); Kloten (Gassm./ETH) ; SH : Schaffhouse (Bugn./MGE); VS: (sous Latelmis opaca) : Alpes, Sierre, Saxon (Mrk.1 BZGE) ; TI : Arogno (MBA); Chiasso, Fusio, Riva San Vitale (Font./MLU). Elmis obscura Ph. Miiller Re'fe'rences. Vaucl. Schaffhouse (S t i e r 1 i n, 1900) ; I-I o r i o n, 1955). Chiasso, Fusio ( F o n t n n a, 1947) (Faux!). cc Schweiz o (S t e f- fa n, 1961). ~llate'riel. ZH : Gattikon (Lind.!ETFT). O~dimnius tuberculat us Miillar Re'firences. Bile, Winterthur, Schaffhouse (S t i e r I i n, 1900). Poiana, Riva San Vitale ( F o n t a n a, 1947). Mate'riel. GE : Allondon, Plan les Ouates, Sionnet, Versoix (Mrk./MGE); FR: Sugiez (Lind./ETH); BE : Aarwangen (Lind./ETH); Nidau (Math./MBE); ZH: Zurich (Bugn./MGE); AG: Aarau (Mrk./MGE); TI: Agno (Lind./ETH); Chiasso, Fusio, Poiana, Riva San Vitalc (Font./MLU); Dirinella (Bes./MGE). Esolus angustatus Miiller Re'fBrences. Schaffhouse, Mendrisio (S t i e r 1 i n, 1900). (( Nicht selten an See- und Flussufern * (H o r i o n, 1955). Nesslau, Schiltmoos-Bilchenriet (SG) (H u g e n t o b 1 e r, 1959). St. Gallen (coll. Toumayeff), Sambtisersce (A. Spalti) (AI) (H u g e n t o b 1 e r, 1966).
70 ALEXANDRU M. IENISTEA Mathriel. JU : Bassccourt (Lind./ETH) ; ZH : Zurich (Hug./ETH) ; LU : Gettnau (Kobel) ; SH: Schaffhouse (Hug./ETH) ; TI : Muggio (Lind.1 ETH, Mrk./MGE). Esolus parallelepipedus Miiller R6f4rences. u Nicht seltcn fi (S t i e r 1 i n, 1900; H o r i o n, 1955). Poiana, Riva San Vitale ( F' o n t a n a, 1947). St. Gallen, Hagenbuchwald (ex coll. Taschler) (H u g e n t o b 1 e r, 1966). Matkriel. GE : Peney (Lind./ETH) ; Genhve (Mel./M GE), Poncy (MGE, Hug./ETH); Allondon, Veyrier (Mrk./MGE); Aire-la Ville (Vit/MGE); VD : Pomy (Lind./ETH) ; JU : Bassecourt, Soubey (Lind./ETH) ; BE : Aarberg (Mrk./MGE); Bienne (Math./MGE); AG (sous pygmaeus): Aarau (Mrk./MGE) ; ZH : Zurich (Hug./ETH) ; TI : Alpes, Stabio (Mrk./MGE) ; Dirinella (Bes./MGE); Poiana, Chiasso (Font./MLU). Esolus pygmaeus Miiller Rdfe'rences. Schaffhouse (S t i e r 1 i n, 1900; H o r i o n, 1955),Schweiz (S t e f f a n, 1961). Matkriel. Suisse (Mel., Poncy/RfGE) ; GE : Carouge (Mrk./MGE) ; SH: Schnffhouse (coll. Taschler, Lind./ETH); VS: Untcrstalden (Mrk./MGE). Limnius perrisi Dufour Rkferences. Ruisseau de la route de Pic di hfalera i Domodossola, rare (Bugn.) (F a v r c, 1890). GenBve, Vaud ( S t i e r 1 i n, 1900; H o r i o n, 1955). Genbve (Ste C 1 a i r e D e v i 1 1 e, 1935). Chiasso ( F o n t a n a 1947). S. Gallen, Notkersegg (H u g e n t o b 1 c r, 1966). Matkriel. JU: Ajoie (sous volckmari) (Math./MBE); SO: Burgaschi (Lind./ETH) ; BL : Miinzach, RBsernbach (sous volckmnri) (IIand./MBA) ; BE : Grasburg (JBrg./MBA) ; Bienne (Math./MGE) ; Emmenthal (sous volckmari) (Hug./ETH); Burgdorf, Emmmufer (coll. Kiener); Schwarzenegg (Mrg.) ; Ruegsau (Kobcl) ; Gliitschbach (Mrg.) ; LU: Gettnau (Kobel) ; TI : Agno (Lind./ETH) ; Chiasso (Hug./ETH) ; Font./MLU) ; Fusio (sous volckmari) (Font./MLU); GR: Mesocco (Lind./ETH). Limnius volckmari Panzer Rdfhrences. Vouvry (Favrc), St. Prex (Jacq.), Lausanne (Bugn.) (F a v r e, 1890). GenBve, Tessin, Vaud, Bernc, Aarau, Bhle, Schaffhouse, Grabs (S t i c r 1 i n, 1900). Fusio, Chiasso (F o n t a n a, 1947). Gaiserlvald, St. Joscphen (SG) (H u g e n t o b 1 e r, 1966). Mathriel. BL: Rasertal (Jorg./MBA) ; source de Miinzach (Hand./MBA) ; GE: Genkve (Mcl./MGE); Chancy, Jussy, La Plaine, Sierne, Th6nex, Vernier (sous opacus) (Mrk./MGE); VD: Bikrc, Jura (Mrk./MGE); FR: Heiternried (Lind./ETH) ; BE : Berne (coll. P. LouislMBE) ; Biiren a.a. (Lind./ETH) ; Emmenthal (Hug./ETH) ; Bienne (Math./MBE, MGE) ; Aarberg (Mrk./ RIGE); AG: Biinzen (Mrk./RIGE); ZH: Ziirich (sous germari) (Hug./ETH); Kloten (Gassm./ETH) ; SH: Schaffhouse (MBE) ; TG: Kesslcril (Hand./RilBA) ; LU: Rothen (Mrk./MGE); TI: Chiasso (Font./MLU).
ELMINTHIDAE (COLEOPTERA) DE LA SUISSE 71 Limnius opacus Muller Rkfdrences. GenBve (S t i e r 1 i n, 1900) ; Chiasso (F o n t a n a, 1947). Matkriel. GE : Allondon (Mrk./MGE) ; GenBve (Math./MGE) ; TI : Chiasso (Font./MLU). Limnius miilleri Erichson Rkfkrcnces. Vaud, Burgdorf, Blle, Schaffhouse ( S t i c r 1 i n, 1900). Matkriel absent clans les collections. Normandia nitens Muller Rkfdrences. Pomy, Schaffhouse (S t i e r 1 i n, 1900; H o r i o n, 1955). Miillheim (TG) (leg. Miiller-Rutz, ex coll. Taschler) (H u g e n t o b 1 e r, 1959). I MatBrie1 absent dans les collection. Normandia sodalis Erichson Rdfkrences. a TrBs rare. Petit ruisseau au-dessus de Besnex (Savoie), pied dc la Dent d'oche, non loin de la frontiere valaisienne (Bugn.) u (Favre, 1890). Genbve, Blle, (Stierlin, 1900; Horion, 1955). Scl~affhousc (G a n g 1 b a u e r, 1904). a Schweiz s ( S t e f f u n, 1961). MLtkriel. GE: Genthe, Vessy (Bes./MGE). Berne (Lind./ETH). Riolus cupreus Miiller Rqdrences. <tziemlich haufig in der ncrdlichen und wcstlichen Schweizn (S t i c r 1 i n, 1900). Mullheim (TG)(leg. Muller - Rutz) (H u g e n t o b 1 e r, 1959). Grabs (leg. Dr. Kubli), S. Gallen, Martinstobel (ex coll. Taschler) (Hugentobl er, 1966). Matdriel. GE : Genkve (Hug./ETH) ; JU : Soubey (Lind./ETH) ; BE : Grasburg (Lind./ETH); Bienne (Math./MBE, Lind./ETH); ZH: Kloten (Gassm./ETH) ; Zurich (Hug./ETH) ; SH : Schaffhouse (Hug./ETH). Riolus subviolaceus Muller Rkfkrences. Aiglc, LoBche-les-Bainu 1430 m, Boiron (Jacq.), rare (I? a v r e, 1980). Tessin, Genhve, Vaud, Burgdorf, Aarau, Blle, Schaffhouse- Nurcnstorf ( S t i e r 1 i n, 1900). Chiasso, Poiana, Riva San Vitale ( F o n- t a n a, 1947). Matkriel. GE : Genhve (Hug./ETH); VD : Cossonay (Bugn./MGE) ; BE : Grasburg (Lind./ETH); Bienne (Math./MBE); Emmenthal (Hug./ETH); Glutschbach (Mrg., MBA); ZH: Zfirich (Hug./ETH); Kloten (Gassm./ETH); Wiesendangen (MBA); SH: Schaffhouse (Bugn./MGE); TI : Rluggio (Lind.1 ETH, coll. Kiener); Chiasso, Riva San Vitale (Font. MLU). Riolus illiesi Steffan Matkriel. SG: S. Gallen, Sitter (Toumayeff). Espbce nouvelle pour la Suisse.
72 ALEXANDRU M. IENISTEA CONCLUSIONS Compte tenant du fait que les esphces Stenelmis consobrina Duf.,. Limnius miilleri Er. et Normandia nitens Miill. manquent de reprksentants dans toutes les collections examinees, la nhcessit6 de captures rhcentes s'impose pour confirmer leur presence en Suisse. Elmis rietscheli Steff. et Riolus illiesi Steff. sont nouveaux pour la Suisse. ELMINTIDELE (COLEOPTERA) DIN ELVETIA REZUMAT Autorul a verificat ~i determinat colectiile de elmintide existene de la fnceputul acestui secol, ping in 1979, fn muzeele din Basel, Berna, Geneva, Lugano?i Ziirich. Cele 21 specii identificate sint jnregistrate pe cantoane. Speciile Elmis rietsceli Steffan ~i Riolus illiesi Steffan sint somnalate pentru prima dat5 in fauna Elveiiei. BIBLIOGRAPHIE BERTHBLEMY (C.), OLMI (M.). 1978 - Elminthidae. Irr : Limnofauna europaea, 2 ed. : 316-318. Stuttgart. BOLLOW (H.), 1941 - Monographie der paiaarktischen Dryopidae. Mitt. Miinch. ent. Ger. 31, 1: 1-88. FAVRE (E.), 1890 - Fame des ColCoptbres du Valais et des rcgions limitrophes. Zurich. FONTANA (P.), 1947 - Contribuzione alla fauna coleotterologica ticinese. Boll. Soc. Ticin. Sc. Nat., 428 16-94. GANGLBAUER (L), 1904 -Die Kafer von Mitteleuropa. 411 : 121. Wien. HANDSCHIN (E.), 1963 -Die Coleopteren der schweizerischen National-parks und seiner Umgebung. Liestal. HORION (A.), 1955 - Faunistik der mitteleuropaischen Kafer. 4: 151-173. Tutzing. HUCENTOBLER (H.), 1959 - Beitrag zur Kenntnis der Kaferfauna des Thurgnus. Mitt. l'hurgau. Narurforsch. Ges., 38. HUGENTOBLER (H.), 1966 - Die Kafer der Nordostschweiz. St. Gallen : 35. KILLIAS (F.), 1888-1894 - Kafer Graubiindens. Jahresber. Narurforsch. Ges. Graubiinden, 33, 34, 36, 37. I.INDER (A.), 1968-4. Beitrag z~u Coleopteren - Fauna der 'Schweiz. Mitt. schweiz. ent. Ges., 41: 211-232. OLMI (M.), 1976 - Dryopidae - Elminthidae. In : Fauna d91talia. 1-280 Bologna. SAINTE-CLAIRE DEVILLE (J.), 1935 - Catalogue raisonnd des ColCoptbres de France. L'Abeille, 36, 2 : 207-209. Paris. STEFFAN (A.W.), 1979 - Dryopidae. In : FREUUE (H.), HARDE (K.W.), LOHSE (K.W.), Die Kafer Mitteleuropas, 6: 274-294. Krefeld. STIERLIN (G.), 1900 -Die Kaferfauna der Schrveiz. 1. Schaffhausen. Recu : Avril 1990 Str. Caraiman 108 RO-78229 Bucurepi 2 Roumanie